Вікіпедыя

Глеб Усяславіч: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][недагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
стылявыя змены, арфаграфія, пунктуацыя, дапаўненне
Радок 1:
{{Дзяржаўны дзеяч
| беларускае імя = Глеб Усяславіч
| арыгінальнае імя = [[Старажытнаруская мова|ст.-рус.]] Глѣбъ Всеславичь
| партрэт = Hleb Mienski (silver coin, reverse).gif
| шырыня партрэта =
| подпіс = Глеб Усяславіч на [[Манета|манеце]] [[Нацыянальны Банк Рэспублікі Беларусь|Нацыянальнага банка Рэспублікі Беларусь]],. <small>[[2007]]. Дызайн: ''С. Заскевіч''.</small>
| герб =
| подпіс герба =
 
| тытул = [[Князі менскія|Князькнязь менскі]]
| парадак = I
| пад імем =
| сцяг =
| перыядпачатак = [[1101]]
| перыядканец = [[11191118]]
| перыяд праўлення =
| папярэднік =
| пераемнік = [[Расціслаў Глебавіч]]
 
| дата нараджэння = ~ кан. 1140-х
| месца нараджэння =
| дата смерці = {{ДС|13.09.|9|1119}}
| месца смерці = {{МС|Кіеў|ў Кіеве|Горад Кіеў}}
| пахаваны =
Радок 26:
| бацька = [[Усяслаў Брачыславіч]]
| маці =
| жонка = {{нп3|НастассяАнастасія Яраполкаўна||ru|Анастасия Ярополковна}}
| дзеці = [[сын]]ы [[Расціслаў Глебавіч|Расціслаў]], [[Валадар Глебавіч|Валадар]], [[Усевалад Глебавіч|Усевалад]]
 
| гады службы = згадваецца у [[1104]] — 1118
| прыналежнасць = [[Менскае княства]]
| род войскаў =
| званне = князь
| камандаваў = менскае войска
| бітвы = абарона Менска 1104, [[1116]], 1118 і інш.
 
| манаграмавядомы як = =▼
| дзейнасць =
| рэлігія = [[Выява:OrthodoxCross.svg|10 px|Праваслаўны крыж]] [[праваслаўе]]
| прафесія =
| адукацыя =
| вучоная ступень =
▲ | манаграма =
| рэлігія =
| узнагароды =
| аўтограф =
| Commons =
| сайт =
}}
 
'''Глеб Усяславіч''' ([[Старажытнаруская мова|ст.-рус.]] ''Глѣбъ Всеславичь'', кан. 1040-х — {{ДС|13|9|1119}}, {{МС|Кіеў|ў Кіеве|Горад Кіеў}}) — [[князі менскія|князь менскі]] з [[Дынастыя|роду]] [[Ізяславічы Полацкія|Ізяславічаў Полацкіх]] ([[1101]]—[[11171118]])<ref name="БС">{{кніга
|аўтар =
|частка = Глеб Всеславич
Радок 64 ⟶ 61:
|isbn =
|тыраж =
}}</ref>. Сын [[Князі полацкія|князя полацкага]] [[Усяслаў Брачыславіч|Усяслава Брачыславіча]]<ref name="БС"/>, родапачынальнік менскай галіны [[Ізяславічы Полацкія|Ізяславічаў]]. Адзін з актыўных прадаўжальнікаў барацьбы [[Полацкая зямля|Полаччыны]] супраць уплыву [[Вялікія князі кіеўскія|кіеўскіх князёў]]. Пры яго княжанні адбылося часовае узвышэнне Менскага княства, узрасло значэнне [[Менск]]а сярод [[Горад|гарадоў]] Полацкай Полацкіхзямлі.
 
