Глеб Усяславіч: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
стылявыя змены, арфаграфія, пунктуацыя, дапаўненне |
дапаўненне |
||
Радок 1:
{{Дзяржаўны дзеяч
| беларускае імя = Глеб
| арыгінальнае імя = [[Старажытнаруская мова|ст.-рус.]] Глѣбъ Всеславичь
| партрэт = Hleb Mienski (silver coin, reverse).gif
Радок 11:
| парадак = I
| пад імем =
| сцяг = ▼
| перыядпачатак = [[1101]]
| перыядканец = [[1118]]
| перыяд праўлення =
|
|
| дата нараджэння = ~ кан. 1140-х
| месца нараджэння =
| дата смерці = {{ДС|13|9|1119}}
| месца смерці = {{МС|Кіеў|ў Кіеве|Горад Кіеў}}
| пахаваны = {{Месца пахавання|Святая Успенская Кіева-Пячэрская Лаўра|у Кіева-Пячэрскай Лаўры|Кіева-Пячэрская Лаўра}}, [[Горад|г.]] Кіеў
| дынастыя = [[Род Ізяславічаў Полацкіх|Ізяславічы Полацкія]]
| бацька = [[Усяслаў Брачыславіч]]
| маці = імя невядома
| жонка = {{нп3|Анастасія Яраполкаўна||ru|Анастасия Ярополковна}}
| дзеці = [[сын]]ы [[Расціслаў Глебавіч|Расціслаў]], [[Валадар Глебавіч|Валадар]], [[Усевалад Глебавіч|Усевалад]]
Радок 36:
| бітвы = абарона Менска 1104, [[1116]], 1118 і інш.
| вядомы як = першы князь менскі
| дзейнасць =
| рэлігія = [[Выява:OrthodoxCross.svg|10 px|Праваслаўны крыж]] [[праваслаўе]]
| Commons =
| сайт =
}}
'''Глеб
|аўтар =
|частка = Глеб Всеславич
Радок 64 ⟶ 63:
== Паходжанне ==
== Імя ==
Імя мае [[Старажытнаскандынаўская мова|старажытнаскандынаўскае]] паходжанне<ref>[http://www.behindthename.com/name/Gleb Behind the Name: Meaning, Origin and History of the Name Gleb.] {{ref-en}}</ref>. Старэйшыя сыны Усяслава Брачыславіча — Барыс і ''Глеб'' — былі названы, відавочна, у памяць аб Барысе Уладзіміравічы (князь [[Горад Растоў|растоўскі]] у [[1010]] — [[1015]]) і Глебе Уладзіміравічы (кн. [[Горад Мурам|мурамскі]] у [[1013]] — 1015), якія ў [[1071]] г. былі далучаны да ліку [[Святы|святых]] (пасля гэтага, магчыма, сын Усяслава быў першым, каму далі імя ''Глеб''). Верагодна, [[Хрышчэнне|хрысцільным]] імём Глеба Усяславіча таксама было ''Глеб'' — мяркуючы па тым, што на яго [[Пячатка|пячатках]] пададзена выява [[Барыс і Глеб|св. Глеба]]. У далейшым імя выкарыстоўвалася як у Ізяславічаў Полацкіх, так і ў іншых галінах усходнеславянскіх князёў, увайшло ў выкарыстанне ва [[Усходния славяне|усходніх славян]].
== Жыццяпіс ==
Напэўна, другі паводле старшынства (пасля [[Барыс Усяславіч|Барыса]]) сын Усяслава Брачыславіча. Такім чынам, ён мог нарадзіцца ў канцы 1040-х гадоў. Таксама ёсць меркаванне, што Глеб нарадзіўся каля [[1070]] года<ref name="БС"/>, бо ў [[1073]] годзе, верагодна, быў заручаны з [[Анастасія Яраполкаўна|Анастасіяй]] — дачкой [[Яраполк Ізяславіч|Яраполка Ізяславіча]] (сына вялікага князя кіеўскага). За ёй, магчыма, і атрымаў [[Горад Мінск|Менск]]<ref>Заяц Ю. Л. Менская зямля… С. 10.</ref>, які пасля смерці бацькі (1101) стаў яго ўдзелам.
[[Выява:Stamp Hleb of Minsk.jpg|250px|thumb|Віслая
Імкнуўся пашырыць свой удзел. Пасля смерці бацькі пачаў вайну з братамі — выгнаў [[Давыд Усяславіч|Давыда]] і, магчыма, [[Раман Усяславіч|Рамана]]. У 1104 г.<ref>[[Іпацьеўскі летапіс]]</ref> абараняў Менск ад аб'яднанага войска паўднёварускіх князёў — вялікі князь кіеўскі [[Святаполк Ізяславіч]] накіраваў супраць Глеба ваяводу [[Пуцята Вышаціч|Пуцяту Вышаціча]], князь [[Пераяслаўскае княства|пераяслаўскі]] [[Уладзімір Манамах|Уладзімір Усеваладавіч]] — свайго сына [[Яраполк Уладзіміравіч|Яраполка]], князь [[Чарнігаўскае княства|чарнігаўскі]] {{нп3|Алег Святаславіч||ru|Олег Святославич}} хадзіў сам і прывёў з сабой глебавага брата [[Давыд Усяславіч|Давыда]]. Мэтай, верагодна, было вяртанне Давыду ўдзела<ref>Рапаў…</ref>. Аднак паход на Менск не меў поспеху<ref name="БС"/>, верагодна з-за таго, што вялікі князь кіеўскі [[Святаполк Ізяславіч|Святаполк]] не хацеў паразы Глеба Усяславіча — свайго сваяка і саюзніка<ref name="БС"/><ref>Ляўко В. М. Смаленска-Полацкае… С. 174—175.</ref>.
