|
== Жыццяпіс ==
[[Выява:Vseslav of Polotsk.jpg|thumb|Усяслаў Брачыславіч з сынамі (верагоднамагчыма, Барысам і Глебам) плывуць праз [[Рака|р.]] [[Дняпро]] на перамовы з [[Вялікі князь кіеўскі|вялікм княземвял.кн. кіеўскім]] [[Ізяслаў Яраславіч|Ізяславам Яраславічам]], [[1067]] г. <small>Справа — кіеўскі поруб, куды Ізяслаў іх пасадзіў. [[Мініяцюра]] [[Радзівілаўскі летапіс|Радзівілаўскага летапісу]], [[XV стагоддзе|XV ст.]]</small>]]
Напэўна, другі паводле старшынства (пасля [[Барыс Усяславіч|Барыса]]) сын Усяслава Брачыславіча. Такім чынам, ёнГлеб мог нарадзіцца ў канцы 1040-х гадоў. Таксама ёсць меркаванне, што Глеб нарадзіўся каля [[1070]] года<ref name="БС"/>, бо ў [[1073]] годзе, верагоднамагчыма, ён быў заручаны з [[Анастасія Яраполкаўна|Анастасіяй]] — дачкой [[Яраполк Ізяславіч|Яраполка Ізяславіча]] (сына вялікага князявял.кн. кіеўскага). За ёй, магчыма, і атрымаў [[Горад Мінск|Менск]]<ref>Заяц Ю. Л. Менская зямля… С. 10.</ref>, які пасля смерці бацькі (1101) стаў яго ўдзелам.
Імкнуўся пашырыць свой удзел. Неўзабаве па смерці бацькі пачаў вайну з братамі — выгнаў [[Давыд Усяславіч|Давыда]] і, магчыма, [[Раман Усяславіч|Рамана]]. У 1104 г.<ref>[[Іпацьеўскі летапіс]]</ref> годзе абараняў Менск ад аб'яднанага войска паўднёварускіх князёў — вялікі князь вял.кн.кіеўскі [[Святаполк Ізяславіч]] накіраваўпаслаў супраць Глеба ваяводу [[Пуцята Вышаціч|Пуцяту Вышаціча]], князь [[Пераяслаўскае княства|князь пераяслаўскі]] [[Уладзімір Манамах|Уладзімір Усеваладавіч (Манамах)]] — свайго сына [[Яраполк Уладзіміравіч|Яраполка]], князь [[Чарнігаўскае княства|князь чарнігаўскі]] {{нп3|Алег Святаславіч||ru|Олег Святославич}} прыйшоў сам і прывёў з сабою глебавага брата [[Давыд Усяславіч|Давыда]]. Мэтай, верагодна, было вяртанне Давыду ўдзела<ref>Рапаў…</ref>. Аднак паход на Менск не меў поспеху<ref name="БС"/>, верагодна з-за таготаму, што вялікі князьвял.кн. кіеўскі Святаполк не хацеў паразы Глеба — свайго сваяка і саюзніка.
На пачатак XI ст. тэрыторыю абапал Дняпра са «шляхам з вараг у грэкі» кантраляваў непасрэдна Кіеў<ref>БМ с.19.</ref>. У Смаленскім княстве, вылучаным у 1054 годзе, у 2-й палове XI ст. часта мяняліся князі і не было ўмоў для інтэнсіўнага збірання тэрыторыі, да канца XI ст. яго заходнімі воласцямі ў Падняпроўі былі Басея і Мірацічы, якія ахоплівалі басейны рэк Басі і Мярэі<ref>БМ с.17, 19.</ref>. Напэўна, са згоды вялікага князя Святаполка Глеб далучыў да сваіх уладанняў землі па берагах Дняпра, дзе пабудаваў крэпасці ў [[Горад Орша|Оршы]], [[Гарадскі пасёлак Копысь|Копысі]] і іншыя (напр. гарадзішчы каля в. Стражава і Германы Дубровенскага р-на<ref>БМ с.19.</ref>), умацаванні ва ўсіх гэтых паселішчах з'явіліся на пачатку XII ст.<ref>БМ с.19.</ref><ref>Ляўко В. М. Смаленска-Полацкае… С. 174—175.</ref>. У канцы XI ст. Смаленскае княства ўрэшце замацавалася за дзецьмі Уладзіміра Усеваладавіча, якія, напэўна, таксама імкнуліся атрымаць кантроль над Дняпром, што было прычынай іх варожасці да Глеба<ref>БМ с.19.</ref>.
