Вікіпедыя

Вілейка: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Няма тлумачэння праўкі
Радок 10:
|шырыня герба = 80
|шырыня сцяга = 180
|выява = Belarus-Vialejka-Church of Saint Mary of Egypt.jpg
|подпіс = Царква ў імя святой прападобнай Марыі Егіпецкай
|lat_dir =N |lat_deg = 54|lat_min = 29|lat_sec =
|lon_dir =E |lon_deg = 26|lon_min = 55|lon_sec =
Радок 39:
|афіцыйная мова-ref =
|двароў =
|насельніцтва = 26 70726831
|крыніца насельніцтва = <ref name="2016-Estimate"/>
|год перапісу = 2013
|год перапісу = 2016
|шчыльнасць =
|нацыянальны склад =
Радок 67 ⟶ 68:
|OpenStreetMap = 242978923
}}
'''Віле́йка''' ([[Інструкцыя па транслітарацыі (2007)|афіц. транс.]]: ''Viliejka'') — горад у [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]], адміністрацыйны цэнтр [[Вілейскі раён|Вілейскага раёна]], на [[Рака Вілія|р. Вілія]]. За 103 км да паўночнага захаду ад [[Мінск]]а. Чыгуначная станцыя на лініі [[Маладзечна]]—[[Полацк]]. Вузел аўтадарог на Маладзечна, [[Смаргонь]], [[Мядзел]], [[Докшыцы]], [[Плешчаніцы]]. Насельніцтва 26,7 тыс.&nbsp;831 чал. (20132016)<ref name="2016-Estimate"/>.
 
{{змест злева}}
Радок 173 ⟶ 174:
</gallery></center>
 
== Насельніцтва ==
== Дэмаграфія ==
<div style="float:right;margin:0 0.5em 1em;" class="toccolours">
<div class="references" style="-moz-column-count:3; column-count:3; -webkit-column-count:3;">
<center><timeline>
* [[1765]] — 126 чал.<ref name="evkl">[[Валерый Сямёнавіч Пазднякоў|Пазднякоў В.]] Вілейка // {{Крыніцы/ЭВКЛ|1к}} С. 408</ref>
ImageSize = width:auto height:180 barincrement:27
* [[1797]] — 310 чал.<ref>{{Крыніцы/Гарады і вёскі Беларусі|8-1к}} С. 561.</ref>
PlotArea = left:50 bottom:20 top:15 right:15
* [[1801]] — 241 чал.<ref name="ReferenceA">{{Крыніцы/Гарады і вёскі Беларусі|8-1к}} С. 562.</ref>
* [[1841]] — 1369 чал.<ref name="ReferenceA"/>
* [[1861]] — 2931 чал.<ref name="Enc_hist_Wil" />
* [[1880]] — 3450 чал.<ref name="Enc_hist_Wil" />
* [[1897]] — 3560 чал.<ref name="Enc_hist_Wil" />
* [[1907]] — 4060 чал.<ref>{{Крыніцы/Гарады і вёскі Беларусі|8-1к}} С. 563.</ref>
* [[1921]] — 3417 чал.
* [[1939]] — 7500 чал.<ref name="Enc_hist_Wil" />
* [[1945]] — 3353 чал.<ref>{{Крыніцы/Гарады і вёскі Беларусі|8-1к}} С. 564.</ref>
* [[1959]] — 8200 чал.<ref name="Enc_hist_Wil" />
* [[1965]] — 10800 чал.<ref name="Enc_hist_Wil" />
* [[1970]] — 12200 чал.<ref name="Enc_hist_Wil" />
* [[1989]] — 25000 чал.<ref name="Enc_hist_Wil" />
* [[1993]] — 29,1 тыс. чал.<ref name="Enc_hist_Wil">Вілейка // {{Крыніцы/ЭГБ|2к}} С. 267.</ref>
* [[1995]] — 29,8 тыс. чал.<ref>{{Крыніцы/БелЭн|4к}} С. 158.</ref>
* [[2006]] — 29,1 тыс. чал.
* [[2007]] — 28,8 тыс. чал.
* [[2009]] — 28362 чал.
* [[2010]] — 26836 чал.<ref name="belstat">[http://web.archive.org/web/20101030222404/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-6.pdf Перепись населения — 2009. Минская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>
* [[2011]] — 26736 чал.
* [[2012]] — 26797 чал.
* [[2013]] — 26707 чал.
</div>
{|class="wikitable"
!'''Змяненне колькасці насельніцтва Вілейкі (18—21 ст.)'''
<timeline>
ImageSize = width:1100 height:300
PlotArea = left:50 right:20 top:30 bottom:30
TimeAxis = orientation:vertical
AlignBars = late
Colors =
id:gray1 value:gray(0.9)
id:linegrey2 value:gray(0.9)
id:linegrey value:gray(0.877)
id:valuescobar value:grayrgb(0.330,0.7,0.8)
id:cobar value:rgb(0.2,0.7,0.8)
id:cobar2 value:rgb(0.6,0.9,0.6)
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:30000
ScaleMajor = unit:year increment:100005000 start:0 gridcolor:linegrey
ScaleMinor = unit:year increment:100001000 start:0 gridcolor:linegrey2
PlotData =
color:cobar width:23 align:left15
bar:1765 from:0 till:126
bar:1797 from:0 till:310
bar:1801 1841 from:0 till:241 1369
bar:1841 1861 from:0 till:1369 2931
bar:1861 1880 from:0 till:2931 3450
bar:1880 1897 from:0 till:3450 3560
bar:1897 1921 from:0 till:3560 3417
bar:1907 1939 from:0 till:40607500
bar:1921 1945 from:0 till:34173353
bar:1939 1959 from:0 till:75008200
bar:1945 1970 from:0 till:335312200
bar:1959 1989 from:0 till:820025000
bar:1965 1995 from:0 till:1080029800
bar:1970 2009 from:0 till:1220026836
bar:1989 2016 from:0 till:2500026831
TextData=
bar:1993 from:0 till:21900
fontsize:10px pos:(10,195)
bar:1995 from:0 till:29800
text:
bar:2005 from:0 till:30000
</timeline></center>
bar:2006 from:0 till: 29100
</div>
bar:2007 from:0 till: 28800
 
