|
'''Бельскія-Гедзімінавічы''' — праваслаўны арыстакратычны род [[ВКЛ]] і [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавы]], адгалінаванне [[Гедзімінавічы|Гедзімінавічаў]] роднаснае княскамукняжацкаму роду [[Род Алелькавічаў|Алелькавічаў]].
Існавалі 2 княжацкіх роды Бельскіх, не звязаныя сваяцтвам — Бельскія-Гедзімінавічы і [[Бельскія-Рурыкавічы]]. Апроч гэтага, вядома некалькі польскіх шляхецкіх родаў Бельскіх, сярод якіх у 18 ст. сустракаюцца бароны і графы, і дваранскі род Бельскіх у Расіі (выйшаў з Валыні). Бельскія-Гедзімінавічы, як і Алелькавічы — нашчадкі [[Уладзімір Альгердавіч|Уладзіміра Альгердавіча]]. Пасля смерці Уладзіміра, адзін з яго малодшых сыноў — [[Іван Уладзіміравіч Бельскі|Іван Уладзіміравіч]], атрымаў ва ўдзел горад [[Горад Белы|Белую]] ў Смаленскай зямлі. Сыны Іван Уладзіміравіч, князі Бельскія, у канцы 15 ст. перайшлі ў маскоўскае падданства. У 16 ст. Бельскія былі ў ліку найбуйнейшых маскоўскіх баяр.
Існавалі 2 роды Бельскіх, не звязаныя сваяцтвам: Бельскія-Рурыкавічы і Бельскія-Гедзімінавічы. Родапачынальнік Бельскіх-Рyрыкавічaў — князь Іван Міхайлавіч Морткін-Бельскі з роду яраслаўскіх князёў. Адзін з яго сыноў, Леў Іванавіч, выехаў y ВКЛ. Яго нашчадкі жылі да 1800 y Віленскім, Берасцейскім і інш. ваяводствах.
'''Іван Уладзіміравіч''' (? — пасля 1446), упамінаеццауспамінаецца з 1411 года. Валодаў г. Белая на р. Обша (Смаленская вобласць). Быў намеснікам yў Ноўгарадзе (1445—46). Меў 7 дзяцей, y т.л. сыноў Фёдара і Сямёна. ▼Родапачынальнік Бельскіх-Гедзімінавічаў — Алелька (пасля хрышчэння Уладзімір), унук вялікага князя ВКЛ Гедзіміна. Ён меў сыноў Алельку (пасля хрышчэння Аляксандр, родапачынальнік князёў Пінскіх і Слуцкіх — Алелькавічаў), Івана (ад яго пайшлі Бельскія) і Андрэя Уладзіміравічаў.
'''Фёдар Іванавіч''' (?—?), сын Івана Уладзіміравіча, упамінаеццауспамінаецца з 1476 як «князь Фюдар з Белай». Належаў да апазіцыі Казіміру IV Ягелончыку, y 1481 удзельнічаў y змове князёў супраць яго, на 2-і дзень пасля шлюбу з Ганнай Сямёнаўнай з роду князёў Кобрынскіх быў вымушаны ратавацца ўцёкамі. 3 1482 y Маскве. Казімір IV Ягелончык, a пазней і яго сын Аляксандр не адпускалі Ганну з Кобрына. Спробы Фёдара Іванавіча, які стаў баярынам Маскоўскага вялікага княства, вызваліць жонку вынікаў не далі. У 1493 ён спрабаваў вярнуцца ў ВКЛ, за што сасланы ў Галіч. У 1497 памілаваны, y 1498 ажаніўся з разанскай князёўнай Ганнай Васілеўнай, пляменніцай вялікага князя Івана III Васілевіча. У 1499 Фёдар Іванавіч быў ваяводам коннага войска, пасланага пад Казань. У час вайны Маскоўскай дзяржавы сулрацьсупраць ВКЛ 1500—03 удзельнічаў yу беспаспяховай аблозе Смаленска. У 1506 зноў удзельнічаў yу паходзе на Казань. ▼▲'''Іван Уладзіміравіч''' (? — пасля 1446), упамінаецца з 1411. Валодаў г. Белая на р. Обша (Смаленская вобласць). Быў намеснікам y Ноўгарадзе (1445—46). Меў 7 дзяцей, y т.л. сыноў Фёдара і Сямёна.
