|
=== [[Вялікая французская рэвалюцыя]] і [[Напалеонаўскія войны]] ===
<!--
Пасля пачатку [[Вялікая французская рэвалюцыя|Вялікай французскай рэвалюцыі]] ў [[1789]] годзе [[Іспанія]] далучылася да альянсу краін, якія ўступілі ў барацьбу з рэвалюцыйным урадам. Армія пад камандаваннем {{нп5|Антоніа Рыкардас|генерала Рыкардаса|en|Antonio Ricardos}} увайшла ў [[правінцыя Русільён|Русільён]], аднак праз некалькі гадоў, у [[1794]] годзе, французскія войскі выгналі іспанцаў і ўварваліся на тэрыторыю Іспаніі. [[Мануэль Гадой]], які атрымаў пасаду першага міністра, вёў палітыку падтрымання міру з Францыяй: паводле [[Базельскі мірны дагавор, 5 красавіка 1795|Базельскага дагавора 1795 года]] ён змог яго дасягнуць шляхам саступкі французам паловы вострава Эспаньёла (у наш час [[востраў Гаіці|Гаіці]]).
После начала [[Великая французская революция|Великой французской революции]] в [[1789]] году [[Испания]] присоединилась к альянсу стран, вступивших в борьбу с революционным правительством. Армия под командованием {{нп5|Рикардос, Антонио|генерала Рикардоса|en|Antonio Ricardos}} вошла в [[Руссильон (провинция)|Руссильон]], однако через несколько лет, в [[1794]] году, французские войска изгнали испанцев и вторглись на территорию Испании. Получивший должность первого министра [[Годой, Мануэль|Мануэль Годой]] вёл политику поддержания мира с Францией: по [[Базельский мирный договор (5 апреля 1795)|Базельскому договору 1795 года]] он смог его достигнуть путём уступки французам половину острова Эспаньола (в настоящее время [[Гаити (остров)|Гаити]]).
[[ФайлВыява:Trafalgar-Auguste Mayer.jpg|thumb|220px|left|ФранцузскийФранцузскі линейныйлінейны кораблькарабель ''{{нп5|Bucentaure|Bucentaure|es|Bucentaure}}'' иі [[HMS Sandwich (1759)|HMS ''Sandwich'']] ву [[ТрафальгарскоеТрафальгарская сражениебітва|ТрафальгарскомТрафальгарскай сражениибітве]] ([[1805]] год). На этойгэтай картинекарціне {{нп5|Майер,Агюст ОгюстМаер|ОгюстаАгюста МайераМаера|en|Auguste ÉtienneEtienne FrançoisFrancois Mayer}} британскийбрытанскі кораблькарабель былбыў изображённамаляваны попа ошибкепамылцы художникамастака, ''Sandwich'' не принималпрымаў участияудзелу вў этомгэтай сражениибітве.<ref>[http://www.musee-marine.fr/cartel2.php?id=55 ОписаниеАпісанне картиныкарціны на сайтесайце Museo Nacional de la Marina Francesa]</ref>]]
ПоПаводле условиямўмоў [[ДоговорДагавор ву Сан-ИльдефонсоІльдэфонса, (1796)|договорадагавора вў Сан-ИльдефонсоІльдэфонса]] [[1796]] года ИспанияІспанія вступалаўступіла вў союзсаюз сз [[ПерваяПершая Французская империяімперыя|наполеоновскойнапалеонаўскай]] ФранциейФранцыяй противсупраць [[ВеликобританияВялікабрытанія|ВеликобританииВялікабрытаніі]], чтошто означалоазначала объединениеаб'яднанне армийармій иі флотовфлотаў двухдзвюх странкраін. [[СражениеБітва припры Сент-ВинсентеВінцэнце]] принеслопаклала положилопачатак началоперамогам победамбрытанскага британского флотафлоту, которыйякі, темтым не менееменш, не смогзмог воспользоватьсяскарыстацца преимуществомперавагай. СледуетВарта отметитьадзначыць, чтошто вў сраженияхбітвах {{нп5|БлокадаБлакада КадисаКадыса|припры КадисеКадысе|en|Assault on Cadiz (1797)}} иі [[СражениеБітва припры Санта-Крус-дедэ-ТенерифеТэнэрыфэ, (1797)|припры Санта-Крус-дедэ-ТенерифеТэнэрыфэ]] британскийбрытанскі флот всёусё жеж дваждыдвойчы потерпелпацярпеў поражениепаражэнне. НаиболееНайбольш существеннымизначнымі поражениямипаражэннямі ИспанииІспаніі сталисталі потерястрата [[Тринидадвостраў (остров)Трынідад|ТринидадаТрынідада]] ([[1797 год|1797]]) иі [[Менорка|МеноркиМеноркі]]. ВУ [[1802]] годугодзе былбыў подписанпадпісаны [[АмьенскийАм'енскі мирмір]], попаводле которомуякога ИспанияІспанія вернулавярнула Менорку.
