Вікіпедыя

Парыж: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
бібліяінфармацыя moved to Wikidata
Радок 62:
Горад размешчаны ў цэнтры [[Парыжскі басейн|Парыжскага басейна]], прыкладна 65 м над узроўнем мора. Межы Парыжу акрэсленыя бульварам [[Перыферык]] — кольцавай аўтастрадай. Часам да тэрыторыі Парыжу адносяць змешчаны на захадзе ад горада [[Булонскі лес]] і размешчаны на ўсходзе [[Венсенскі лес]]. Плошча горада складае 105 км², калі ўключаць плошчу гэтых паркаў, і каля 87 км² без іх. Сена цячэ праз горад з усходу на захад, на правым паўночным беразе дамінуе ўзгорак [[Манмартр]]. На левым беразе дамінуючай вертыкаллю з'яўляецца вежа Манпарнас. У цэнтры Парыжу рака распадаецца на рукавы, якія амываюць два вострава — [[востраў Сітэ|Сітэ]] і [[востраў Сен-Луі]]. Яшчэ адзін востраў, [[Лебядзіны востраў|Лебядзіны]], размешчаны ва ў заходняй частцы горада.
 
[[Парыжскі мерыдыян]], які быў вызначаны ў 1718 годзе [[Жак Касіні|Жакам Касіні]] і больш сапраўдыдакладна вымераны ў 1806 французскім [[фізік]]ам [[Дамінік Франсуа Араго|Араго]], з'яўляўся да [[1884]] г. [[нулявы мерыдыян|нулявым мерыдыянам]]. Ён праходзіць праз [[Парыжская абсерваторыя|Парыжскую абсерваторыю]] і пазначаны з дапамогай слупкоў па ўсім Парыжы, а таксама з дапамогай адмысловых адзнак ([[бронза]]вых Арага-медальёнаў у гонар знакамітага фізіка) на [[маставая|маставых]], [[тратуар]]ах і будынках, у тым ліку і на [[Луўр]]ы. Пасля публікацыі папулярнага рамана [[Дэн Браўн|Дэна Браўна]] «[[Код да Вінчы]]» некаторыя з адзнак былі выкрадзеныя.
 
=== [[Клімат]] ===
Радок 126:
Традыцыйна разбіццё горада на [[Правы бераг, Парыж|правы бераг]] (гандлёвая, дзелавая частка горада) і [[Левы бераг, Парыж|левы бераг]] (культурная, адукацыйная частка горада).
 
Даўжыня Сены ў чорце Парыжа — 12,78 км, глыбіня яе вар'іруе ад 3,8 м (блізка ад моста Насьёналь) да 5,7 м (дя [[Мост Мірабо|моста Мірабо]]), шырыня рэчышча ад 30 м (набярэжная Мантэбело да 200 м — у моста Грэнель). Самы нізкі ўзровень вады ў гісторыі — 26,39 м, адзнака з гістарычнымі ўзроўнямі вады знаходзіцца на сцяне набярэжнай вострава Святога Людовіка. Хуткасць цячэння вады — 2 км/г, магутнасць патока — 273 м3/з, сярэдняя тэмпература — 14,1С<ref>[http://www.paris.fr/portail/pratique/Portal.lut?page_id=1314&document_type_id=5&document_id=2179&portlet_id=3142 Quelques chiffres…].{{ref-fr}} // Mairie de Paris, 30.10.2006</ref>. Акрамя ракі ў межах горада таксама маюцца каналы: Сен-Мартэн, Сен-Дэні і Урк агульнай працягласцю 7,6 км<ref>[http://www.paris.fr/pratique/voirie-chantiers-en-cours/voirie-en-chiffres/voies-d-eau/rub_19_stand_4926_port_652 Voies d'eau]. // Mairie de Paris</ref>. У мінулым Парыж неаднаразова пакутаваўцярпеў ад паводак, апошняя маштабная паводка адбылася ў 1910 годзе, сучасны горад абаронены ад паводак сістэмай вадасховішчаў уверх па Сене, а таксама павышэннем узроўня набярэжных<ref>http://www.paris.fr/accueil/accueil-paris-fr/paris-sous-les-eaux/rub_1_actu_106052_port_24329</ref>.
 
