Вікіпедыя

Мітахондрыя: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
M.L.Bot (размовы | уклад)
Боты
15 742 праўкі
др выдал. шаблона, replaced: {{Link GA| → {{subst:Void| (3) using AWB
Няма тлумачэння праўкі
Радок 1:
[[Выява:Mitochondria, mammalian lung - TEM.jpg|250px|thumb|Электроннамікраскапічная фатаграфія, якая паказвае мітахондрыі [[сысуны|сысуна]] ў папярочным сячэнні]]
'''МітахондрыяМітахондрыі''' (ад {{lang-el|μίτος}} — нітка і {{lang-el2|χόνδρος}} — зярнятка, макулінказерне) — двумембраннаядвумембранныя гранулярнаягранулярныя або ніткападобныя [[арганелаарганелы]] таўшчынёй каля 0,5 мкм, якія ўдзельнічаюць у працэсе клетачнага дыхання і забяспечваюць [[клетка|клетку]] энергіяй у выглядзе АТФ. ХарактэрнаяХарактэрны для большасці эукарыятычных клетак як аўтатрофаў (фотасінтэзуючыя расліны), так і гетэратрофаў ([[грыбы]], [[жывёлы]]). Энергетычная станцыя клеткі; асноўная функцыя — акісленне арганічных злучэнняў і выкарыстанне вызваляемай пры іх распадзе энергіі ў сінтэзе малекул АТФ, які адбываецца за кошт руху [[электрон]]ааў па электронна-транспартным ланцугу бялкоў ўнутранайунутранай мембраны.
 
Мітахондрыі сустракаюцца практычна ва ўсіх эўкарыятычных клетках. Іх колькасць у розных клетках вар'іруецца ад адной або некалькіх (аднаклетачныя пратысты, [[сперматазоід]]ы) да сотняў тысяч. Асабліва шмат мітахондрый змяшчаецца ў тых клетках, якія маюць патрэбу ў вялікай колькасці энергіі (клеткі [[мышцы|мышцаў]], [[печань|печані]]). У фотасінтэзуючых клетках раслін мітахондрый менш, чым у клетках жывёл, паколькі іх функцыі (сінтэз АТФ) часткова выконваюць [[хларапласты]].
{{Арганелы}}▼
 
Мітахондрыі могуць мець выгляд акруглых цельцаў, палачак, ніцей. Яны ўтвораны дзвюма мембранамі — вонкавай і ўнутранай, паміж якімі ёсць міжмембранная прастора. Вонкавая мембрана гладкая, яна аддзяляе змесціва мітахондрыі ад гіялаплазмы і адрозніваецца высокай пранікальнасцю для розных рэчываў. Унутраная мембрана менш пранікальная, яна ўтварае крысты — шматлікія складкі, накіраваныя ўнутр мітахондрый. За кошт крыстаў плошча паверхні ўнутранай мембраны істотна павялічваецца. Унутраная мембрана мітахондрый змяшчае ферменты, якія ўдзельнічаюць у працэсе клетачнага дыхання і забяспечваюць сінтэз АТФ.
 
Унутраная прастора мітахондрый запоўнена гелепадобным матрыксам. У ім змяшчаюцца розныя [[бялкі]], у тым ліку ферменты, амінакіслоты, кальцавыя малекулы [[ДНК]], усе тыпы [[РНК]] і іншыя рэчывы, а таксама рыбасомы. Наяўнасць уласных малекул ДНК і рыбасом забяспечвае некаторую аўтаномнасць мітахондрый, хоць у цэлым іх работа каардынуецца ядром клеткі.
 
Функцыя мітахондрый — сінтэз АТФ за кошт энергіі, якая вызваляецца пры акісленні арганічных злучэнняў. Пачатковыя этапы акіслення рэчываў у мітахондрыях адбываюцца ў матрыксе, а наступныя — на ўнутранай мембране. Такім чынам, мітахондрыі з'яўляюцца «энергетычнымі станцыямі» клеткі.
 
Мітахондрыі ў клетцы пастаянна аднаўляюцца. Напрыклад, у клетках печані сярэдняя працягласць жыцця мітахондрый складае каля 10 дзён. Павелічэнне колькасці мітахондрый у клетцы адбываецца шляхам іх дзялення.
 
== Літаратура ==
[[Катэгорыя:Мітахондрыі|*]]▼
* Біялогія: падруч. для 10-га кл. устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. мовай навучання / пад рэд. М. Д. Лісава; пер. з рус. мовы В. К. Раманцэвіч. — 3-е выд. — Мн.: Нар. асвета, 2014. ISBN 978-985-03-2169-5
[[Катэгорыя:Энергетычныя станцыі]]▼
[[Катэгорыя:Энергетычныя машыны]]▼
 
▲{{Арганелы}}
 
▲[[Катэгорыя:Мітахондрыі|* ]]
{{cytology-stub}}
▲[[Катэгорыя:Энергетычныя станцыі]]
▲[[Катэгорыя:Энергетычныя машыны]]
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Мітахондрыя"