|
| аўтограф = Franklin_Roosevelt_Signature.svg
}}
'''Франклін Дэлана Рузвэльт''' ([[1882]]—[[1945]]) — 32-ы прэзідэнт [[ЗША]] й, цэнтральная фігура ў падзеях свету ў сярэдзіне [[20 стагоддзе|XX стагоддзя]], кіраваўшыкіраваў Злучанымі Штатамі падчас [[Вялікая дэпрэсія|сусветнай эканамічнай крызы]] йі [[Другая сусветная вайна|сусветнай вайны]]. Адзіны амерыканскі прэзідэнт абраны больш чым на два тэрміны. Рузвельт перамог дзеючага прэзідэнта рэспубліканца [[Герберт Кларк Гувер|Герберта ГувэраГувера]] ў лістападзе [[1932]] года, падчас Вялікай дэпрэсіі. Спалучэнне ў Рузвельта якасцей аптымізму йі актыўнасці спрыяла адраджэнню нацыянальнага духу. У цесным супрацоўніцтве з [[Уінстан Чэрчыль|Уінстанам Чэрчылем]] і [[Іосіф Сталін|Іосіфам Сталіным]], вядучымі саюзнікамі супраць [[Трэці Рэйх|нацыскай Германіі]] йі [[Японія|Японіі]] ў Другой сусветнай вайне, ён памёр, калі перамога была ўжо дзеламсправай часу.
Пачынаючы са сваіх «[[Першыя сто дзён|першых ста дзён]]» у офісу, якія пачаліся [[4 сакавіка]] [[1933]] года, Рузвельт адразу ж узяў арыентыр на [[Новы курс Рузвельта|Новы курс]] — комплекс праграмаўпраграм, прызначаных для атрымання дапамогі (асабліва забеспячэнне беспрацоўных дзяржаўнымі працоўнымі месцамі), аднаўленне эканомікі й рэформаў, шляхам рэгулявання дзейнасці [[Уол-стрыт]], банкаў і транспарту. Паляпшэнне стану эканомікі праходзіла вельмі хутка з 1933 па [[1937]] гады, але затым наступіла глыбокая рэцэсія. Двухпартыйная кансэрватыўная кааліцыя, утвораная ў 1937 годзе перашкодзіла яму прасунуць шмат якія новыя законапраекты, таму былі адменены многія з праграм надзвычайнай дапамогі, калі беспрацоўе практычна скончылася падчас Другой сусветнай вайны. Большасць правіл Новога курсу былі спынены каля [[1975]]—[[1985]] гадоў, за выключэннем рэгулявання Уол-стрыт [[каштоўныя паперы|каштоўнымі паперамі]] і [[біржа]]й, якое ўсё яшчэ існуе. Нараўне з некалькімі больш дробнымі праграмамі, працягваюць існаваць [[Федэральная карпарацыя страхавання дэпазітаў]], якая была створана ў 1933 годзе, і сацыяльнае забеспячэнне, якое Кангрэс прыняў у [[1935]] годзе.
Калі сусветная вайна была амаль непазбежнай пасля [[1938]] года, з-за японскага ўварвання ў [[Кітай]] і агрэсіі нацысцкай Германіі, Рузвельт аказаў моцную дыпламатычную й фінансавую падтрымку Кітаю й [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]], захоўваючы афіцыйна нэйтралітэт. Яго мэтай было зрабіць Амерыку «арсеналам дэмакратыі», якая будзе пастаўляць баепрыпасы да саюзнікаў. Ён дамогся амаль аднадушнай аб’явы вайны супраць Японіі пасля нападу японцаў на [[Пёрл-Харбар]] [[7 снежня]] [[1941]] года, назваўшы яго «днём, калі будзе жыць ганьба». Ён кіраваў мабілізацыяй эканомікі ЗША ў падтрымку намаганняў саюзнікаў у вайне. Беспрацоўе знізілася да 2%, дзейнасць праграмаў дапамогі ў асноўным скончылася, а прамысловая эканоміка хутка расла, калі мільёны людзей пераехалі ў новыя працоўныя месцы ў ваенныя цэнтры, а 16 мільёнаў мужчын і 300 000 жанчын былі мабілізаваны на ваенную службу.
|
