Абрыкос: Розніца паміж версіямі

}}

 

 

== Гісторыя ==

=== Паходжанне і распаўсюджанне ===

У сучаснай навуковай літаратуры вылучаюць ад трох да шасці магчымых {{нп3|Цэнтры паходжання культурных раслін|цэнтраў паходжання|ru|Центры происхождения культурных растений}} абрыкоса. Сярод іх найбольш верагодным першасным цэнтрам лічыцца раён [[Цянь-Шань|Цянь-Шаня]] ў склад [[Кітай|Кітаі]]<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/30806/apricot Apricot] — [[Энцыклапедыя Брытаніка]]</ref><ref name="dalby">''{{нп3|Эндру Долбі|Andrew Dalby|en|Andrew Dalby}}''.&nbsp; Food in the ancient world from A to Z. [http://books.google.com/books?id=FtIXAe2qYDgC&pg=PA20&dq=This+name+betrays+a+confusion:+the+fruit+did+not+come+from+Armenia&hl=ru&ei=2jQjTuC6Dcbvsgb55bWIAg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCkQ6AEwAA#v=onepage&q=This%20name%20betrays%20a%20confusion%3A%20the%20fruit%20did%20not%20come%20from%20Armenia&f=false p.20]</ref><ref name="folta">''[http://www.kevinfolta.com/5yearCV.pdf Kevin M. Folta]''.&nbsp; Genetics and Genomics of Rosaceae, Springer, 2009, [http://books.google.com/books?id=YoQYCgTOregC&pg=PA317&dq=Apricots+were+extensively+cultivated+in+Armeina+and+eventually+engrained+in+the+culture&hl=ru&ei=QD8jTufVIs3dsga7vtSDAg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCsQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false p.316—317]</ref><ref name="faust">''Faust et al.''&nbsp; Origin and Dissemination of Apricot, in Horticultural Reviews (1998), [http://books.google.com/books?id=lVlilno_NacC&pg=PA225&dq=origin+and+dissemination+of+apricot&hl=ru&ei=CT4jTrq9C4XDswbL8tG6BQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCkQ6AEwAA#v=onepage&q=origin%20and%20dissemination%20of%20apricot&f=false p.242 и далее]</ref><ref>''Mark Rieger''.&nbsp; Introduction to Fruit Crops, [http://books.google.de/books?id=hF8bpk7fbsQC&pg=PA65&dq=Apricot+origin&hl=ru&sa=X&ei=QzWdT4GuDITZsgbNuPRR&ved=0CDYQ6AEwAQ#v=onepage&q=Apricot%20origin&f=false p. 65]</ref>. У той жа час адзначаецца, што адназначных доказаў на карысць кітайскай версіі па-ранейшаму не хапае<ref name="zohary">''Daniel Zohary, Maria Hopf, Ehud Weiss''.&nbsp; Domestication of Plants in the Old World, [http://books.google.ru/books?id=1hHSYoqY-AwC&pg=PA144&lpg=PA144&dq=However,+the+evidence+supporting+a+Chinese+origin+is+still+scanty.+We+still+know+very+little+about+the+early+history+of+apricot+domestication+in+central+Asia,+or+Armenia%E2%80%94territories+where+wild+forms+apricot+occur+as+well&source=bl&ots=Iw78qI9PmL&sig=a5dqg_NQmlZ7pGAJc7tBEyNizhw&hl=ru&sa=X&ei=w4yqT-LhJMyD-wban4meCg&ved=0CFMQ6AEwAA#v=onepage&q=However%2C%20the%20evidence%20supporting%20a%20Chinese%20origin%20is%20still%20scanty.%20We%20still%20know%20very%20little%20about%20the%20early%20history%20of%20apricot%20domestication%20in%20central%20Asia%2C%20or%20Armenia%E2%80%94territories%20where%20wild%20forms%20apricot%20occur%20as%20well&f=false стр. 144]</ref>. У мінулым радзімай абрыкоса нярэдка лічылі [[Арменія|Арменію]], што звязана з гісторыяй пранікнення абрыкоса з Азіі ў Еўропу. Біёлаг Дэ Паэрдэрле ({{lang-fr|De Poerderlé}}) пісаў у XVIII стагоддзі: «назва гэтага дрэва адбываецца з Арменіі, азіяцкай правінцыі, дзе яно з'явілася і адкуль было прывезена ў Еўропу…»<ref name="poer">{{cite book | first=M. le Baron.| last=De Poerderlé | title=Manuel de l'Arboriste et du Forestier Belgiques: Seconde Édition: Tome Premier | publisher=Emmanuel Flon | location=à Bruxelles | date=MDCCLXXXVIII (1788) | page=682}} Downloadable Google Books: <blockquote>Cet arbre tire son nom de l'Arménie, province d'Asie, d'où il est originaire et d'où il fut porté en Europe…</blockquote></ref> У XIX стагоддзі лічылася, што абрыкос быў завезены з Арменіі ў Грэцыю [[Аляксандр Македонскі|Аляксандрам Македонскім]], а з Грэцыі трапіў у Італію<ref name="faust" /><ref>{{ВТ-ЭСБЕ|Абрикос}}</ref>. Аднак гэтая версія не пацвярджаецца рымскімі і грэчаскімі пісьмовымі крыніцамі таго часу: абрыкос у іх не згадваецца. У той жа час, абрыкос згадваецца ў крыніцах I стагоддзя, што можа сведчыць аб трапленні абрыкоса ў Італію ў I стагоддзі да н.э., пасля {{нп3|Рымска-парфянскія войны|рымска-парфянскіх войнаў|ru|Римско-парфянские войны}}. [[Пліній Старэйшы|Пліній]], {{нп3|Дыяскарыд||ru|Диоскорид}} і {{нп3|Калумела||ru|Колумелла}} называюць абрыкос «армянскім яблыкам» ({{lang-lat|Mela armeniaca}}, {{lang-lat|pomum armeniacum}}), што дазваляе выказаць здагадку, што абрыкос быў завезены ў Рым з Арменіі або армянскімі купцамі<ref name="faust" /><ref name="moore">''[http://www.ag.purdue.edu/hla/Pages/janick.aspx Jules Janick], James N. Moore.''&nbsp; Fruit Breeding: Tree and tropical fruits. — John Wiley and Sons, 1996. [http://books.google.com/books?id=7YBrT6Up_S0C&pg=PA81&dq=Apricots+apparently+moved+from+central+Asia&hl=ru&ei=uVQjTtTNDc6SswbXtPSTAg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCkQ6AEwAA#v=onepage&q=Apricots%20apparently%20moved%20from%20central%20Asia&f=false p.81]: <blockquote>Apricots apparently moved from central Asia through Iran into the Transcaucasian area and westward. Such movement must have occurred as as a part of the military, economic, and cultural exchange that followed Alexandes of Macedon's penetrations into Turkestanas far as the Fergana valley during the fourth century B.C. The further movement of apricots westward into Europe seems to have occurred in two steps. Apricots came to be known in Greece and Italy as an aftermath of Roman-Persian wars during the first century B.C. The specific or generic name, Armeniaca, certainly suggests that the apricot was first distributed in Italy and Greece by Armenian traders. It was many years later that apricot was cultivated in other southern European countries.</blockquote></ref>. У той жа час, абрыкос культываваўся паўсюль у Азіі, і цяжка пазначыць дакладна, адкуль менавіта абрыкос трапіў у Еўропу<ref name="faust" />.