'''Сямён Іванавіч''' (? — пасля 1507), сын Івана Уладзіміравіча. У 1500 незадаволены сваім становішчам y ВКЛ перайшоў з гарадамі Чарнігаў, Старадуб, Гомель, Любеч на службу да вялікага князя маскоўскага Івана III Васілевіча. Адзін з ініцыятараў войнаў Маскоўскай дзяржавы супраць ВКЛ на пачатку 16 ст. ▼▲'''Фёдар Іванавіч''' (?—?), сын Івана Уладзіміравіча, упамінаецца з 1476 як «князь Фюдар з Белай». Належаў да апазіцыі Казіміру IV Ягелончыку, y 1481 удзельнічаў y змове князёў супраць яго, на 2-і дзень пасля шлюбу з Ганнай Сямёнаўнай з роду князёў Кобрынскіх быў вымушаны ратавацца ўцёкамі. 3 1482 y Маскве. Казімір IV Ягелончык, a пазней і яго сын Аляксандр не адпускалі Ганну з Кобрына. Спробы Фёдара Іванавіча, які стаў баярынам Маскоўскага вялікага княства, вызваліць жонку вынікаў не далі. У 1493 ён спрабаваў вярнуцца ў ВКЛ, за што сасланы ў Галіч. У 1497 памілаваны, y 1498 ажаніўся з разанскай князёўнай Ганнай Васілеўнай, пляменніцай вялікага князя Івана III Васілевіча. У 1499 Фёдар Іванавіч быў ваяводам коннага войска, пасланага пад Казань. У час вайны Маскоўскай дзяржавы сулраць ВКЛ 1500—03 удзельнічаў y беспаспяховай аблозе Смаленска. У 1506 зноў удзельнічаў y паходзе на Казань.
'''Дзмітрый Фёдаравіч''' (каля 1500—13.1.1551), сын Фёдара Іванавіча, дзяржаўны дзеяч Маскоўскай дзяржавы, баярын з 1530, ваявода. Адзін з рэгентаў пры малалетнім вялікім князі маскоўскім Іване IV.
▲'''Сямён Іванавіч''' (? — пасля 1507), сын Івана Уладзіміравіча. У 1500 незадаволены сваім становішчам y ВКЛ перайшоў з гарадамі Чарнігаў, Старадуб, Гомель, Любеч на службу да вялікага князя маскоўскага Івана III Васілевіча. Адзін з ініцыятараў войнаў Маскоўскай дзяржавы супраць ВКЛ на пачатку 16 ст.
'''ДзмітрыйІван Фёдаравіч''' (каля? — 1500—13.1.1551май 1542), сын Фёдара Іванавіча, дзяржаўны дзеяч Маскоўскай дзяржавы, баярын з 15301522, ваявода. Адзін3 злета рэгентаў1540 пры«першадарадца» малалетнімІвана вялікімIV князеГрознага. маскоўскімНа Іванепачатку IV.1542 скінуты Шуйскімі, сасланы на Белавозера і там забіты.
'''ІванСямён Фёдаравіч''' (? — май 1542?), сын Фёдара Іванавіча, дзяржаўны дзеяч Маскоўскай дзяржавы, баярын з 1522, ваявода. 3У лета1534 1540уцёк «першадарадца»у Івана IV ГрознагаВКЛ. НаПасля пачаткуўдзельнічаў 1542у скінутыпаходах Шуйскімі,супраць сасланыМаскоўскай надзяржавы Белавозера(1535, і там забіты1541).
''' IвaнІвaн Дзмітрыевіч''' (? — 24.5.1571), сын Дзмітрыя Фёдаравіча, дзяржаўны дзеяч часоў Івана IV Грознага, баярын з 1560, ваявода. Удзельнічаў yу 1563 yу Лівонскай вайне 1558—83, y Земскім саборы 1566. Загінуў разам з сям’ёйсям'ёй yу час наезду на Маскву крымскіх татартатараў хана Даўлет-Гірэя. ▼'''Сямён Фёдаравіч''' (? — ?), сын Фёдара Іванавіча, баярын з 1522. У 1534 уцёк y ВКЛ. Пасля ўдзельнічаў y паходах супраць Маскоўскай дзяржавы (1535, 1541).
▲'''Iвaн Дзмітрыевіч''' (? — 24.5.1571), сын Дзмітрыя Фёдаравіча, дзяржаўны дзеяч часоў Івана IV Грознага, баярын з 1560, ваявода. Удзельнічаў y 1563 y Лівонскай вайне 1558—83, y Земскім саборы 1566. Загінуў разам з сям’ёй y час наезду на Маскву крымскіх татар хана Даўлет-Гірэя.
Акрамя таго, вядома некалькі польскіх шляхецкіх родаў Бельскіх, сярод якіх y 18 ст. сустракаюцца бароны і графы, і дваранскі род Бельскіх y Расіі (выйшаў з Валыні).
== Літаратура ==
* Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.3: Беларусы — Варанец / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 3. — 511 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0068-4 (т. 3).
{{Гедзімінавічы}}
| 