== Паходжанне ==
Прадстаўік роду полацкіх князёў: унук [[Брачыслаў Ізяславіч|Брачыслава Ізяславіча]], праўнук [[Ізяслаў Уладзіміравіч|Ізяслава Уладзіміравіча]]. Прапраўнук [[Вялікія князі кіеўскія|вялікага князя кіеўскага]] [[Уладзімір Святаславіч|Уладзіміра Святаславіча]] (роду [[Рурыкавічы|Рурыкавічаў]]) у яго [[шлюб]]е з князёўнай полацкай [[Рагнеда Рагвалодаўна|Рагнедай Рагвалодаўнай]]. Праз Рагнеду — нашчадак першага [[летапіс]]нага князя полацкага [[Рагвалод]]а. Такім чынам, належыць да Рурыкавічаў і чацвёртага пакалення іх галіны — Ізяславічаў Полацкіх, якія кіравалі Полацкай зямлёй па праву спадчыннасці ад Рагвалода, і працягвалі дынастыю Рагвалодавічаў<ref>''Насевіч, В.'' Ізяславічы / В. Насевіч, А. Іоў // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 3. [[Гімназія|Гімназіі]] — [[Кадэнцыя]] / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, [[1996]]. — 527 с.: іл. — С. 476—477. ISBN 985-11-0041-2.</ref>.
 
== Жыццяпіс ==
Напэўна, другі паводле старшынстве,старшынства (пасля [[Барыс Усяславіч|Барыса]],) сын Усяслава Полацкага, тБрачыславіча. б.Такім чынам, ён мог нарадзіцца ў канцы 1040-х гадоў. Таксама ёсць версіімеркаванне, што нарадзіўся Глеб нарадзіўся каля [[1070]] года<ref name="БС"/>, бо ў [[1073]] годзе, верагодна, быў заручаны з [[Анастасія Яраполкаўна|Анастасіяй]] — дачкой [[Яраполк Ізяславіч|Яраполка Ізяславіча]] — [[Настасся(сына Яраполкаўна|Настассяй]],вялікага князя кіеўскага). заЗа якойёй, магчыма, і атрымаў [[Горад Мінск|Менск]]<ref>Заяц Ю. Л. Менская зямля… С. 10.</ref>, які пасля смерці бацькі (1101) стаў яго ўдзелам.▼
[[Выява:Stamp Hleb of Minsk.jpg|250px|thumb|Пячатка Глеба]]
[[Выява:Stamp Hleb of Minsk.jpg|250px|thumb|Віслая [[пячатка]] Глеба Усяславіча, з выявай [[Барыс і Глеб|св. Глеба]]. <small>Пярэдні і адваротны бакі, ⌀ 22 — 23 [[Міліметр|мм]].</small>]]
▲Напэўна, другі паводле старшынстве, пасля [[Барыс Усяславіч|Барыса]], сын Усяслава Полацкага, т. б. мог нарадзіцца ў канцы 1040-х гадоў. Таксама ёсць версіі, што нарадзіўся Глеб каля 1070 года<ref name="БС"/>, бо ў 1073 годзе, верагодна, быў заручаны з дачкой [[Яраполк Ізяславіч|Яраполка Ізяславіча]] — [[Настасся Яраполкаўна|Настассяй]], за якой, магчыма, і атрымаў [[Горад Мінск|Менск]]<ref>Заяц Ю. Л. Менская зямля… С. 10.</ref>, які пасля смерці бацькі (1101) стаў яго ўдзелам.
Глеб, як князь менскі, імкнуўсяІмкнуўся пашырыць свой удзел. і амаль адразу паПасля смерці бацькі пачаў вайну з братамі — выгнаў [[Давыд Усяславіч|Давыда]] і, магчыма, [[Раман Усяславіч|Рамана]]. У 1104 г.<ref>[[Іпацьеўскі летапіс]]</ref>/1105 г. даабараняў МенскаМенск прыйшлоад аб'яднанаеяднанага войска рускіхпаўднёварускіх князёў — вялікі князь кіеўскі [[Святаполк Ізяславіч|Святаполк]] накіраваў супраць Глеба ваяводу [[Пуцята Вышаціч|Пуцяту Вышаціча]], князь [[Пераяслаўскае княства|пераяслаўскі]] [[Уладзімір Манамах|Уладзімір Усеваладавіч]] — свайго сына [[Яраполк Уладзіміравіч|Яраполка]], чарнігаўскі князь [[Чарнігаўскае княства|чарнігаўскі]] {{нп3|Алег Святаславіч||ru|Олег Святославич}} хадзіў сам і прывёў з сабой глебавага брата [[Давыд Усяславіч|Давыда Усяславіча]]. Мэтай, верагодна, было вяртанне Давыду ўдзела<ref>Рапаў…</ref>. Аднак паход на Менск не меў поспеху<ref name="БС"/>, верагодна з-за таго, што вялікі князь кіеўскі [[Святаполк Ізяславіч|Святаполк]] папраўдзе не хацеў паразы Глеба Усяславіча — свайго сваяка і саюзніка. Пры падтрымцы Святаполка Глеб далучыў да сваіх уладанняў землі па берагах Дняпра дзе пабудаваў крэпасці [[Горад Орша|Оршу]], [[Гарадскі пасёлак Копысь|Копысь]] і іншыя<ref name="БС"/><ref>Ляўко В. М. Смаленска-Полацкае… С. 174—175.</ref>.▼
 
