Мікалай Мікалаевіч Улашчык: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
JerzyKundrat (размовы | уклад) Няма тлумачэння праўкі |
JerzyKundrat (размовы | уклад) Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 1:
{{Цёзкі2|Улашчык}}
'''Мікалай Мікалаевіч Улашчык''' ({{ДН|14|2|1906|1}}, в. [[Вёска Віцкаўшчына|Віцкаўшчына]], [[Койданаўская воласць]], [[Менскі павет]], цяпер {{МН|Дзяржынскі раён|у Дзяржынскім раёне|}}, [[Мінская вобласць]]
== Біяграфічныя звесткі ==
Нарадзіўся ў сялянскай сям'і
Пры садзеянні акадэміка Л. Арбелі 28 лістапада 1942 вызвалены, займаўся вывучэннем аграрнай гісторыі Беларусі і Літвы ХІХ ст. У 1948 выкладаў у [[Маскоўскі ўніверсітэт|Маскоўскім універсітэце]]. У 1949 звольнены з працы. Арыштаваны 23 снежня 1950; этапіраваны ў лагер пры пасёлку Суслава ў Сібіры. Вызвалены 25 сакавіка 1955.
Вярнуўся ў Маскву. Да 1986 працаваў навуковым супрацоўнікам [[Інстытут гісторыі АН СССР|Інстытута гісторыі]] [[АН СССР]]. Пахаваны ў Мінску на Чыжоўскіх могілках. У [[Старыя Дарогі|г. Старыя Дарогі]] Улашчыку ўстаноўлены помнік.▼
▲Вярнуўся ў Маскву. Да 1986 працаваў навуковым супрацоўнікам [[Інстытут гісторыі АН СССР|Інстытута гісторыі]] [[АН СССР]]. Пахаваны ў Мінску на Чыжоўскіх могілках.
== Навукова-даследчыцкая дзейнасць ==
Галоўныя кірункі даследаванняў — праблемы аграрнай гісторыі, крыніцазнаўства, археаграфіі Беларусі, айчыннага летапісання. Першыя публікацыі прысвечаны нацыянальнам кнігазнаўству, археалагічным раскопкам Банцараўскага гарадзішча (сааўтар С. С. Шутаў). У манаграфіі «Перадумовы сялянскай рэформы 1861 г. ў Літве і Заходняй Беларусі» (1965) паказаў спецыфіку аграрнага ладу на літоўска-беларускіх землях, узмацнення там эканамічных і сацыяльных зрухаў, а ў выніку развіццё тэндэнцыі, набліжанай да заходнееўрапейскіх краін, па т.зв. прускім шляху, якая стрымлівалася феадальна-прыгонніцкай сістэмай царскай Расіі.
У «Нарысах па археаграфіі і крыніцазнаўству гісторыі Беларусі феадальнага перыяду» (1973) прааналізаваў актавы матэрыял па гісторыі Беларусі, часткова Літвы і Украіны паводле археаграфічных публікацый за 1824—1940, паказаў дзейнасць даследчыкаў І. Грыгаровіча, І. Лабойкі, І. Даніловіча, С. Пташыцкага, П. Бяссонава, Я. Галавацкага, Дз. Даўгялы, М. Доўнар-Запольскага, У. Пічэты і інш. у стварэнні аб'ектыўнай, дакументальна абгрунтаванай карціны беларускай мінуўшчыны, раскрыў палітыка-ідэалагічную тэндэнцыйнасць тагачасных афіцыйных выданняў, у т.л. Віленскай археаграфічнай камісіі. 2-я частка гэтага твора (захавалася ў рукапісе, выдадзена пасмярртна пад назвай «Працы па археаграфіі і крыніцазнаўству гісторыі Беларусі», уклад. Я. М. Кісялёва, В. У. Скалабан, 1999) прысвечана крытычнаму разгляду зборнікаў дакументаў па гісторыі Беларусі 17 — 1-й пал. 19 ст., па руска-беларускіх сувязях 16—17 ст., выданняў Інстытута літаратуры АН БССР, крыніцазнаўчых матэрыялаў па беларускай літаратуры 19 ст., выданняў пра жыццё і творчасць Я. Купалы і Я. Коласа. 3 задуманага 3-га раздзела археаграфічных прац (разгляд публікацый мемуарных крыніц па гісторыі Беларусі 19 — пач. 20 ст.) прааналізаваў успаміны [[Э. Вайніловіч]]а.
Упершыню пераклаў на рускую мову і падрыхтаваў да выдання [[Хроніка Быхаўца|«Хроніку Быхаўца»]] (1966), складальнік і рэдактар 32-га (1975) і 35-га (1980) тамоў беларуска-літоўскіх летапісаў у серыі Поўны збор рускіх летапісаў. Адшукаў і апісаў Ленінградскі і Краснаярскі спісы «Хронікі літоўскай і жамойцкай». Сістэматызацыя, навуковыя каментарыі, гістарыыяграфічны і археаграфічны аналіз летапісаў вызначаюцца грунтоўнасцю меркаванняў і аб'ектыўнасцю.
