Публій Карнелій Тацыт: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
Радок 28:
Невядомая і дакладная дата нараджэння Тацыта. Засноўваючыся на паслядоўнасці занятку магістратур (''{{нп3|Cursus honorum|cursus honorum|ru|Cursus honorum}}''), яго нараджэнне адносяць да 50-х гадоў<ref>{{Knabe.tac}} 54</ref>. Большасць даследчыкаў завуць даты ў прамежку з 55 да 58 года ({{нп3|Барталамеа Баргезэ|Б. Баргезэ|ru|Боргези, Бартоломео}} піша, што Тацыт нарадзіўся ў 55—56 гадах<ref>''Borghesi B.'' Oeuvres complètes de Bartolomeo Borghesi. Vol. 7. — Paris: Imprimerie Impériale, 1872. — P. 322</ref>, {{нп3|Іван Міхайлавіч Грэўс|І. М. Грэўс|ru|Гревс, Иван Михайлович}} — каля 55<ref name=grevs.14>''Гревс И. М.'' Тацит. — {{М.}}—{{Л.}}, 1946. — С. 14</ref>, {{нп3|Рональд Сайм|Р. Сайм|ru|Сайм, Рональд}} — у 56—57<ref name=syme.63>''Syme R.'' Tacitus. Vol. 1. — Oxford, 1958. — P. 63</ref>, Г. С. Кнабе — у 57—58 гадах<ref>{{Knabe.tac}} 63</ref>, {{нп3|Міхаэль фон Альбрэхт|М. фон Альбрэхт|ru|Альбрехт, Михаэль фон}} — неўзабаве пасля сярэдзіны 50-х гадоў<ref name=mfa.1194>{{Albrecht.2}} 1194</ref>, С. І. Сабалеўскі — у 54—57 гадах<ref>{{SobTac}} 243</ref>; у аўтарытэтнай энцыклапедыі {{нп3|Паўлі-Вісава|Pauly-Wissowa|ru|Паули-Виссова}} час нараджэння Тацыта адносіцца да 55—56 гадам<ref>{{Pauly-Wissowa|''Borzsak I.''|P. Cornelius Tacitus|S XI|376}}</ref>).
 
Невядома і месца нараджэння Тацыта. Яго бацьку часта атаясамляюць з Карнеліем Тацытам, якога [[Пліній Старэйшы]] згадвае ў «{{нп3|Натуральная гісторыя, Пліній|Натуральнай гісторыі|ru|Естественная история (Плиний)}}» як {{нп3|Вершнікі, Старажытны Рым|вершніка|en|Equites}} і пракуратара [[Белгіка|Белгскай Галіі]] (Белгікі)<ref>(Plin. N. H., VII, 16 (76)) [[Пліній Старэйшы]]. [[Натуральная гісторыя, Пліній|Натуральная гісторыя]], VII, 16 (76)</ref><ref name=knabe.55>{{Knabe.tac}} 55</ref><ref name=lifeanddeath.233>''Birley A. R.'' The Life and Death of Cornelius Tacitus // Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte. — Bd. 49, H. 2 (2nd Qtr., 2000). — P. 233</ref>. Пліній піша, што назіраў, як сын пракуратара незвычайна хутка рос ужо ў першыя тры гады жыцця. У XIX стагоддзі было пашырана думка, што памянёны Плініем Карнелій Тацыт — бацька гісторыка, а хутка рослае дзіцё — яго брат. Альтэрнатыўным пунктам тады была думка, што пракуратарам Белгікі быў сам рымскі гісторык<ref>The Natural History. Pliny the Elder. Translation and comments by John Bostock, H. T. Riley. — London: Taylor and Francis, 1855. — VII, 16 (76)</ref>. У XX стагоддзі ўзяла верх думка пра тое, што пракуратар Белгікі — бацька вядомага Тацыта<ref name=knabe.55 />. Таксама дапушчаецца магчымасць, што гаворка магла ісці пра яго дзядзьку<ref name=mfa.1194 />. Але нябытнасць надзейных звестак пра час знаходжання Плінія на Рэйне не дае магчымасці ўсталяваць, ці сапраўды ён нарадзіўся ў Белгіцы. Апроч таго, у сярэдзіне I у. н. э. нядаўна далучаная да Рымскай імперыі Белгіка заставалася варварскай вобласцю, і месцам яго нараджэння часцей завуць Транспаданію (паўночную частку былой [[Цызальпійская Галія|Цызальпійскай Галіі]]) ці [[Нарбонская Галія|Нарбонскую Галію]]<ref name=knabe.59>{{Knabe.tac}} 59</ref><ref name=syme.615>''Syme R.'' Tacitus. Vol. 2. — Oxford, 1958. — P. 615</ref><ref name=barrett.ix>''Barrett A. A.'' Introduction // Tacitus. The Annals. The Reigns of Tiberius, Claudius and