У [[1106]] г. Глеб з братамі ўдзельнічаў ў няўдалым паходзе на [[Земгалы|земгалаў]].
 
Імкнуўся аб'яднаць вакол Менска шэраг гарадоў Полацкай зямлі, у выніку чаго далучыў да свайго княства [[Горад Орша|Оршу]], [[Гарадскі пасёлак Копысь|Копысь]] і [[Друцк]].
 
ЁнУ валодаў значнай маёмасцю, аб чым[[1108]] сведчацьг. ахвяраванніахвяраваў [[Кіева-Пячэрская лаўра|Кіева-Пячэрскаму манастыру]] на пабудову трапезнай — 600 [[Старажытнаруская грыўна|грыўняў]] срэбра і 50 грыўняў золата асабіста ў 1108 годзе<ref name="БС"/>, і (100 грыўняў срэбра і 50 грыўняў золата было таксама ахвяравана ад яго жонкі пасля смерці князя паводле яго завяшчання).▼
▲Глеб, як князь менскі, імкнуўся пашырыць свой удзел і амаль адразу па смерці бацькі пачаў вайну з братамі — выгнаў [[Давыд Усяславіч|Давыда]] і, магчыма, [[Раман Усяславіч|Рамана]]. У 1104<ref>[[Іпацьеўскі летапіс]]</ref>/1105 г. да Менска прыйшло аб'яднанае войска рускіх князёў — вялікі князь кіеўскі [[Святаполк Ізяславіч|Святаполк]] накіраваў супраць Глеба ваяводу Пуцяту, [[Уладзімір Манамах|Уладзімір Усеваладавіч]] свайго сына [[Яраполк Уладзіміравіч|Яраполка]], чарнігаўскі князь {{нп3|Алег Святаславіч||ru|Олег Святославич}} хадзіў сам і прывёў з сабой глебавага брата [[Давыд Усяславіч|Давыда Усяславіча]]. Мэтай, верагодна, было вяртанне Давыду ўдзела<ref>Рапаў…</ref>. Аднак паход на Менск не меў поспеху<ref name="БС"/>, верагодна з-за таго, што вялікі князь кіеўскі [[Святаполк Ізяславіч|Святаполк]] папраўдзе не хацеў паразы Глеба Усяславіча — свайго сваяка і саюзніка. Пры падтрымцы Святаполка Глеб далучыў да сваіх уладанняў землі па берагах Дняпра дзе пабудаваў крэпасці [[Горад Орша|Оршу]], [[Гарадскі пасёлак Копысь|Копысь]] і іншыя<ref name="БС"/><ref>Ляўко В. М. Смаленска-Полацкае… С. 174—175.</ref>.
 