[[Выява:Схема Мінскага замчышча і месцы археалагічных раскопаў.gif|thumb|Схема месцазнаходжання [[Сярэднія вякі|сярэдневяковага]] [[гарадзішча]] Менска на плане сучаснага горада. <small>Каляровыя пазначэнні з нумарамі — месцы праведзеных [[Археалогія Беларусі|археалагічных]] раскопаў.</small>]]
Па смерці Святаполка ([[16.4.1113]]) вялікім князем кіеўскім быў абраны [[Уладзімір Манамах|Уладзімір Усеваладавіч (Манамах)]] — праціўнік Святаполка і Глеба, які разыходзіўся з імі па многіх пытаннях, у т. л. па спадчынных правах на княжанні. У [[1116]] годзе Глеб напаў на зямлю [[дрыгавічы|дрыгавічоў]] і спаліў г. [[Горад Слуцк|Слуцк]]<ref name="БС"/>, які належаў Уладзіміру. Паводле летапісу, Уладзімір, збыццам, войскаміугаворваў [[Кіеў|Кіева]]Глеба вырашыць пытанні мірам, Пераяславаале Глеб, [[Смаленск]]абыццам, не хацеў прызнаваць сябе вінаватым і [[Чарнігаў|Чарнігава]]абвінавачваў выступіўва супрацьўсім Менскагасамога Уладзіміра. Урэшце, на Менскае княства быў скіраваны ўдар шматлікага войска з трох бакоў — Кіева і Пераяслава, Смаленская і Чарнігава. Смаленскі князь [[Вячаслаў Уладзіміравіч|Вячаслаў]] (сын Уладзіміра) захапіў Оршу і Копысь. Аб'яднанае войска князя чарнігаўскага {{нп3|Давыд Святаславіч|Давыда Святаславіча|ru|Давыд Святославич}} (стрыечнага брата Уладзіміра) і князя пераяслаўскага [[Яраполк Уладзіміравіч|Яраполка]] (сына Уладзіміра) узяло прыступам [[Горад Друцк|Друцк]]. Сам Уладзімір накіраваўсяскіраваўся да Менска і аблажыў горад. Двухмесячная аблога не даламела поспеху, але Уладзімір вырашыў працягваць аблогу, і загадаў будаваць пад менскім [[дзядзінец|дзядзінцам]] сабе хату на зіму.
Глеб, убачыўшы падрыхтоўку да працяглай аблогі, накіраваўадправіў паслоў да Уладзіміра, які згадзіўся на мірныя перамовы<ref name="БС"/>. Менскі князь выйшаў з горада з дзецьмі і [[дружына]]й і паабяцаў ва ўсім слухацца. Уладзімір павучаў Глеба, як ён павінен паводзіць сябе, і даў яму, паводле летапісу, Менск — такім чынам, як лічаць некаторыя даследчыкі<ref>Загарульскі, Ермаловіч, …Ляўко…</ref>, забраў значную частку ўладанняў, у т. л. Друцк і Падняпроўе. Сын Уладзіміра Яраполк вывеў у палон жыхароў захопленага Друцка і пасяліў іх у сваім [[Пераяслаўскае княства|Пераяслаўскім княстве]], пабудаваўшы горад {{нп3|Горад Жоўнінэ|Жэлні|ru|Жовнино (Черкасская область))}}.
Паміж [[1116]] і [[1118]] Глеб зрабіўнядоўга спробутрымаўся вярнуцьпавучанняў страчаныяУладзіміра земліі, паміж 1116 і 1118 годам, напаў на смаленскія і наўгародскіяноўгарадскія воласці<ref name="БС"/>. Гэтым разам Уладзімір паслаў у 1118 г. свайго сына [[Мсціслаў Уладзіміравіч, вялікі князь кіеўскі|Мсціслава]] з вялікім войскам, ён аблажыў і ўзяў Менск. Глеб трапіў у палон і быў адвезены ў Кіеў<ref name="БС"/>.
Памёр Глеб Усяславіч [[13 верасня]] [[1119]] года ў кіеўскай вязніцы. Пахаваны ў [[Кіева-Пячэрская лаўра|Кіева-Пячэрскай лаўры]] разам з жонкай, якая перажыла яго на 40 гадоў, у паўднёвай частцы Успенскага сабору ў галовах [[Святы|прападобнага]] [[ігумен]]а і аднаго з заснавальнікаў лаўры [[Феадосій Пячэрскі |Феадосія Пячэрскага]]<ref>Аθанасій Калнофойскій. Эпитафіи фундаторам лавры / Отделъ ІІ. Извѣстія очевидцевъ, современниковъ и иностранныхъ писателей // Сборникъ матеріаловъ для исторической топографіи Кіева и его окрестностей.— Кіевъ: типографія Е. Я. Федорова, 1874.— С. 28</ref>.
|