bar:2009 from:0 till: 28362
* '''[[18 стагоддзе|XVIII стагоддзе]]'''
bar:2010 from:0 till: 26800
** [[1765]] — 126 чал.<ref name="evkl">[[Валерый Сямёнавіч Пазднякоў|Пазднякоў В.]] Вілейка // {{Крыніцы/ЭВКЛ|1к}} С. 408</ref>
bar:2011 from:0 till: 26736
** [[1797]] — 310 чал.<ref>{{Крыніцы/Гарады і вёскі Беларусі|8-1к}} С. 561.</ref>
bar:2012 from:0 till: 26797
 
bar:2013 from:0 till:26707
* '''[[19 стагоддзе|XIX стагоддзе]]'''
** [[1801]] — 241 чал.<ref name="ReferenceA">{{Крыніцы/Гарады і вёскі Беларусі|8-1к}} С. 562.</ref>
** [[1841]] — 1&nbsp;369 чал.<ref name="ReferenceA"/>
** [[1861]] — 2&nbsp;931 чал.<ref name="Enc_hist_Wil" />
** [[1880]] — 3&nbsp;450 чал.<ref name="Enc_hist_Wil" />
** [[1897]] — 3&nbsp;560 чал.<ref name="Enc_hist_Wil" />
 
* '''[[20 стагоддзе|XX стагоддзе]]'''
** [[1907]] — 4&nbsp;060 чал.<ref>{{Крыніцы/Гарады і вёскі Беларусі|8-1к}} С. 563.</ref>
** [[1921]] — 3&nbsp;417 чал.
** [[1939]] — 7,5 тыс. чал.<ref name="Enc_hist_Wil" />
** [[1945]] — 3&nbsp;353 чал.<ref>{{Крыніцы/Гарады і вёскі Беларусі|8-1к}} С. 564.</ref>
** [[1959]] — 8,2 тыс. чал.<ref name="Enc_hist_Wil" />
** [[1965]] — 10,8 тыс. чал.<ref name="Enc_hist_Wil" />
** [[1970]] — 12,2 тыс. чал.<ref name="Enc_hist_Wil" />
** [[1989]] — 25,0 тыс. чал.<ref name="Enc_hist_Wil" />
** [[1993]] — 29,1 тыс. чал.<ref name="Enc_hist_Wil">Вілейка // {{Крыніцы/ЭГБ|2к}} С. 267.</ref>
** [[1995]] — 29,8 тыс. чал.<ref>{{Крыніцы/БелЭн|4к}} С. 158.</ref>
 