Па смерці Святаполка (16.4.[[1113]]), вялікім князем кіеўскім быў абраны [[Уладзімір Манамах|Уладзімір Усеваладавіч (Манамах)]] — асноўны праціўнік Святаполка і Глеба, які разыходзіўся з імі па многіх пытаннях рускай унутранай палітыкі, у т. л. прапа спадчынуспадчынных стальцоў.правах Абвастрэннена канфлікту было непазбежнымкняжанні. У [[1116]] годзе Глеб напаў на зямлю [[дрыгавічы|дрыгавічоў]] і спаліў горадг. [[Горад Слуцк|Слуцк]]<ref name="БС"/>, які належаў непасрэдна Уладзіміру. Уладзімір, быццамз угаворваўвойскамі Глеба вырашыць[[Кіеў|Кіева]], пытанні мірамПераяслава, але Глеб быццам не хацеў прызнаваць сябе вінаватым[[Смаленск]]а і абвінавачваў[[Чарнігаў|Чарнігава]] вавыступіў ўсімсупраць самога Уладзіміра. На МенскаеМенскага княства быў накіраваны ўдар шматлікага войска з трох бакоў. Смаленскі князь [[Вячаслаў Уладзіміравіч|Вячаслаў]], (сын Уладзіміра,) захапіў Оршу і Копысь. Аб'яднанае войска стрыечнага брата Уладзіміракнязя чарнігаўскага князя {{нп3|Давыд Святаславіч|Давыда Святаславіча|ru|Давыд Святославич}} і(стрыечнага сынабрата Уладзіміра) пераяслаўскагаі князя пераяслаўскага [[Яраполк Уладзіміравіч|Яраполка]], (сына Уладзіміра) узяло прыступам [[Горад Друцк|Друцк]]. Сам Уладзімір накіраваўся да Менска і аблажыў горад. Двухмесячная аблога не дала поспеху, але Уладзімір хацеўвырашыў працягваць аблогу, і загадаў будаваць пад менскім [[дзядзінец|дзядзінцам]] сабе хату на зіму.
 
Глеб, Усяславіч убачыўубачыўшы падрыхтоўку да вельмі працяглай аблогі і, накіраваў паслоў да Уладзіміра, які згадзіўся на мірныя перамовы<ref name="БС"/>. Менскі князь выйшаў з горада з дзецьмі і [[дружына]]й і паабяцаў ва ўсім слухацца. Уладзімір павучаў Глеба, як ён павінен паводзіць сябе, і даў яму, паводле летапісу, Менск, — такім чынам, як лічаць некаторыя даследчыкі<ref>Загарульскі, Ермаловіч …</ref>, забраў значную частку ўладанняў, у т. л. Друцк і Падняпроўе. Сын Уладзіміра Яраполк вывеў у палон жыхароў захопленазахопленага Друцка і пасяліў іх у сваім [[Пераяслаўскае княства|Пераяслаўскім княстве]], пабудаваўшы горад {{нп3|Горад Жоўнінэ|Жэлні|ru|Жовнино (Черкасская область))}}. Глеб нядоўга трымаўся павучанняў Уладзіміра, у 1117 годзе напаў на смаленскія і наўгародскія воласці<ref name="БС"/>. Гэтым разам Уладзімір паслаў свайго сына [[Мсціслаў Уладзіміравіч, вялікі князь кіеўскі|Мсціслава]] з вялікім войскам, ён аблажыў і ўзяў Менск, Глеб трапіў у палон і адвезены ў Кіеў<ref name="БС"/>.
 
Паміж [[1116]] і [[1118]] Глеб зрабіў спробу вярнуць страчаныя землі, і напаў на смаленскія і наўгародскія воласці<ref name="БС"/>. Гэтым разам Уладзімір паслаў у 1118 г. свайго сына [[Мсціслаў Уладзіміравіч, вялікі князь кіеўскі|Мсціслава]] з вялікім войскам, ён аблажыў і ўзяў Менск. Глеб трапіў у палон і быў адвезены ў Кіеў<ref name="БС"/>.
▲Ён валодаў значнай маёмасцю, аб чым сведчаць ахвяраванні [[Кіева-Пячэрская лаўра|Кіева-Пячэрскаму манастыру]] на пабудову трапезнай — 600 [[Старажытнаруская грыўна|грыўняў]] срэбра і 50 грыўняў золата асабіста ў 1108 годзе<ref name="БС"/>, і 100 грыўняў срэбра і 50 грыўняў золата ад яго жонкі пасля смерці князя.
 
Памёр Глеб Усяславіч [[13 верасня]] [[1119]] года ў кіеўскай вязніцы. Быў пахаваныПахаваны ў [[Кіева-Пячэрская лаўра|Кіева-Пячэрскай лаўры]] разам з жонкай, якая перажыла яго на 40 гадоў, у галовах св. Феадосія<ref>Аθанасій Калнофойскій. Эпитафіи фундаторам лавры / Отделъ ІІ. Извѣстія очевидцевъ, современниковъ и иностранныхъ писателей // Сборникъ матеріаловъ для исторической топографіи Кіева и его окрестностей.— Кіевъ: типографія Е. Я. Федорова, 1874.— С. 28</ref>.
 