Неўзабаве ваенныя дзеянні аднавіліся, і Напалеон стаў [[План напалеонаўскага ўварвання ў Англію|планаваць уварванне праз Ла-Манш]]. Аднак пасля катастрофы франка-іспанскага флоту пры [[Трафальгарская бітва|Трафальгары]] ([[1805]]) уварванне ў Вялікабрытанію стала немагчыма, а здольнасць Іспаніі абараняць і захоўваць сваю імперыю была падарвана. Пасля паражэння пры Трафальгары Іспанія засталася без флоту і не магла ні супрацьстаяць Вялікабрытаніі, ні забяспечыць транспартнае паведамленне з заморскімі калоніямі.
Вскоре военные действия возобновились, и Наполеон стал [[План наполеоновского вторжения в Англию|планировать вторжение через Ла-Манш]]. Однако после катастрофы франко-испанского флота при [[Трафальгарское сражение|Трафальгаре]] ([[1805 год|1805]]) вторжение в Великобританию стало невозможно, а способность Испании защищать и сохранять свою империю была подорвана. После поражения при Трафальгаре Испания осталась без флота и не могла ни противостоять Великобритании, ни обеспечить транспортное сообщение с заморскими колониями.
У той час як на кантыненце [[Напалеон Банапарт]] наносіў паражэнні [[Вайна другой кааліцыі|другой кааліцыі]], Іспанія правяла кароткую пераможную вайну супраць Партугаліі ([[Апельсінавая вайна]]), у выніку якой анексавала [[Алівенса|Алівенсу]]. У [[1800]] годзе Францыя вярнула [[Французская Луізіяна|Луізіяну]]. Калі Напалеон абвясціў [[Кантынентальная блакада|кантынентальную блакаду]], Іспанія падтрымала Францыю падчас акупацыі апошняй Партугаліі, якая адмовілася далучыцца да блакады. Такім чынам французскія войскі ўвайшлі ў краіну, раскватараваўшыся ў гарнізонах буйных гарадоў.
В то время как на континенте [[Наполеон Бонапарт]] наносил поражения [[Война второй коалиции|второй коалиции]], Испания
провела короткую победоносную войну против Португалии ([[Апельсиновая война]]), в результате которой аннексировала [[Оливенса|Оливенсу]]. В [[1800]] году Франция вернула [[Французская Луизиана|Луизиану]]. Когда Наполеон объявил [[Континентальная блокада|континентальную блокаду]], Испания поддержала Францию по время оккупации последней Португалии, которая отказалась присоединиться к блокаде. Таким образом французские войска вошли в страну, расквартировавшись в гарнизонах крупных городов.
У 1808 годзе Напалеон скарыстаўся рознагалоссямі паміж каралём Іспаніі [[Карл IV, кароль Іспаніі|Карлам IV]] і яго сынам, будучым каралём [[Фердынанд VII|Фердынандам VII]], прымусіўшы іх адрачыся ад прастола і пасадзіўшы на іспанскі трон свайго брата [[Жазеф Банапарт|Жазефа]].
В 1808 году Наполеон воспользовался разногласиями между королём Испании [[Карл IV (король Испании)|Карлом IV]] и его сыном, будущим королём [[Фердинанд VII|Фердинандом VII]], заставив их отречься от престола и посадив на испанский трон своего брата [[Жозеф Бонапарт|Жозефа]].