* '''[[21 стагоддзе|XXI стагоддзе]]'''
bar:1765 at: 126 text: &nbsp;126 shift:(-11,5)
** [[2006]] — 29,1 тыс. чал.
bar:1797 at: 310 text: &nbsp;310 shift:(-11,5)
** [[2007]] — 28,8 тыс. чал.
bar:1801 at: 241 text: &nbsp;241 shift:(-11,5)
** [[2009]] — 28&nbsp;362 чал.
bar:1841 at: 1369 text: 1&nbsp;369 shift:(-11,5)
** [[2009]] — 26&nbsp;836 чал. (перапіс)<ref name="belstat">[http://web.archive.org/web/20101030222404/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-6.pdf Перепись населения — 2009. Минская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>
bar:1861 at: 2931 text: 2&nbsp;931 shift:(-11,5)
** [[2011]] — 26&nbsp;736 чал.
bar:1880 at: 3450 text: 3&nbsp;450 shift:(-11,5)
** [[2012]] — 26&nbsp;797 чал.
bar:1897 at: 3560 text: 3&nbsp;560 shift:(-11,5)
** [[2013]] — 26&nbsp;707 чал.
bar:1907 at: 4060 text: 4&nbsp;060 shift:(-11,5)
** [[2016]] — 26&nbsp;831 чал.<ref name="2016-Estimate">[http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_4944/ Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа.] {{ref-ru}}</ref>
bar:1921 at: 3417 text: 3&nbsp;417 shift:(-11,5)
bar:1939 at: 7500 text: 7&nbsp;500 shift:(-11,5)
bar:1945 at: 3353 text: 3&nbsp;353 shift:(-11,5)
bar:1959 at: 8200 text: 8&nbsp;200 shift:(-11,5)
bar:1965 at: 10800 text: 10&nbsp;800 shift:(-11,5)
bar:1970 at: 12200 text: 12&nbsp;200 shift:(-11,5)
bar:1989 at: 25000 text: 25&nbsp;000 shift:(-11,5)
bar:1993 at: 21900 text: 21&nbsp;900 shift:(-11,5)
bar:1995 at: 29800 text: 29&nbsp;800 shift:(-11,5)
bar:2005 at: 30000 text: 30&nbsp;000 shift:(-11,5)
bar:2006 at: 29100 text: 29&nbsp;100 shift:(-11,5)
bar:2007 at: 28800 text: 28&nbsp;800 shift:(-11,5)
bar:2009 at: 28362 text: 28&nbsp;362 shift:(-11,5)
bar:2010 at: 26800 text: 26&nbsp;800 shift:(-11,5)
bar:2011 at: 26736 text: 26&nbsp;736 shift:(-11,5)
bar:2012 at: 26797 text: 26&nbsp;797 shift:(-11,5)
bar:2013 at: 26707 text: 26&nbsp;707 shift:(-11,5)
</timeline>
|}
 
== Эканоміка ==
Радок 297 ⟶ 269:
* 4 — 5 ліпеня 2015 года ў райцэнтры ўпершыню прайшоў рыцарскі фэст «Гонару Продкаў 2015»<ref name="Рыцарскі">[http://www.rh.by/by/339/20/12047/ Змаганні рыцараў і народныя спевы. У Вілейцы ўпершыню прайшоў фэст «Гонару Продкаў 2015» (Фота)]//«[[Рэгіянальная газета]]»</ref>.
 
== Славутасці ==
== Архітэктура і выдатныя мясціны ==
[[File:Касьцёл Узьвіжаньня Сьвятога Крыжа..jpg|thumb|Касцёл Узвіжання Святога Крыжа]]
* [[Свята-Георгіеўская царква, Вілейка|Свята-Георгіеўская царква]]
Радок 304 ⟶ 276:
* Будынкі гімназіі, турмы, шпіталя (19—пач. 20 ст.)
* Жылыя дамы (19—пач. 20 ст.)
=== Турысцкія маршруты па наваколлі ===
Распрацаваныя і дзейнічаюць некалькі турысцкіх маршрутаў па наваколлях Вілейкі.<ref name="Турызм_01">[http://www.rh.by/by/330/60/11519/ Убачыць касцёл, пабудаваны за залатую табакерку, і абняць адзін з самых вялікіх камянёў Вілейшчыны. Маршрут «Па даўгінаўскіх ваколіцах»] // [[Рэгіянальная газета]]</ref>
 