== Сям'я ==
 
Жонка: з 1090 '''{{нп3|НастассяАнастасія Яраполкаўна|Настасся|ru|Анастасия Ярополковна}}''' (пам. [[1159]]), дачка князя уладзіміра-валынскага і [[Князі тураўскія|тураўскага]] [[Яраполк Ізяславіч|Яраполка Ізяславіча]], князя Уладзіміра-Валынскага.
 
З крыніц вядомы тры Глебавічы: 
З крыніц вядомы тры Глебавічы — [[Расціслаў Глебавіч|Расціслаў]], [[Валадар Глебавіч|Валадар]] і [[Усевалад Глебавіч|Усевалад]], чыя актыўная дзейнасць прыпала на 1150-1160-я гады. [[Васіль Мікітавіч Тацішчаў|В. М. Тацішчаў]] пад 14 мая 1134 года паведамляе пра смерць Ізяслава Глебавіча, якога лічыць полацкім князем<ref>Тацішчаў 1962; Т. 2., С. 145.</ref>, але папраўдзе гэта быў сын Глеба Ольгавіча.▼
* [[Расціслаў Глебавіч|Расціслаў]] ([[1090-я]] — пасля [[1161]]/[[1162]]) — князь менскі ([[1140-я]] — [[1151]], [[1158]]—1161/1162), князь полацкі (1151—1158);
* [[Валадар Глебавіч|Валадар]] ([[1090-я]] — пасля [[1176]]/[[1177]]) — князь менскі (1151—1158; [[1162]]—[[1167]]/[[1183]]), князь полацкі (1167);
* [[Усевалад Глебавіч|Усевалад]] — [[Ізяслаўскае княства|князь ізяслаўскі]] (да 1159), [[Горад Стрэжаў|стрэжаўскі]] (пасля 1159).
▲З крыніц вядомы тры Глебавічы — [[Расціслаў Глебавіч|Расціслаў]], [[Валадар Глебавіч|Валадар]] і [[Усевалад Глебавіч|Усевалад]], чыя актыўная дзейнасць прыпала на 1150-1160-я гады. [[Васіль Мікітавіч Тацішчаў|В. М. Тацішчаў]] пад [[14 мая]] [[1134]] года паведамляе пра смерць Ізяслава Глебавіча, якога лічыць полацкім князем<ref>Тацішчаў 1962; Т. 2., С. 145.</ref>, але папраўдзе гэта быў сын князя [[курск]]ага Глеба Ольгавіча.
 
== Ушанаванне памяці ==
== Радавод ==
* Памятныя манеты Нацыянальнага банка [[Рэспубліка Беларусь|Рэспублікі Беларусь]] «Глеб Менскі», у серыі «Умацаванне і [[абарона]] дзяржавы». [[Намінал]]ы: 1 [[Беларускі рубель|рубель]] ([[Медзь|медна]]-[[Нікель|нікелевая]]), 20 рублёў ([[Серабро|срэбная]]). [[Дызайн]]: С. Заскевіч ([[Беларусь]]). Чаканка: [[Закрытае акцыянернае таварыства|ЗАТ]] «Літоўскі [[манетны двор]]», [[Вільнюс]]. Выпуск у зварот: [[12 ліпеня]] [[2007]]<ref>[http://www.nbrb.by/bel/Coinsbanknotes/CommCoin.asp?id=96 Памятныя манеты «Глеб Менскі»] // Нацыянальны Банк Рэспублікі Беларусь</ref>.
{{Род Ізяславічаў Полацкіх}}
 
{{зноскі}}
Радок 100 ⟶ 109:
 
== Спасылкі ==
{{Commonscat|Gleb Vseslavich}}
* [http://litopys.org.ua/dynasty/dyn24.htm Войтович Л.''Князівські династії Східної Європи (кінець IX&nbsp;— початок XVI&nbsp;ст.): склад, суспільна і політична роль''. Історико-генеалогічне дослідження. Львів, 2002.&nbsp;— Розділ: 3.2.] {{ref-uk}}
 
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Глеб_Усяславіч"