Навукову значнасць маюць і гіпатэтычныя меркаванні М. Улашчыка пра дзяржаўна-кансалідуючую ролю старажытнага [[Наваградак|Наваградка]], мажлівае летапісанне ў ім, пра 15 страчаных «русКіх» (беларускіх) летапісаў, выкарыстаных у «Хроніцы» М. Стрыйкоўскага, і інш.
Спалучэнне даследчыцкай дакладнасці з апавядальнай займальнасцю характэрна для гісторыка-этнаграфічных, краязнаўчых, мемуарных прац «Была такая вёска» (1989), «Хроніка» («Скарыніч», вып. 1—3, 1991—97), «Краязнаўства» («Маладосць», 1999—2000).
== Творы ==
* Предпосылки крестьянской реформы 1861
* Очерки по археографии и источниковедению истории Белоруссии феодального периода.
* Введение в изучение белорусско-литовского летописания.
* Была така вёска: гісторыка-этнаграфічны нарыс.
* Краязнаўства: Нататкі пра бадзянні ў 1924—1929
* Мемуары і дзённікі як крыніцы гісторыі Беларусі: З рукапіснай спадчыны.
* Выбранае / Уклад. А. Каўка.
=== Артыкулы ў перыядычных і серыйных выданнях ===
* Введение обязательных инвентарей в Белоруссии и Литве // Ежегодник по аграрной истории Восточной Европы, 1958.
* Заметки о черной металлургии Белоруссии в начале XIX в. // Из истории рабочего класса и революционного движения: Памяти академика А.
* Изменения в хозяйстве крепостной Литвы и Западной Белоруссии в связи с введением новых культур (картофель) // Материалы по истории сельского хозяйства и крестьянства СССР. Сб. 5.
* Крепостная деревня Литвы и Западной Белоруссии накануне реформы 1861 года // Вопросы истории.
* Обезземеливание крестьян Литвы и Западной Белоруссии накануне отмены крепостного права // Революционная ситуация в России 1859—1861
* Орудия производства и системы земледелия в помещичьем хозяйстве Литвы и Западной Белоруссии в период разложения феодально-крепостнического строя // Ежегодник по аграрной истории Восточной Европы, 1959.
== Ушанаванне памяці ==
Асабісты архіў М. Улашчыка захоўваецца ў аддзеле рэдкай кнігі і рукапісаў Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Я. Коласа Нацыянальнай АН Беларусі, часткова — у БДАМЛіМ, Нацыянальным архіве Беларусі.
У [[Старыя Дарогі|г. Старыя Дарогі]] М. Улашчыку ўстаноўлены помнік.
== Літаратура ==
* [[Аляксей Канстанцінавіч Каўка|Каўка А.]] Мікалай Улашчык як постаць беларускага замежжа: старонка з гісторыі дыяспары ў Маскве // Беларуская дыяспара як пасрэдніца ў дыялогу цывілізацый: Матэрыялы III Міжнар. кангрэса беларусістаў «Беларуская культура ў дыялогу цывілізацый» (Мінск, 21-25 мая, 4-7 снеж. 2000 г.) / Уклад. Т. Пятровіч; рэдкал.: А. Мальдзіс (гал. рэд.) і інш.. Масква, 2001;▼
* {{Крыніцы/Маракоў|РЛ|2|0|РЛ1-3|РЛ1-3}};▼
▲** Буганов В. Н. Н. Улащик — источниковед и археограф // Источниковедение отечественной истории, 1975. — М., 1976;
▲** Ялугин Э. Только камни. — Мн., 1989;
▲** М. М. Улашчык: Бібліяграфічны паказальнік. — Мн., 1996;
▲** М. М. Улашчык і праблемы беларускай гістарыяграфіі, крыніцазнаўства і археаграфіі: (да 90-х угодкаў вучонага). — Мн., 1997;
* {{Крыніцы/ЭГБ|6-1}}
▲** Казаў Улашчык // [[Аляксей Канстанцінавіч Каўка|Каўка А.]] Будам жыць! Пра тое самае. — Мн. — М., 1998;
▲* ''[[Аляксей Канстанцінавіч Каўка|Каўка А.]]'' Мікалай Улашчык як постаць беларускага замежжа: старонка з гісторыі дыяспары ў Маскве // Беларуская дыяспара як пасрэдніца ў дыялогу цывілізацый: Матэрыялы III Міжнар. кангрэса беларусістаў «Беларуская культура ў дыялогу цывілізацый» (Мінск, 21-25 мая, 4-7 снеж. 2000
▲** Міхнюк У. «Невінаватым ад нас не выйдзеш…» // Беларуская мінуўшчына. 1995, № 6;
{{зноскі}}
Радок 50 ⟶ 67:
[[Катэгорыя:Перакладчыкі паводле алфавіта]]
[[Катэгорыя:Пісьменнікі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Дактары гістарычных навук]]
[[Катэгорыя:Асуджаныя па справе «Саюза вызвалення Беларусі»]]
|