2 мая 1808 года [[ВосстаниеПаўстанне 2 мая|вў МадридеМадрыдзе произошлоадбылося восстаниепаўстанне]]. НесмотряНягледзячы на тотое, чтошто восстаниепаўстанне было подавленопадушана, онояно послужилопаслужыла началомпачаткам [[ИспаноІспана-французская войнавайна|ИспаноІспана-французскойфранцузскай войнывайны]]. ИспанскиеІспанскія повстанцыпаўстанцы подпад командованиемкамандаваннем генерала КастаносаКастанаса смоглинанеслі нанестипаражэнне поражение французскимфранцузскім войскам [[БитваБітва припры Байлене|припры Байлене]] (этогэта было первымпершым поражениемпаражэннем НаполеонаНапалеона), однакоаднак воспользоватьсяскарыстацца плодамипладамі своейсваёй победыперамогі так иі не смоглизмаглі. Французы предпринялираспачалі контрнаступлениеконтрнаступленне иі восстановилиаднавілі властьўладу [[ЖозефЖазеф БонапартБанапарт|ЖозефаЖазефа I]]. БоевыеБаявыя действиядзеянні продолжалисьпрацягваліся, испанцыіспанцы перешлиперайшлі кда тактикетактыкі «[[ПартизанскаяПартызанская войнавайна|партизанскойпартызанскай войнывайны]]». ВУ дальнейшемдалейшым сз помощьюдапамогай ВеликобританииВялікабрытаніі испанцыіспанцы изгналивыгналі французовфранцузаў сз полуостровапаўвострава, иі послепасля [[БитваБітва припры ВатерлооВатэрлоа|сражениябітвы припры ВатерлооВатэрлоа]] ФердинандФердынанд VII вернулвярнуў свой трон. В этоТым времячасам ву испанскихіспанскіх колонияхкалоніях началосьпачаўся движениерух за независимостьнезалежнасць.
=== Вайна за незалежнасць іспанскіх калоній у Амерыцы ===
=== Война за независимость испанских колоний в Америке ===
{{main|Вайна за незалежнасць іспанскіх калоній у Амерыцы}}
{{main|Война за независимость испанских колоний в Америке}}
[[ФайлВыява:Spanish Empire - 1824.jpg|thumb|275px|ПоложениеСтановішча вў ИспанскойІспанскай империиімперыі по состояниюстанам на [[1824]] год. СинимСінім обозначеныпазначаны территориитэрыторыі, получившиеякія независимостьатрымалі внезалежнасць ходепадчас [[ВойнаВайна за независимостьнезалежнасць испанскихіспанскіх колонийкалоній ву АмерикеАмерыцы|Войны за независимостьнезалежнасць испанскихіспанскіх колонийкалоній ву АмерикеАмерыцы]] (1809—1824)]]
[[ФайлВыява:Independencia.gif|thumb|270px|'''ВойнаВайна за независимостьнезалежнасць испанскихіспанскіх колонийкалоній ву АмерикеАмерыцы'''<br />{{Легенда|#f00|РоялистыРаялісты}}{{Легенда|#0000FF|НезависимоеНезалежны правительствоўрад}}{{Легенда|#007FFF|НезависимоеНезалежны правительствоўрад}}{{Легенда|#002FA7|ИспанияІспанія вопадчас времяфранцузскай французской оккупацииакупацыі}}{{Легенда|#228B22|ИспанияІспанія вў периодперыяд либеральнойліберальнай революциирэвалюцыі}}]]
ВНа течениепрацягу всейўсёй колониальнойкаланіяльнай эпохиэпохі непрекращающиесябесперапынныя восстанияпаўстанні способствовалиспрыялі созданиюстварэнню {{нп5|ИспанскиеІспанскія проектыпраекты попа предоставлениюпрадастаўленні независимостинезалежнасці американскимамерыканскім колониямкалоніям|проектовпраектаў попа предоставлениюпрадастаўленні независимостинезалежнасці американскимамерыканскім колониямкалоніям|es|Proyectos españoles para la independencia de América}} ву самой ИспанииІспаніі, однакоаднак движениерух за [[независимостьнезалежнасць]] испаноамериканскихіспанаамерыканскіх колонийкалоній набралонабраў силусілу кда моментумоманту споровспрэчак относительнонаконт испанскогоіспанскага трона междупаміж [[Карл IV, (королькароль Испании)Іспаніі|КарломКарлам IV]] иі егояго сыномсынам, будущимбудучым королёмкаралём [[ФердинандФердынанд VII|ФердинандомФердынандам VII]], которымгэтым воспользовалсяскарыстаўся [[НаполеонНапалеон БонапартБанапарт]], организовавшийякі арганізаваў так называемое длязванае «{{нп5|ОтречениеАдрачэнне вў БайонеБаёне|отречениеадрачэнне вў БайонеБаёне|es|abdicaciones de Bayona}}» ву [[1808]] годугодзе, послепасля чегочаго на испанскийіспанскі трон былбыў посаженпасаджаны брат НаполеонаНапалеона [[ЖозефЖазеф БонапартБанапарт|ЖозефЖазеф]]. Французская интервенцияінтэрвенцыя привелапрывяла кда народномународнага восстаниюпаўстання, получившемуякое атрымала названиеназву [[ИспаноІспана-французская войнавайна|Войны за независимостьнезалежнасць ИспанииІспаніі]] (1808—1814). ТакимТакім образомчынам, вопроспытанне оаб томтым, комукаму принадлежитналежыць реальнаярэальная властьўлада вў ИспанииІспаніі, не имелмела однозначногоадназначнага толкованияадказу.
