Осла: Розніца паміж версіямі

'''ОСЛАОсла''' ({{lang-no|{{Audio|Oslo.ogg|Oslo}}}}, {{IPA|[↓ʊʂˈlʊ]}} альбо {{IPA|[↓ʊsˈlʊ]}}), з 1624 па 1877 -— ''Хрысціянія'' ([[нарвежская мова|нарв.]] ''Christiania''), з 1877 па 1924 — Крысціянія ([[нарвежская мова|нарв.]] ''Kristiania'') — сталіца і самы буйны горад [[Нарвегія|Нарвегіі]]. Осла з'яўляецца эканамічным і палітычным цэнтрам краіны. Ён таксама з'яўляецца цэнтрам нарвежскага [[гандаль|гандлю]], [[банкаўская справа|банкаўскай справы]], прамысловасці і [[суднаходства]], важным цэнтрам марской прамысловасці і марскога гандлю ў [[Еўропа|Еўропе]]. У горадзе размешчаны офісы шматлікіх кампаній, якія ўваходзяць у марскі сектар, а некаторыя з якіх адносяцца да ліку найбуйнейшых у свеце суднаходных кампаній, суднавых брокераў і марскіх страхавых брокераў.

У зборы саг «[[Круг Зямны]]» ісландскага [[скальд]]ыа [[Сноры Стурлусан]]а згадваецца, што Осла заснаваў [[Харальд III]] ў [[1048]] годзе<ref>[http://www.tripadvisor.com/Travel-g190479-s1/Oslo:Norway:Inside.html Inside Oslo : Inside]. TripAdvisor.</ref>. Падчас археалагічных раскопак былі знойдзены хрысціянскія пахаванні, якія адносяцца прыкладна да [[1000]] года. Назва Осла (Oslo) — «вусце Ло» (нарвежскае os — «вусце», Lo — назва ракі) дадзена па размяшчэнні горада.

У Сярэднія стагоддзі горад складаўся з двух крэпасцей — каралеўскага замка і біскупскага. У межах гарадскіх сцен знаходзіліся 9 цэркваў, адзін шпіталь, каля 400 драўляных дамоў гандляроў і рамеснікаў. Кароль [[Хокан V]] назваў Осла сталіцай Нарвегіі ў [[1299]] годзе і пабудаваў тут [[крэпасць Акерсхус]]. У гады [[Высокае Сярэднявечча|Высокага Сярэднявечча]] Осла стаў важным гандлёвым пунктам, у тым ліку былізаймеўшы сувязі з [[Ганзейскі саюз|Ганзай]]. Колькасць насельніцтва павялічылася ўдвая да 3500 чалавек.

Осла быў разбураны некалькі разоў у выніку пажару, і пасля чатырнаццатага падобнага бедства ў [[1624]] годзе, кароль [[Крысціян IV]] замовіўзагадаў перабудаваць горад на новым месцы, праз заліў, побач з замакам Акерсхус. Новае паселішча атрымала назву Хрысціянія. У [[1814]] годзе Хрысціянія стала сапраўднай сталіцай, калі саюз з Даніяй быў ануляваны.

Шматлікія славутасці былі пабудаваны ў горадзе ў [[19 стагоддзе|XIX стагоддзі]], у тым ліку: [[Каралеўскі палац у Осла|Каралеўскі палац]] ([[1825]]—[[1848]]), будынак [[Стортынг]]а ([[1861]]—[[1866]]), універсітэт, нацыянальны тэатр і фондавая біржа. Сярод сусветна вядомых мастакоўдзеячаў культуры, якія жылі тут у гэты перыяд, варта адзначыць [[Генрык Ібсен|Генрыка Ібсена]] і [[Кнут Гамсун|Кнута Гамсуна]], апошні з іх быў ганараваны [[Нобелеўская прэмія ў галіне літаратуры|Нобелеўскай прэміяй па літаратуры]]. У [[1850]] годзе Хрысціянія апярэдзіла [[Берген]] і стала самым густанаселеным горадам у краіне. У [[1877]] годзе горад быў перайменаваны ў КрысціяніяКрысціянію. Арыгінальная назва Осла была адноўлена ў [[1925]] годзе<ref>Bård Alsvik. [http://www.byarkivet.oslo.kommune.no/OBA/tobias/tobiasartikler/tob2001-1_01.htm Oslo kommune byarkivet]. Oslo Kommune</ref>.

Осла займае тэрыторыю на самым паўночным канцы [[Осла-фіёрд]]а. На процілеглым узбярэжжы маецца яшчэ адзін [[фіёрд]], ва ўсіх астатніх кірунках Осла акружаны зялёнымі ўзгоркамі і гарамі. У межах горада маецца 40 астравоў, найбуйнейшайнайбуйнейшым з якіх з'яўляецца {{нп3|Востраў Мальмёя|Мальмёя||Malmøya}}, яеяго плошча складае 0,56 км². У Осла маецца 343 азёры, найбуйнейшым з якіх ёсць Марыдальсванэ (плошча 3,91 км²). Яно з'яўляецца асноўнай крыніцай пітной вады для большай часткі гораду.

Не зважаючыНезважаючы на тое, што насельніцтва горада мае даволі малую колькасць у параўнанні з большасцю еўрапейскіх сталіцаў, Осла займае незвычайна вялікую тэрыторыю, з якой дзве траціны складаюць ахоўныя тэрыторыі лясоў, пагоркаў і азёраў. Яго межы ахопліваюць многія паркі і адкрытыя пляцоўкі, надаючы гораду прасторны і зялёны выгляд.

Дзякуючы статусу сталіцы, у Осла размешчаны ўрадавыя арганізацыі, у тым ліку офіс прэм'ер-міністрміністра Нарвегіі [[Енс Столтэнберг|Енса Столтэнберга]]. Большасць урадавых офісаў размешчаны ва ўрадавым квартале (Regjeringskvartalet), непадалёк ад нарвежскага парламента — [[стортынг]]а.

Осла з'яўляецца найважнейшым адукацыйным і навуковым цэнтрам краіны. Каля паловы ўсіх жыхароў краіны з вышэйшай адукацыяй пражываюць у рэгіёне Осла, што ставіць яго на трэцяе месца ў Еўропе, што тычыццадатычна ўзроўню адукацыі. У сталіцы навучаюцца больш за 73 000 студэнтаў.

Осла — найбуйнейшы эканамічны цэнтр Нарвегіі. Будучы партовым горадам, Осла налічвае каля 980 кампаній, звязаных з марской справай, з агульнай складанасцю 8500 працоўных месцаў. Тут месцяцца кампаніі, якія займаюцца марскімі перавозкамі, суднавыя маклеры, страхавыя кампаніі. Det Norske Veritas ўваходзіцьуваходзіць у тройку лідараў класіфікацыйных таварыстваў. Док Осла абслугоўвае штогод каля 6000 суднаў з грузаабаротгрузаабаротам у 6 млн тон і звыш 5 млн пасажыраў.

У 2003 годзе ВУП Осла склаў NOK 268.047.000.000 (€ 33876000000), што складае прыкладна 17 % ад ВУП краіны. Такім чынам, Осла з'яўляецца рэгіёнам змае аднымадзін з найбольш высокімвысокіх узроўнемузроўнеў ВУП на душу насельніцтва, які склаў NOK 391399 (€ 49465) у 2003 годзе.