[[Выява:Pont des Arts, Paris.jpg|thumb|center|900px|<center>Сена. Від на [[Мост Мастацтваў]] і [[востраў Сітэ]]. Справа — будынак [[Інстытут Францыі|Інстытута Францыі]].</center>]]
Радок 265:
 
=== Дэмаграфічныя даныя ===
У [[Антычнасць|антычныя часы]] і [[Сярэднявечча]] з-за шматлікіх войн, эпідэмій і масавага голаду колькасць жыхароў часта рэзка валіласяўпала. Напрыклад, падчас эпідэміі [[халера|халеры]] ў [[1832]] годзе памерла прыкладна 20 000 чалавек.
 
[[Індустрыялізацыя]] XIX стагоддзя прывяла да значнага росту насельніцтва. У [[1921]] годзе колькасць насельніцтва склала 3 мільёна, гэта лічба дагэтуль з'яўляецца рэкорднай за ўсю гісторыю Парыжа. У гэты момант у Парыжы пражывае ледзь больш двух мільёнаў чалавек.
Радок 279:
=== Імігранты ===
[[Выява:Boulevard de la chapelle (regardant vers le nord est) 01.jpg|left|thumb|Афрыканскі квартал у 18 акрузе]]
Можна сцвярджаць, што сталіца Францыі з'яўляецца месцам сутыкненне шматлікіх культур. Так, па даных перапісыперапісу 1999 г. 19,4 % насельніцтва Парыжа былі народжаны за мяжой. 4,2 % апынуліся імігрантамі, якія прыбылі нядаўна (1990—1999 гг.), у большасці сваім з Кітая і афрыканскага кантынента. Акрамя таго, каля 15 % парыжан з'яўляюцца мусульманамі.
Першая хваля іміграцыі, якая хлынула ў Парыж прыйшлася на 1820 г. у сувязі з масавым пераездам нямецкіх сялян, якія беглі ад сельскагаспадарчага крызісу, які ахапіў Германію. З тых часоў аж да нашых дзён хвалі іміграцыі перыядычна накатваюць на гэты горад: на працягу XIX стагоддзя ў Парыж цягнула італьянцаў і яўрэяў з Цэнтральнай Еўропы, у французскую сталіцу накіравалася расійская арыстакратыя пасля рэвалюцыі 1917 г., у перыяд паміж дзвюма сусветнымі войнамі прыйшла чарга палякаў, затым этнічных французаў з былых калоній — новых незалежных дзяржаў, у 1950—1970 гг. сюды накіраваліся іспанцы, італьянцы, партугальцы, выхадцы з краін Магрыба, краін Паўднёва-усходняй Азіі.
Месцажыхарства імігрантаў шмат у чым вызначаецца іх этнічнай прыналежнасцю. Так чарнаскурыя імігранты з Афрыкі, у большасці сваёй пражываюць у 18 і 19 акругах (асабліва, у квартале Шато Руж), у квартале Бельвіль — кітайцы і выхадцы з паўночнай Афрыкі. 13 акруга вядома сваім кітайскім кварталам, а амерыканцы аблюбавалі арыстакратычную 16 акругу.
Радок 313:
Гістарычная вось помнікаў архітэктуры перасякае горад з цэнтра на захад. Пачынаецца ад знакамітага на ўвесь свет музея [[Луўр]], яна працягваецца праз [[сад Цюільры]], праспект [[Елісейскія Палі]] да самай Трыўмфальнай аркі ў цэнтры [[плошча Зоркі|плошчы Зоркі]]. У 1960-х гг. на працягу лініі быў пабудаваны квартал [[Дэфанс]], цэнтрам якога стала [[Вялікая арка Дэфанс]].
 
У самым цэнтры гістарычнай часткі знаходзіцца Дом інвалідаў, у якім знаходзіцца ваенны музей, тут жа спачываюць астанкі [[Напалеон|Напалеона Банапарта]]. Тут жа і былая царква [[Пантэон, Парыж|Пантэон]], ахоўвае вечны супакой некалі знакамітых французскіх дзеячаў. Былы каралеўскі палац КансьержерыКансьержэры стаў на час Вялікай французскай рэвалюцыі [[турма|турмой]] для зрынутай каралевы, адкуль яна была канваіравана для публічнай пакарання.
 
Яшчэ адзін напамін пра баі за свабоду французскага народа - [[статуя Свабоды]], усталяваная на [[Лебядзіны востраў|Лебядзіным востраве]]. Арыгінал гэтай статуі быў падораны [[ЗША|Злучаным Штатам Амерыкі]] ў [[1886]] годзе, і з тых часоў сустракае падарожнікаў у порце [[Нью-Ёрк]]а.
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Парыж"