ПриПры полнойпоўнай политическойпалітычнай неопределённостинявызначанасці вў ИспанииІспаніі вў колонияхкалоніях испанскойіспанскай АмерикиАмерыкі, которымиякімі часточаста управляликіравалі [[креолкрэол]]ы, началасьпачалася сериясерыя восстанийпаўстанняў, иі местнаямясцовая аристократияарыстакратыя, статус которойякой впадчас прошедшиебылых реформырэформ БурбоновБурбонаў былбыў значительнозначна пониженпаніжаны, а полномочияпаўнамоцтвы сокращеныскарочаны, сталисталі представлятьўяўляць существеннуюзначную угрозупагрозу. [[5 августажніўня]] [[1808]] года вў [[МехикоМехіка]] состоялосьадбыўся первоепершы собраниесход революционнойрэвалюцыйнай хунты<ref>[http://www.artehistoria.jcyl.es/histesp/personajes/8413.htm ARTEHISTORIA — Historia de España — Ficha Iturrigaray, José de]</ref>, а за нимім последовалирушылі восстанияўслед попаўстанні всемупа континентуўсім кантыненце, вона главечале которыхякіх какяк правилоправіла становилисьстаялі хунты изз местноймясцовай аристократииарыстакратыі.
Іспанскія ўлады ў Амерыцы, а затым і [[Фердынанд VII]] пасля свайго аднаўлення на троне ў [[1814]] годзе, не прызнавалі легітымнасць ствараных хунт. Віцэ-кароль [[Хасэ Фернанда дэ Абаскаль|Фернанда дэ Абаскаль]] і [[Пабла Марылья|дон Пабла Марылья]], які ўзначаліў ваенную экспедыцыю, сталі галоўнымі абаронцамі інтарэсаў [[Іспанская манархія|іспанскай манархіі]] на кантыненце.
Испанские власти в Америке, а затем и [[Фердинанд VII]] после своего восстановления на трону в [[1814]] году, не признавали легитивность создаваемых хунт. Вице-король [[Абаскаль, Хосе Фернандо де|Фернандо де Абаскаль]] и [[Морильо, Пабло|дон Пабло Морильо]], возглавивший военную экспедицию, стали главными защитниками интересов [[Испанская монархия|испанской монархии]] на континенте.
Народныя рухі ў іспанскіх калоніях прывялі да адкрытага супрацьстаяння з іспанскай каронай, якое вылілася ў вайну кантынентальнага маштабу, мэтай якой стала ўсталяванне незалежнасці калоній і прыходу да ўлады ў іх, як правіла, рэспубліканскіх урадаў. Найбольш выдатнымі дзеячамі перыяду [[Вайна за незалежнасць іспанскіх калоній у Амерыцы|вайны за незалежнасць іспанскіх калоній у Амерыцы]] сталі [[Сімон Балівар]] і [[Хасэ дэ Сан-Марцін]], якія сталі на чале паўстанцкай арміі і канчаткова разбілі верныя іспанскай манархіі войскі ў [[Бітва пры Аякуча|бітве пры Аякуча]] ў [[1824]] годзе.
