Бяроза (горад): Розніца паміж версіямі

'''Бяро{{націск}}за''' ([[Інструкцыя па транслітарацыі (2007)|афіц. транс.]]: ''Biaroza'') (да 1940 Бяроза-Картузская, Картуз-Бяроза)  — горад у [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]], адміністрацыйны цэнтр [[Бярозаўскі раён|Бярозаўскага раёна]], на [[рака Ясельда|р. Ясельда]]. У 102 км ад [[Брэст]]а, 6 км ад чыгуначнай станцыі Бяроза-Картузская на лініі Брэст—[[Баранавічы]]. Насельніцтва 29,5 тыс. чал. (2006).

Упершыню згадваецца з 1477 як вёска Слонімскага павета, y 1521  — Кобрынскага павета [[ВКЛ]]. Належала Гамшэям, Вештартовічам, Гастоўскім, Рудзінскім, з канца 16 ст.  — Сапегам. З 1629 [[мястэчка]]. У 1648—89 пабудаваны [[Бярозаўскі кляштар картэзіянцаў|Бярозаўскі касцёл і кляштар картэзіянцаў]] (іначай ''картузаў'', адсюль колішняя назва горада '''Бяроза-Картузская'''), які за ўдзел манахаў у паўстанні 1831 года па загадзе царскіх уладаў быў зачынены і разабраны на будматэрыялы<ref>[http://www.nn.by/index.php?c=ca&i=600 Юлія Дарашкевіч]. [http://www.nn.by/index.php?c=ar&i=18735 Бяроза]// Наша Ніва. [[30 ліпеня]] [[2008]]</ref>. У 1706 тут адбылася сустрэча расійскага цара Пятра I з каралём польскім і вялікім князем літоўскім Аўгустам II. У час Паўночнай вайны 1700—21 шведскія войскі разбурылі Бярозу і абрабавалі кляштар. З 1795 у складзе Расійскай імперыі, мястэчка Пружанскага павета (з 1801 Гродзенскай губерні). У 1-й палове 19 стагоддзя праводзіпася 8 кірмашоў на год, дзейнічалі 2 гарбарныя і сухонныя мануфактуры. У 1871 праз Бярозу пракладзена [[Маскоўска-Брэсцкая чыгунка]]. У 1897  — 6,2 тыс. жыхароў. У 1-ю сусветную вайну ў 1915 акупіравана германскім войскам, y 1919—20 занята польскім войскам, Чырвонай Арміяй. З 1921 у складзе Польшчы, мястэчка Пружанскага павета Палескага ваяводства. У 1934 польскімі ўладамі створаны Бяроза-Картузскі канцлагер — месца зняволення палітычных вязняў. 3 1939 y [[БССР]], з 15.1.1940 горад, цэнтр раёна. 3 23.6.1941 да 15.7.1944 акупіравана нямецка-фашысцкімі захопнікамі, якія ў створаным імі лагеры смерці загубілі 7 тыс. чалавек. Дзейнічала патрыятычнае падполле. Бяроза вызвалена войскамі 28-й арміі 1-га Беларускага фронту ў ходзе Беларускай аперацыі 1944.

* Рэшткі [[Бярозаўскі кляштар картэзіянцаў|былога кляштара картэзіянцаў]] ([[1648]]–[[1689]]): брама, агароджа з вежамі, будынак шпіталя — {{ГККРБ 4|112Г000133}}

* [[Свята-Петра-Паўлаўская царква, Бяроза|Петра-Паўлаўская царква]] ([[1772]])

== У СецівеСпасылкі ==