Вялікае Княства Літоўскае: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Бред сивой кобылы, или ой проостите упертого проплаченногог барана.
Радок 100:
[[File:COA_of_the_Grand_Duchy_of_Lithuania_1588.png|thumb|Герб Вялікага княства Літоўскага — «Пагоня», з Літоўскага Статута (1588)]]
{{Гісторыя Беларусі}}
'''Вялі́кае Кня́ства Літо́ўскае''' ({{lang-la|Magnus Ducatus Lithuaniae}}, скарочана '''ВКЛ'''), поўная назва — '''Вялі́кае Кня́ства Літо́ўскае, Ру́скае, Жамо́йцкае і і́ншых зяме́ль''' — еўрапейская дзяржава, якая існавала (паводле літоўскага гісторыка Томаса Баранаўскаса) з канца [[12 стагоддзе|12-га стагоддзя]]<ref name="Baranauskas">T. Baranauskas. ''Lietuvos valstybės ištakos''. Вільнюс, 2000</ref>???????? ці (паводле беларускіх і іншых літоўскіх гісторыкаў) з 1240-х гг.<ref>История Литвы / А. Эйдинтас, А. Бумблаускас, А. Кулакаускас, М. Тамошайтис. — С. 29.</ref><ref>''Гудавичюс, Э.'' История Литвы / Э. Гудавичюс. — 2005. — Т. 1. — С. 46.</ref><ref>''Краўцэвіч, А.К.'' Стварэнне Вялікага Княства Літоўскага / А.К. Краўцэвіч. — Rzeszów, 2000. — С. 180.</ref><ref>Гісторыя Беларусі: у 6 т. / [[Юрый Мікалаевіч Бохан|Ю. Бохан]] [і інш.]; рэдкал: [[Міхаіл Паўлавіч Касцюк|М. Касцюк]] (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск, 2008. — Т. 2. Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага. — С. 73.</ref> да [[1795]] года<ref>{{cite book|last=Sužiedėlis|first=Saulius|title=Historical dictionary of Lithuania|publisher=Scarecrow Press|location=Lanham, Md.|isbn=978-0-8108-4914-3|pages=119|edition=2nd}}</ref>. Генезіс дзяржавы не мае агульнапрынятай канцэпцыі, а выклікае дыскусіі<ref>Rowell S.C. ''Lithuania Ascending: A pagan empire within east-central Europe, 1295-1345''. Кембрыдж, 1994. стар.289-290</ref><ref>Ch. Allmand, ''The New Cambridge Medieval History''. Cambridge, 1998, стар.731.</ref><ref>Encyclopædia Britannica. [http://search.eb.com/eb/article-9048522 Grand Duchy of Lithuania]</ref><ref>Гісторыя Беларусі: у 6 т. / [[Юрый Мікалаевіч Бохан|Ю. Бохан]] [і інш.]; рэдкал: [[Міхаіл Паўлавіч Касцюк|М. Касцюк]] (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск, 2008. — Т. 2. Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага. — С. 87—96.</ref><ref>''Краўцэвіч, А.К.'' Стварэнне Вялікага Княства Літоўскага / А.К. Краўцэвіч. — Rzeszów, 2000. — С. 178—180.</ref><ref>''Гудавичюс, Э.'' История Литвы / Э. Гудавичюс. — 2005. — Т. 1. — С. 48—51.</ref>. На ранніх этапах існавання новай дзяржавы яго тэрыторыя была значна пашырана за кошт уключэння балцкіх зямель, вялікіх частак былой [[Кіеўская Русь|Кіеўскай Русі]] і іншых славянскіх земляў, якія ахоплівалі тэрыторыі сучасных [[Беларусь|Беларусі]], [[Латвія|Латвіі]] і [[Літва|Літвы]], а таксама частак сучасных [[Украіна|Украіны]], [[Польшча|Польшчы]], [[Эстонія|Эстоніі]], [[Малдова|Малдовы]] і [[Расія|Расіі]]. У час свайго росквіту ў [[15 стагоддзе|15-м стагоддзі]] з'яўлялася найбуйнейшай дзяржавай у [[Еўропа|Еўропе]]<ref>R. Bideleux. ''A History of Eastern Europe: Crisis and Change''. Routledge, 1998. стар.122</ref>. Вялікае Княства Літоўскае было шматнацыянальнай і шматканфесійнай дзяржавай з вялікай разнастайнасцю ў мовах, рэлігіі і культурнай спадчыне.
 
У [[1253]] г. вялікі князь літоўскі [[Міндоўг]] быў каранаваны як [[Каталіцызм|каталіцкі]] [[Кіраўнікі Літвы|кароль Літвы]], але хутка адмовіўся ад каталіцтва і працягваў прытрымлівацца язычніцтва. [[Язычніцтва]] значнай колькасці насельніцтва дзяржавы (у тым ліку і вялікіх князёў літоўскіх) было падставай пастаянных крыжовых паходаў [[Лівонскі ордэн|Лівонскага]] і [[Тэўтонскі ордэн|Тэўтонскага]] ордэнаў. Шматэтнічная дзяржава працягвала пашырацца пры [[Гедымін]]е<ref>Rowell, ''Lithuania Ascending'', стар.289.</ref> і пры яго сыне [[Альгерд]]зе<ref>Z. Kiaupa. "Algirdas ir LDK rytų politika." Gimtoji istorija 2: Nuo 7 iki 12 klasės (Lietuvos istorijos vadovėlis). CD. (2003). Elektroninės leidybos namai: Vilnius.</ref>. Пераемнік [[Альгерд]]а [[Ягайла]] падпісаў [[Крэўская унія|Крэўскую унію]] ў [[1386]] г., у выніку чаго ў гісторыі Вялікага Княства Літоўскага адбыліся дзве істотныя змены: [[каталіцызм]] стаў пануючай рэлігіяй і быў створаны дынастычны саюз паміж Вялікім Княствам Літоўскім і Каронай [[Каралеўства Польскае|Каралеўства Польскага]]<ref>N. Davies. ''Europe: A History''. Оксфард, 1996, стар.392.</ref>.