Народные движения в испанских колониях привели к открытому противостоянию с испанской короной, которое вылилось в войну континентального масштаба, целью которой стало установление независимости колоний и приходу к власти в них, как правило, республиканских правительств. Наиболее выдающимися деятелями периода [[Война за независимость испанских колоний в Америке|войны за независимость испанских колоний в Америке]] стали [[Боливар, Симон|Симон Боливар]] и [[Сан-Мартин, Хосе де|Хосе де Сан-Мартин]], которые встали во главе повстанческой армии и окончательно разбили верные испанской монархии войска в [[Битва при Аякучо|битве при Аякучо]] в [[1824]] году.
НачинаяПачынаючы сз [[1810-ея|1810-х годовгадоў]] ву {{нп5|ИспанскаяІспанская АмерикаАмерыка|ИспанскойІспанскай АмерикеАмерыцы|en|Hispanic America}} идутідуць сложныескладаныя политическиепалітычныя процессыпрацэсы, ву результатевыніку которыхякіх испанскиеіспанскія колониикалоніі становятсястановяцца независимыминезалежнымі государствамидзяржавамі. НабирающаяНабіраючая силусілу [[АмериканскаяАмерыканская империяімперыя]] приобреланабыла оставшиесяастатнія колониальныекаланіяльныя владенияўладанні ИспанииІспаніі ([[ИспанскаяІспанская ФлоридаФларыда|ФлоридуФларыду]] вў [[1821]] годугодзе, приобреланабыла праваправы на испанскиеіспанскія владенияўладанні вў [[ОрегонАрэгон]]е), аннексировалаанексавала [[ТехасТэхас]] иі землиземлі кна северупоўнач отад новосозданногоновастворанай мексиканскогомексіканскай государствадзяржавы: [[Нью-МексикоМексіка]], [[Юта|Юту]], [[КалифорнияКаліфорнія|КалифорниюКаліфорнію]] иі [[Невада|Неваду]]).
=== Канчатковы заняпад і іспана-амерыканская вайна ===
=== Окончательный упадок и испано-американская война ===
За [[Вайна за незалежнасць іспанскіх калоній у Амерыцы|вайной за незалежнасць іспанскіх калоній у Амерыцы]] рушылі ўслед перыяд [[Абсалютная манархія|абсалютнай манархіі]] ({{нп5|Злавеснае дзесяцігоддзе|злавеснае дзесяцігоддзе|es|década ominosa}}), [[Першая карлісцкая вайна|дынастычныя канфлікты]], [[Вайна агравіядасаў|мяцеж абсалютыстаў]], ваенны пераварот лібералаў і барацьба паміж фракцыямі [[лібералізм|лібералаў]], падчас якіх палітычная стабільнасць у той ступені, якая была неабходна для вядзення ўпэўненай знешняй палітыкі, у краіне доўжылася нядоўга. Да найбольш выдатных дзяржаўных дзеячаў гэтага перыяду варта аднесці [[Леапольда О’Донел|Леапольда О’Донела]] (1856—1863), які падчас грамадзянскіх войнаў і мецяжоў зрабіў вялікі ўнёсак у згуртаванне іспанскага грамадства і праявіў сябе на міжнароднай арэне: на чале з ім Іспанія выйграла вайну з Марока, атрымаўшы перамогі пры {{нп5|Бітва пры Тэтуане|Тэтуане|es|Batalla de Tetuán}} і {{нп5|Бітва пры Вад-Расе|Вад-Расе|es|Batalla de Wad-Ras}}, у выніку чаго была пашырана тэрыторыя [[Сеўта|Сеўты]] і адваявана [[Іфні|Санта-Крус-дэ-ла-Мар-Пекенья]] на атлантычным узбярэжжы; спрабаваў мірным шляхам урэгуляваць пытанне з Філіпінамі, разам з [[Максіміліян I, імператар Мексікі|Імператарам Мексікі]] адваяваў раней страчаную частку іспанскіх калоній у Мексіцы, у саюзе з французамі распачаў экспедыцыю ў [[Кахінхіна|Кахінхіну]], дзе былі забіты некалькі місіянераў. Акрамя таго, [[Педра Сантана]], глава кіруючай фракцыі ў [[Дамініканская Рэспубліка|Дамініканскай Рэспубліцы]], вярнуў каланіяльны статус сваёй краіне, і толькі перыпетыі ўнутранай палітыкі на востраве і падтрымка гаіцян прывялі да таго, што гэта калонія зноў была страчана ў 1865 годзе.