=== Помнікі, мемарыялы ===
Штогод, пачынаючы ад 2007 года, з Вілейскага раёна бярэ старт і праходзіць праз Вілейку водная экспедыцыя «Шляхам Тышкевіча». Першая экспедыцыя «Шляхам Тышкевіча» прайшла ў 2007 годзе. Яе прымеркавалі да 150-годдзя вядомага падарожжа па Віліі краязнаўцы графа [[Канстанцін Піевіч Тышкевіч|Канстанціна Тышкевіча]]. Вандроўнікі прайшлі па слядах экспедыцыі графа Тышкевіча ад вытокаў Віліі да зліцця з Нёманам.<ref name="Турызм_02">[http://rh.by/by/282/70/8993/ У ліпені ізноў праплывуць «Шляхам Тышкевіча». Экспедыцыя стартуе з Вілейкі] // [[Рэгіянальная газета]]</ref> Арганізатарамі і ўдзельнікамі першай воднай экспедыцыі сталі літоўскія і беларускія навукоўцы, краязнаўцы і турысты. Сёння яна набывае больш папулярызатарскі і турыстычны характар і заканчваецца на тэрыторыі Беларусі.<ref name="Турызм_03">[http://www.rh.by/by/340/60/12066/ У сплаве «Шляхам Тышкевіча» бярэ ўдзел 77-гадовы турыст] // [[Рэгіянальная газета]]</ref>
 
== Помнікі, мемарыялы ==
[[File:Jewish cemeteries in Vileyka 08.jpg|thumb|Старыя яўрэйскія могілкі]]
* Помнік землякам, якія загінулі ў час [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]], плошча Свабоды.
Радок 315 ⟶ 283:
* Помнік Уладзіміру [[Ленін]]у на аднайменнай плошчы.
* [[Мемарыял зніклых вёсак]], прыгарад, пры шашы Вілейка-[[Ушачы]]<ref name="Вёскі">[http://www.rh.by/by/27/150/258/ Памяці зніклых вёсак]//«[[Рэгіянальная газета]]»</ref>.
* Мемарыяльныя крыжы на месцы меркаванага расcтрэлу [[Расціслаў Лапіцкі|Расціслава Лапіцкага]]  — члена антысавецкага падполля, урочышча Красны Беражок ля Вілейкі<ref name="Лапіцкі">[http://www.rh.by/by/36/50/434/ Ушанавалі памяць Расціслава Лапіцкага]//«[[Рэгіянальная газета]]»</ref>.
 
=== Турысцкія маршруты ===
Распрацаваныя і дзейнічаюць некалькі турысцкіх маршрутаў па наваколлях Вілейкі.<ref name="Турызм_01">[http://www.rh.by/by/330/60/11519/ Убачыць касцёл, пабудаваны за залатую табакерку, і абняць адзін з самых вялікіх камянёў Вілейшчыны. Маршрут «Па даўгінаўскіх ваколіцах»] // [[Рэгіянальная газета]]</ref>
 
Штогод, пачынаючы ад 2007 года, з Вілейскага раёна бярэ старт і праходзіць праз Вілейку водная экспедыцыя «Шляхам Тышкевіча». Першая экспедыцыя «Шляхам Тышкевіча» прайшла ў 2007 годзе. Яе прымеркавалі да 150-годдзя вядомага падарожжа па Віліі краязнаўцы графа [[Канстанцін Піевіч Тышкевіч|Канстанціна Тышкевіча]]. Вандроўнікі прайшлі па слядах экспедыцыі графа Тышкевіча ад вытокаў Віліі да зліцця з Нёманам.<ref name="Турызм_02">[http://rh.by/by/282/70/8993/ У ліпені ізноў праплывуць «Шляхам Тышкевіча». Экспедыцыя стартуе з Вілейкі] // [[Рэгіянальная газета]]</ref> Арганізатарамі і ўдзельнікамі першай воднай экспедыцыі сталі літоўскія і беларускія навукоўцы, краязнаўцы і турысты. Сёння яна набывае больш папулярызатарскі і турыстычны характар і заканчваецца на тэрыторыі Беларусі.<ref name="Турызм_03">[http://www.rh.by/by/340/60/12066/ У сплаве «Шляхам Тышкевіча» бярэ ўдзел 77-гадовы турыст] // [[Рэгіянальная газета]]</ref>
 
== Галерэя ==
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Вілейка"