У [[1106]] г. Глеб з братамі ўдзельнічаў ў няўдалым паходзе на [[Земгалы|земгалаў]]. Імкнуўся аб'яднаць вакол Менска шэраг гарадоў Полацкай зямлі, у выніку чаго далучыў да свайго княства [[Горад Орша|Оршу]], [[Гарадскі пасёлак Копысь|Копысь]] і [[Друцк]]<ref>''Семянчук, Г.'' Глеб Усяславіч / Г. Семянчук // [[Энцыклапедыя гісторыі Беларусі|Энцыклапедыя гісторыі Беларусі]]: У 6 т. Т. 3. [[Гімназія|Гімназіі]] — [[Кадэнцыя]] / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: [[Генадзь Пятровіч Пашкоў|Г. П. Пашкоў]] (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мінск: БелЭн, [[1996]]. — 527 с.: іл. — С. 43. ISBN 985-11-0041-2.</ref>.
У [[1108]] г. ахвяраваў [[Кіева-Пячэрская лаўра|Кіева-Пячэрскаму манастыру]] на пабудову трапезнай 600 [[Старажытнаруская грыўна|грыўняў]] срэбра і 50 грыўняў золата<ref name="БС"/> (100 грыўняў срэбра і 50 грыўняў золата было таксама ахвяравана ад яго жонкі пасля смерці князя паводле яго завяшчання).
[[Выява:Схема Мінскага замчышча і месцы археалагічных раскопаў.gif|thumb|Схема месцазнаходжання [[Сярэднія вякі|сярэдневяковага]] [[гарадзішча]] Менска (з [[XI стагоддзе|XI ст.]]) на плане сучаснага горада. <small>Каляровыя пазначэнні з нумарамі — месцы праведзеных [[Археалогія Беларусі|археалагічных]] раскопаў.</small>]]
Па смерці Святаполка ([[1113]]) вялікім князем кіеўскім быў абраны [[Уладзімір Манамах|Уладзімір Усеваладавіч (Манамах)]] — праціўнік Святаполка і Глеба, які разыходзіўся з імі па многіх пытаннях, у т. л. па спадчынных правах на княжанні. У [[1116]] годзе Глеб напаў на зямлю [[дрыгавічы|дрыгавічоў]] і спаліў г. [[Горад Слуцк|Слуцк]]<ref name="БС"/>, які належаў Уладзіміру. Уладзімір з войскамі [[Кіеў|Кіева]], Пераяслава, [[Смаленск]]а і [[Чарнігаў|Чарнігава]] выступіў супраць Менскага княства. Смаленскі князь [[Вячаслаў Уладзіміравіч|Вячаслаў]] (сын Уладзіміра) захапіў Оршу і Копысь. Аб'яднанае войска князя чарнігаўскага {{нп3|Давыд Святаславіч|Давыда Святаславіча|ru|Давыд Святославич}} (стрыечнага брата Уладзіміра) і князя пераяслаўскага [[Яраполк Уладзіміравіч|Яраполка]] (сына Уладзіміра) узяло прыступам [[Горад Друцк|Друцк]]. Сам Уладзімір накіраваўся да Менска і аблажыў горад. Двухмесячная аблога не дала поспеху, але Уладзімір вырашыў працягваць аблогу, і загадаў будаваць пад менскім [[дзядзінец|дзядзінцам]] сабе хату на зіму.
Радок 90 ⟶ 91:
З крыніц вядомы тры Глебавічы:
* [[Расціслаў Глебавіч|Расціслаў]] ([[1090-я]] — пасля [[1161]]/[[1162]]) — князь менскі ([[1140-я]] — [[1151]], [[1158]]—1161/1162),
* [[Валадар Глебавіч|Валадар]] ([[1090-я]] — пасля [[1176]]/[[1177]]) — князь менскі (1151—1158; [[1162]]—[[1167]]/[[1183]]),
* [[Усевалад Глебавіч|Усевалад]] — [[Ізяслаўскае княства|князь ізяслаўскі]] (да 1159), [[Горад Стрэжаў|стрэжаўскі]] (пасля 1159).
[[Васіль Мікітавіч Тацішчаў|В. М. Тацішчаў]] пад [[14 мая]] [[1134]] года паведамляе пра смерць Ізяслава Глебавіча, якога лічыць полацкім князем<ref>Тацішчаў 1962; Т. 2., С. 145.</ref>, але папраўдзе гэта быў сын князя [[курск]]ага Глеба Ольгавіча.
| |||