Радаслаў Астроўскі: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
дрНяма тлумачэння праўкі
Няма тлумачэння праўкі
Радок 1:
{{Вызнчвызнч|1=Радаслаў Казіміравіч АСТРОЎСКІ}} ([[6 лістапада|25.10. кастрычніка (6.11. лістапада)]] [[18971887]], фальваракфальв. Заполле Слуцкага пав. Мінскай губ. — [[17 кастрычніка|17.10.]] [[1976]], [[ЗША]]; Псеўданімы: ''Эра''; ''Kalush V.''), беларускі палітычны і грамадскі дзеяч, арганізатар Слуцкай беларускай гімназіі (1917), удзельнік слуцкага паўстання (1920), дырэктар Віленскай беларускай гімназіі (1924–1936), у 1943 абраны прэзідэнтам Беларускай Цэнтральнай Рады.
 
За ўдзел у рэвалюцыі [[1905]]-[[1907]] выключаны са [[Слуцкая гімназія|Слуцкай гімназіі]]. У [[1908]] паступіў на матэматычны факультэт [[Пецярбургскі універсітэт|Пецярбургскага універсітэта]]. Як удзельнік рэвалюцыйных хваляванняў ў лют. [[1911]] арыштаваны. Быў зняволены ў турмах Пецярбурга і Пскова. Пасля вызвалення жыў у бацькоў на Пружаншчыне пад наглядам паліцыі. Аднавіўся ва універсітэце ў сак. [[1912]], у студз. [[1913]] перавёўся ў Юр'еўскі (Тартускі) універсітэт і скончыў там фізіка-матэматычны факультэт (1913). Працаваў настаўнікам у Чанстахове ([[Польшча]]) і [[Мінск]]у; у 1915-17 выкладаў у Мінскім настаўніцкім інстытуце. Палітычны дзеяч у Слуцку і [[Менск]]у (1917-1918). Пасля Лютаўскай рэвалюцыі 1917 - камісар Часовага ўрада па Слуцкім павеце; арганізатар і дырэктар Слуцкай беларускай гімназіі (вер. 1917). Выступаў супраць [[Кастрычніцкая рэвалюцыя|Кастрычніцкай рэвалюцыі]]. Дэлегат 1-га Усебеларускага з'езда (Мінск, снеж. 1917). Выступаў у прэсе за ідэю незалежнасці [[БНР|Беларусі]]. Удзельнік [[Слуцкае паўстанне|Слуцкага паўстання]] [[1920]]. У 1920 — у арміі ген. Дзянікіна. З [[1921]] у [[Заходняя Беларусь|Заходняй Беларусі]]. Дырэктар [[Віленская беларуская гімназія|Віленскай беларускай гімназіі]] (1924-36).
Скончыў гімназію ў [[Слуцк]]у (1903), вучыўся ў Пецярбургскім і Дэрпцкім універсітэтах (1908—1913). Палітычны дзеяч у Слуцку і [[Менск]]у (1917-1918), у 1920 г. — у арміі ген. Дзянікіна, пазней — дырэктар Віленскай беларускай гімназіі (1924-1936), паводле службовага распараджэння пераведзены ў [[Лодзь]] (восень 1936).
 
У другой палове 1920-х г. рэзка змяніў свой палітычны курс. У лютым 1924 стаў адным з закладчыкаў праўрадавага [[Польска-беларускае таварыства|Польска-беларускага таварыства]], а пасля яго распаду — супрацоўнік [[КП(б)Б]] і [[КПЗБ]], куратар падпольнага камсамолу ў гімназіі; член кіраўніцтва [[БСРГ|Беларускай сялянска-работніцкай грамады]], старшыня [[ТБШ|Таварыства беларускай школы]], Беларускага дабрачыннага таварыства і дырэктар Беларускага кааператыўнага банку ў [[Вільня|Вільні]], цераз які праходзілі з [[СССР]] грошы, прызначаныя на падтрымку дзейнасці БСРГ (1925-1926); член КПЗБ (1926). У студзені [[1927]] арыштаваны і абвінавачаны па працэсе Грамады, у астрозе мяняе свае палітычныя погляды і робіцца арганізатарам і прапагандыстам супрацоўніцтва з санацыяй (1928-1936). На судовым працэсе супраць Грамады апраўданы. Настроіў супраць сябе многіх дзеячаў заходнебеларускага нацыянальнага руху, якія ў маі [[1934]] - снеж. [[1935]] правялі над ім грамадскі суд. Пад псеўданімам {{вызн2|1=Эра}} друкаваўся ў беларускіх кнігах-календарах, газеце «Родны край» ([[1933]]-36). У 1936 вымушаны пакінуць Вільню і пераехаць у [[Лодзь]].
 
З пачаткам вайны актыўна супрацоўнічаў з нямецкімі акупацыйнымі ўладамі. Увосень [[1941]] прыехаў у [[Мінск]], працаваў у цывільнай адміністрацыі; пасля быў бургамістрам у [[Смаленск]]у, [[Бранск]]у, [[Магілёў|Магілёве]]. Са снеж. [[1943]] прэзідэнт [[БЦР|Беларускай Цэнтральнай Рады]], стварэнне якой было дазволена немцамі, якія пачалі цярпець паразы на ўсходнім фронце, і спадзяваліся набыць сімпатыі беларусаў, каб потым мабілізаваць іх супраць Чырвонай Арміі; адзін з галоўных арганізатараў у чэрв. [[1944]] 2-га Усебеларускага кангрэса. Пасля вайны — палітычны дзеяч на эміграцыі, жыў у [[Германія|Заходняй Германіі]], з [[1956]] у [[ЗША]]. Кіраўнік і ідэолаг 'бэцээраўскай' плыні беларускай эміграцыі.
Падчас нацысцкай акупацыі 1939-45 Астроўскі актыўна супрацоўнічаў з нямецкімі ўладамі. У [[1941]] вярнуўся ў Менск, працаваў там у цывільнай адміністрацыі. Затым быў бургамістрам у [[Бранск]]у, [[Смаленск]]у і [[Магілёў|Магілёве]].
 
{{літ|1=|'''Літ. з даведн. Л.У.Маракова''': Соловьев А.К. Белорусская Центральная Рада: создание, деятельность, крах. Мн., 1995.|BS|ЭГБ, т. 1.|Від=Б}}
У [[1943]] Радаслаў Астроўскі стаў прэзідэнтам Беларускай Цэнтральнай Рады, стварэнне якой было дазволена немцамі, якія пачалі цярпець паразы на ўсходнім фронце, і спадзяваліся набыць сімпатыі беларусаў, каб потым мабілізаваць іх супраць Чырвонай Арміі. Хаця рада не мела асаблівых паўнамоцтваў, яна ў дазволеных межах кіравала некаторымі галінамі жыцця, напрыклад, адукацыяй.
 
== Крыніца ==
Астроўскі быў адным з галоўных арганізатараў Другога Усебеларускага з'езду у [[1944]].
* {{Крыніцы/Маракоў|РЛ|1|0|РЛ1-3|РЛ1-3}}
 
{{DEFAULTSORT:Астроўскі Радаслаў Казіміравіч}}
Пасля вайны — палітычны дзеяч на эміграцыі, з 1956 жыў у ЗША. Быў галоўным ідэёлогам "бэцээраўскай" плыні беларускай палітычнай эміграцыі. Памёр 17.10.1976 у [[ЗША]].
 
{{DEFAULTSORT:Астроўскі Радаслаў}}
 
[[Катэгорыя:Асобы]]