Лізасома: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
JerzyKundrat (размовы | уклад) дрНяма тлумачэння праўкі |
JerzyKundrat (размовы | уклад) Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 14:
13) [[Цэнтрасома]]
]]
'''Лізасомы''' (ад {{lang-el|λύσις}} — раствараю і {{lang-el2|sōma}}) —
Гэта невялікія мембранныя пузыркі ў [[клетка|клетцы]], якія адшнуроўваюцца ад цыстэрнаў [[комплекс Гольджы|комплексу Гольджы]] і ўтрымліваюць набор стрававальных [[ферменты|ферментаў]]. Клеткавыя [[арганоід]]ы памерам 0,2 — 0,4 мкм, адзін з відаў [[везікула|везікул]]. Гэтыя аднамембранныя арганоіды — частка вакуома (эндамембраннай сістэмы клеткі). Розныя віды лізасом могуць разглядацца як асобныя клеткавыя [[кампартмент]]ы.
Лізасомы — шарападобныя цельцы, якія ўтрымліваюць гідралітычныя ферменты і абмежаваны мембранай. Адрозніваюць першасныя, неактыўныя, або гідралазныя, пухірыкі, другасныя (актыўныя) лізасомы і астачавыя цельцы. Другасныя лізасомы атрымліваюцца пры аб'яднанні з фагасомай, пінацытознымі [[вакуоля|вакуолямі]] або з змененымі арганеламі самой [[клетка|клеткі]] ([[цэля|цэлі]]). Яны забяспечваюць завяршэнне ўнутрыцэлевага пераварвання. Калі расшчапленне ідзе не да канца, у фагалізасоме застаюцца неператраўленыя прадукты і яна ператвараецца ў астачавае цельца (тэлалізасому), якое мае пластковую будову, змяшчае пігменты.
У цэлях такіх органаў, як [[печань]], [[ныркі]] і іншыя, акрамя лізасом выяўлены пераксісомы. Гэта цельцы, пабудаваныя накшталт лізасом, аднак яны маюць большыя памеры (0,3—1,5 мкм) і ўтрымліваюць ферменты акіслення амінакісляў і разбурэння перакісу вадароду, таксічнага для цэлі.
Пару-шэнне функцыі лізасом вядзе да лізасомных хвароб намнажэння.
== Літаратура ==
* ''Леанцюк А. С.'' Лізасомы // {{Крыніцы/БЭ|9}}
* ''[[Аляксандр Аляксандравіч Арцішэўскі|Арцішэўскі А. А.]]'' Гісталогія з асновамі цыталогіі і эмбрыялогіі: Падручнік. — Мн.: Тэхналогія, 2000. — 311 с. іл. ISBN 985-458-026-1
* Біялогія: падруч. для 10-га кл. устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. мовай навучання / пад рэд. М. Д. Лісава; пер. з рус. мовы В. К. Раманцэвіч. — 3-е выд. — Мн.: Нар. асвета, 2014. — 270 с.: іл. ISBN 978-985-03-2169-5
| |||