За [[Война за независимость испанских колоний в Америке|войной за независимость испанских колоний в Америке]] последовали период [[Абсолютная монархия|абсолютной монархии]] ({{нп5|Зловещее десятиление|зловещее десятиление|es|década ominosa}}), [[Первая карлистская война|династические конфликты]], [[Война агравиадосов|мятеж абсолютистов]], военный переворот либералов и борьба между фракциями [[либерализм|либералов]], во время которых политическая стабильность в той степени, которая была необходима для ведения уверенной внешней политики, в стране бывала недолго. К наиболее выдающимся государственным деятелям этого периода следует отнести [[О’Доннелл, Леопольдо|Леопольдо О’Доннелла]] (1856—1863), который в ходе гражданских войн и мятежей внес большой вклад в сплочение испанского общества и проявил себя на международной арене: во главе с ним Испания выиграла войну с Марокко, одержав победы при {{нп5|Битва при Тетуане|Тетуане|es|Batalla de Tetuán}} и {{нп5|Битва при Вад-Расе|Вад-Расе|es|Batalla de Wad-Ras}}, в результате чего была расширена территория [[Сеута|Сеуты]] и отвоёвана [[Ифни|Санта-Крус-де-ла-Мар-Пекенья]] на атлантическом побережье; пытался мирным путём урегулировать вопрос с Филиппинами, вместе с [[Максимилиан I (император Мексики)|Императором Мексики]] отвоевал ранее потерянную часть испанских колоний в Мексике, в союзе с французами предпринял экспедицию в [[Кохинхина|Кохинхину]], где были убиты несколько миссионеров. Кроме того, [[Сантана, Педро|Педро Сантана]], глава правящей фракции в [[Доминиканская Республика|Доминиканской Республике]], вернул колониальный статус своей стране, и только перипетии внутренней политики на острове и поддержка гаитян привели к тому, что эта колония снова была потеряна в 1865 году.
Эканамічны крызіс, які ўзнік з-за росту коштаў на бавоўну ў выніку [[Грамадзянская вайна ў ЗША|Грамадзянскай вайны ў ЗША]], неўраджаяў і дрэнных вынікаў мадэрнізацыі сельскай гаспадаркі ({{нп5|Дэзамартызацыя|дэзамартызацыя|es|Desamortización española}}) і інфраструктуры ([[чыгуначны транспарт]]), прывёў да падзення рэжыму О’Донела. Пачасціліся войны і палітычныя сутыкненні паміж [[Прагрэсівізм|прагрэсістамі]], [[Лібералізм|лібераламі]] і [[Кансерватызм|кансерватарамі]], якія спрыялі паніжэнню статусу краіны на міжнароднай арэне. Усё большая і большая нестабільнасць і перманентны эканамічны крызіс прывялі да [[Славутая рэвалюцыя, Іспанія|рэвалюцыі 1868 года]], за якой рушыла ўслед у 1873 годзе абвяшчэнне [[Першая Іспанская Рэспубліка|Першай Іспанскай Рэспублікі]]. Рэстаўрацыяй манархіі ў [[1875]] годзе пачаўся новы, больш спрыяльны, перыяд гісторыі краіны, калі [[Альфонса XII Прымірыцель|Альфонса XII]] і яго міністры дамагліся пэўных поспехаў у аднаўленні стабільнасці ў іспанскай палітыцы і прэстыжу дзяржавы, у прыватнасці за кошт цвярозай ацэнкі сапраўднага стану спраў і разумнага кіравання.
Экономический кризис, возникший вследствие роста цен на хлопок из-за [[Гражданская война в США|Гражданской войны в США]], неурожаев и плохих результатов модернизации сельского хозяйства ({{нп5|Дезамортизация|дезамортизация|es|Desamortización española}}) и инфраструктуры ([[железнодорожный транспорт]]), привёл к окончанию режима О’Доннелла. Участились войны и политические столкновения между [[Прогрессивизм|прогрессистами]], [[Либерализм|либералами]] и [[Консерватизм|консерваторами]], которые способствовали понижению статуса страны на международной арене. Возрастающая нестабильность и перманентный экономический кризис привели к [[Славная революция (Испания)|революции 1868 года]], за которой последовало в 1873 году провозглашение [[Первая Испанская Республика|Первой Испанской Республики]]. Реставрацией монархии в [[1875]] году начался новый, более благоприятный, период истории страны, когда [[Альфонсо XII Умиротворитель|Альфонсо XII]] и его министры добились определённых успехов в восстановлении стабильности в испанской политике и престижа государства, в частности за счет трезвой оценки действительного состояния дел и разумного управления.