Nero. — Oxford: Oxford University Press, 2008. — P. IX</ref><ref name=gibson.72>''Gibson B.'' The High Empire: AD 69—200 // A Companion to Latin Literature. Ed. by S. Harrison. — Blackwell, 2005. — P. 72</ref>. На думку Г. С. Кнабе, больш імаверным з'яўляецца нараджэнне Тацыта ў Нарбонскай Галіі, бо там назіраецца самая высокая шчыльнасць [[Эпіграфіка|эпіграфічных]] помнікаў са згадваннем імя Тацытаў<ref name=knabe.60>{{Knabe.tac}} 60</ref>. Аналагічнай думкі пільнуюцца аўтары «{{нп3|Кембрыджская гісторыя старажытнага свету|Кембрыджскай старажытнай гісторыі|ru|Кембриджская история древнего мира}}» Г. Тауненд і Г. Вулф<ref>''Townend G.'' Literature and society // [[Кембрыджская гісторыя старажытнага свету|Cambridge Ancient History]]. Vol. X.: The Augustan Empire, 43 BC — AD 69. — P. 908</ref><ref>''Woolf G.'' Literacy // [[Кембрыджская гісторыя старажытнага свету|Cambridge Ancient History]]. Vol. XI.: The High Empire, AD 70—192. — P. 890</ref>. Некаторыя даследчыкі мяркуюць, што Тацыт нарадзіўся ў Рыме, бо бачаць у яго творчасці напышлівае дачыненне да правінцыялаў<ref name=syme.797 />. Нарэшце, на падставе таго, што імператар [[Марк Клаўдзій Тацыт]] нарадзіўся ў горадзе Інтэрамн ({{нп3|Горад ЦерніТэрні|ЦерніТэрні|ru|Терни}}), у эпоху Адраджэння гараджане вырашылі лічыць гісторыка сваім земляком і паставілі яму помнік<ref name=irl.242>{{SobTac}} 242</ref><ref group="кам.">Імператар Тацыт заяўляў пра тое, што ён з'яўляецца нашчадкам гісторыка.</ref>. Але ўжо ў XVI стагоддзі гэта было падвергнута сумневу і ў наш час не ўспрымаецца сур'езна<ref name=irl.242 />.
 
Яго продкі, хутчэй усяго, паходзілі з Італіі ці Паўднёвай Францыі. [[Рымскія імёны|Кагномен]] «Тацыт» характэрны для прынцыпаў утварэння імёнаў у лацінскай мове<ref name=syme.798 />. Ён паходзіць ад дзеяслова ''taceō'' — маўчаць, быць ціхім<ref>''de Vaan M.'' Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages. — Leiden—Boston: Brill, 2008. — P. 604—605</ref>. Найболей часта кагномен «Тацыт» сустракаецца ў Цызальпійскай і Нарбонскай Галіі<ref name=knabe.60 /><ref name=patriaoftacitus.145>''Gordon M. L.'' The Patria of Tacitus // The Journal of Roman Studies. — Vol. 26, Part 2 (1936). — P. 145</ref>, таму цалкам імаверныя кельцкія карані сямейства<ref name=patriaoftacitus.150>''Gordon M. L.'' The Patria of Tacitus // The Journal of Roman Studies. — Vol. 26, Part 2 (1936). — P. 150</ref>. Нягледзячы на сведчанне Плінія пра тое, што Карнеліі Тацыты былі [[Вершнікі, Старажытны Рым|вершнікамі]] (прадстаўнікамі [[Плебс|плебейскіх]] галін роду {{нп3|Карнеліі|Карнеліяў|ru|Корнелии}}), існуе версія, што насамрэч ён паходзіў з [[Патрыцыі|патрыцыянскай]] галіны Карнеліяў<ref name=syme.797>''Syme R.'' Tacitus. Vol. 2. — Oxford, 1958. — P. 797</ref>. Некаторыя навукоўцы мяркуюць, што Тацыты былі нашчадкамі [[вольнаадпушчанік]]аў і, магчыма, паходзілі ад некага з дзесяці тысяч рабоў, якім дараваў волю [[Луцый Карнелій Сула]]<ref name=patriaoftacitus.145 />. Але ў сучаснай гістарыяграфіі больш пашырана думка, што продкі Тацыта атрымалі рымскае грамадзянства прыкладна за сто-дзвесце гадоў да яго нараджэння пры падтрымцы нейкага рымскага магістрата Карнелія<ref name=lifeanddeath.233to234>''Birley A. R.'' The Life and Death of Cornelius Tacitus // Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte. — Bd. 49, H. 2 (2nd Qtr., 2000). — P. 233—234</ref>.