'''ХімічнаяХімі́чная формулафо́рмула''' – — скарочанае пазначэнне складусаставу [[рэчыва]] з дапамогай [[сімвал]]аў [[Хімічны элемент|хімічных элементаў]] і [[лік]]аў (пераважна [[Цэлы лік|цэлых]], але ў выпадку [[Нестэхіяметрычныя злучэнні|нестэхіяметрычных злучэнняў]] яны могуць быць і [[Дробны лік|дробнымі]]), якімі пазначаюць колькасныя суадносіны гэтых [[Хімічны элемент|элементаў]] у дадзеным [[Складаныя рэчывы|злучэнні]]. [[Лік]]і запісваюцца зправасправа ўнізе ад [[Хімічны знак|знаку элемента]] і пазначаюцьабазначаюць колькасць ягоныхяго [[атам]]аў. Напрыклад, [[вада]]: H<sub>2</sub>O.
Х.ф.Хімічная формула паказвае складсастаў адной [[Малекула|малекулы]] і колькасць [[атам]]аў кожнага [[Хімічны элемент|элемента]] ў адным [[Моль|молі]] [[рэчыва]]. Калі [[простыя рэчывы|простае рэчыва]] мае [[Крышталічная рашотка|атамную ці металічную структуру]], ягонаяяго Х.ф.хімічная формула мае выгляд [[Хімічны знак|хімічнага знака]] [[Хімічны элемент|элемента]] (напрыклад, Cu, Fe, S). Хімічная Х.ф.формула [[Складаныя рэчывы|складанага рэчыва]] з [[Крышталічная рашотка|атамнай ці металічнай структурай]] адлюстроўвае толькі суадносіны паміж [[Хімічны элемент|элементамі]] (напрыклад, CuS).
У Х.ф.хімічных формулах ужываюцца круглыя дужкі, якія абмяжоўваюць групоўкі [[атам]]аў – — [[іёніон]]ы ці [[радыкал]]ы, часам для іх ужываюцца адмысловыя пазначэнніабазначэнні (напрыклад, Ph для C6H5). Квадратныя дужкі ўжываюцца ў Х.ф.хімічных формулах для пазначэнняабазначэння каардынацыйнай сферы ў [[Камплексныя злучэнні|камплексных злучэннях]] (напрыклад, K<sub>3</sub>[Fe(CN)<sub>6</sub>]). З дапамогаю квадратных дужак таксама пазначаюць хімічны складсастаў [[Элементарная ячэйка|элементарнай ячэйкі]] [[Крышталічная рашотка|крышталічнай рашоткі]]. Тлустаю кропкаю пазначаюць [[Хімічная сувязь|сувязь]] паміж [[малекула]]мі ў [[крышталегідрат]]ах і ім падобных [[Складаныя рэчывы|злучэннях]] (напрыклад, CuSO<sub>4</sub>•5H<sub>2</sub>O – — [[лік]] перад формулай вады пазначаеабазначае колькасць [[малекула|малекул]]ў).
Для больш падрабязнага адлюстравання [[Хімічная будова|будовы]] [[рэчыва]] ўжываюць структурныя Х.фхімічныя формулы. У іх [[атам]]ы, пазначаныя [[Хімічны знак|знакамі элементаў]] злучаць рыскамі, штоякія пазначаюць [[Хімічная сувязь|хімічную сувязь]]. Для пазначэння характару [[Хімічная сувязь|хімічнай сувязі]] ўжываюцца розныя тыпы рысак. У структурнай Х.ф.хімічнай формуле могуць прысутнічаць дадатковыя пазначэнні [[Электрычны зарад|электрычнага зараду]] [[атам]]аў, кірунку змяшчэння электроннай шчыльнасці і г. д. (глядзігл. таксама “Хімічная[[хімічная сувязь”сувязь]]). Акрамя таго, структурныя Х.ф.хімічныя формулы могуць утрымліваць інфармацыю пра спрастораваепрасторавае размеркаванне груповак [[атам]]аў (глядзігл. таксама “[[Ізамерыяізамерыя]]”). Найбольшае застасаваннепрымяненне структурныя Х.ф.хімічныя формулы знайшлі ў [[Арганічная хімія|арганічнай хіміі]].
У вузкіх галінах [[Хімія|хіміі]] (напрыклад, [[біяхімія]], [[хімія сілікатаў]]) ў Х.ф.хімічных формулах ужываюцца дадатковыя спецыфічныя пазначэнніабазначэнні.
== Літаратура ==
* Формулы хімічныя // {{Крыніцы/БелЭн|16к}} С. 439.