Нягледзячы на ўсю гэту ўнутраную бязладзіцу Іспанія захоўвала кантроль над рэшткамі сваёй каланіяльнай імперыі аж да 1870-х гадоў, калі значна ўзмацніўся антыкаланіяльны рух і ў некалькіх калоніях успыхнулі паўстанні. Адзін з гэтых канфліктаў пазней стаў міжнародным і перарос у [[Іспана-амерыканская вайна|Іспана-амерыканскай вайны]] ў [[1898]] годзе, у якой слабая Іспанія сутыкнулася са значна мацнейшым праціўнікам у твары Злучаных Штатаў, якія праводзілі палітыку экспансіі і імкнуліся атрымаць доступ на новыя рынкі.
Несмотря на все эти внутренние неурядицы Испания сохраняла контроль над остатками своей колониальной империи вплоть до 1870-х годов, когда значительно усилилось антиколониальное движение и в нескольких колониях вспыхнули восстания. Один из этих конфликтов впоследствии стал международным и перерос в [[Испано-американская война]] в [[1898]] году, в которой слабая Испания столкнулась с гораздо более сильным противником в лице Соединённых Штатов, которые проводили политику экспансии и стремились получить доступ на новые рынки.
[[ФайлВыява:USSMaine.jpg|thumb|210px|right|ОстовРэшткі «Мэна» послепасля взрываўзрыву]]
Нагодай да гэтай вайны стаў узрыў браняноснага крэйсера [[USS Maine (ACR-1)|«Мэн»]], віна за які была ўскладзена на Іспанію (пасля агрэсіўнай кампаніі ў сродках масавай інфармацыі [[Уільям Рэндальф Херст|Уільямам Херстом]]). Пазнейшыя даследаванні не змаглі даць адназначнага адказу, ці быў узрыў няшчасным выпадкам або дыверсіяй, ці правакацыяй з боку амерыканцаў, якія падстроілі пажар на «Мэне» з мэтай яго знішчэння, каб даць нагоду да развязвання вайны і абвясціць Злучаныя Штаты абаронцам кубінскага народа ад іспанскай тыраніі. Гэта вайна скончылася разгромным паражэннем іспанцаў і абвяшчэннем незалежнасці [[куба|Кубы]]. [[Філіпіны]] таксама сталі незалежнымі ад Іспаніі пры падтрымцы ЗША. Іспанія была вымушана шукаць перамір'я, і ў выніку быў падпісаны [[Парыжскі мірны дагавор, 1898|Парыжскі мірны дагавор]], паводле якога Іспанія саступала Кубу ЗША, а таксама перадавала ЗША шэраг калоній: Філіпіны, [[Пуэрта-Рыка]] і [[Гуам]].
Поводом к этой войне стал взрыв броненосного крейсера [[USS Maine (ACR-1)|«Мэн»]], вина за который была возложена на Испанию (после агрессивной кампании в средствах массовой информации [[Херст, Уильям Рэндольф|Уильямом Херстом]]). Позднейшие исследования не смогли дать однозначного ответа, был ли взрыв несчастным случаем или диверсией, либо провокацией со стороны американцев, которые устроили пожар на «Мэне» с целью его уничтожения, чтобы дать повод к развязыванию войны и объявить Соединённые Штаты защитником кубинского народа от испанской тирании. Эта война закончилась унизительным поражением испанцев и провозглашением независимости [[куба|Кубы]]. [[Филиппины]] также стали независимыми от Испании при поддержке США. Испания была вынуждена искать перемирия, и в результате был подписан [[Парижский мирный договор (1898)|Парижский мирный договор]], по которому Испания уступала Кубу США, а также передавала США ряд колоний: Филиппины, [[Пуэрто-Рико]] и [[Гуам]].
-->
== Апошнія тэрыторыі, Афрыка (1885—1975) ==
{{main|Іспанскае Марока}}
|
