Вікіпедыя

Маўрытанскі стыль: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Няма тлумачэння праўкі
прашу прабачэння, што ўлезла
Радок 1:
[[Файл:Sevilla 6064.JPG|thumb|[[Хіральда]]]]
'''Маўрыта́нскіМаўрытанскі стыль''', Маўрыта́нскаяМаўрытанская архітэктура''' — [[архітэктурны стыль]], які сфармаваўся пад уплывам {{нп3|Архітэктура Афрыкі|берберскага|en|Architecture of Africa}} і {{нп3|Архітэктура Іспаніі|іспанскага стыляў|ru|Архитектура Испании}} у [[Паўночная Афрыка|Паўночнай Афрыцы]] і [[Аль-АндалусеАндалус]]е.
 
== Гісторыя ==
На пачатку VIII стагоддзя арабы ўтварылі ў Іспаніі [[халіфат]], які ў XIII ст. скараціўся да малюсенькага Гранадского эмірата і быў ліквідаваны ў 1492 г. Непасрэднае суседства з хрысціянскім Захадам, няспыннае чаргаванне мірных адносінаў і непрыязных сутыкненняў з ім, фізічныя асаблівасці [[Пірэнейскі паўвостраў|Пірэнэйскага паўвострава]], урадлівасць глебы, мяккасць клімату і наогул умовы, якія дазволілі іспанскім маўрам жыць жыццём, асобным ад іх супляменнікаў у іншых краінах, карэнным чынам змянілі іх характар з суровага і ваяўнічага ў мяккі, культурны, рыцарскі, і паспрыялі высокаму развіццю іх мастацтва .▼
 
▲На пачатку VIII стагоддзя арабы ўтварылі ў Іспаніі [[Арабскі халіфат|халіфат]], які ў XIII ст.стагоддзі скараціўся да малюсенькагадробнага Гранадского[[Гранадскі эмірат|Гранадскага эмірата]] і быў ліквідаваны ў 1492 г. Непасрэднае суседства з хрысціянскім Захадам, няспыннае чаргаванне мірных адносінаў і непрыязных сутыкненняў з ім, фізічныя асаблівасці [[Пірэнейскі паўвостраў|Пірэнэйскага паўвострава]], урадлівасць глебы, мяккасць клімату і наогул умовы, якія дазволілі іспанскім [[Маўры|маўрам]] жыць жыццём, асобным ад іх супляменнікаў у іншых краінах, карэнным чынам змянілі іх характар з суровага і ваяўнічага ў мяккі, культурны, рыцарскі, і паспрыялі высокаму развіццю іх мастацтва .
У маўрытанскай архітэктуры варта адрозніваць тры перыяды: прадстаўніцай першага можа служыць Вялікая [[мячэць]] у [[Кордава|
Кордаве]] (цяпер каталіцкі сабор); узорамі другога або пераходнага перыяду з'яўляюцца вежа [[Хіральда]] і [[Алькасар]] у [[Севілья|
Севільі]]. Пра трэці перыяд — перыяд найвышэйшай дасканаласці маўрытанского стылю — даюць выдатнае паняцце гранадскія палацы [[Альгамбра]] і Хенераліфе. Маўрытанскі стыль ярка выявіўся пазней ў архітэктуры [[сінагога|
сінагог]] [[Еўропа|Еўропы]] і некаторых іншых яўрэйскіх грамадскіх будынкаў, і быў адным з праяўленнем [[эклектыка|
эклектыкі]].
 
== Апісанне ==
Характэрнымі элементамі стылю лічацца сотавыя [[скляпенне|скляпенні]] (мукарны), падковападобныя [[арка|аркі]],клінцовыя, цыбульчатыя і стрэльчатыя зводы вокнаў, [[купал|купалы]] і інш. Апроч архітэктуры, стыль праявіў сябе таксама ў дэкаратыўна-прыкладным мастацтве, і аказаў значны ўплыў як на заходнееўраепейскую [[готыка|готыку]], так і на архітэктуру Маскоўскай Русі.▼
 
У маўрытанскай архітэктуры варта адрозніваць тры перыяды: прадстаўніцай першага можа служыць {{нп3|Мескіта|Вялікая мячэць|ru|Мескита}} у [[Горад Кордава, Іспанія|Кордаве]] (цяпер каталіцкі сабор); узорамі другога або пераходнага перыяду з'яўляюцца вежа [[Хіральда]] і {{нп3|Севільскі Алькасар|Алькасар|ru|Севильский Алькасар}} у [[Горад Севілья|Севільі]]. Пра трэці перыяд — перыяд найвышэйшай дасканаласці маўрытанскага стылю — даюць выдатнае паняцце гранадскія палацы [[Альгамбра]] і {{нп3|Хенераліфе|Хенераліфе|ru|Хенералифе}}. Маўрытанскі стыль ярка выявіўся пазней ў архітэктуры [[сінагога|сінагог]] [[Еўропа|Еўропы]] і некаторых іншых яўрэйскіх грамадскіх будынкаў, і быў адным з праяўленнем [[эклектыка|эклектыкі]].
На [[Беларусь|Беларусі]] будынкі ў такім стылі вядомыя з пачатку ХІХ ст. Магчыма, іх распаўсюджанне звязанае з імкненнем яўрэйскіх грамадаў прадэклараваць сваё блізкаўсходняе паходжанне, якое пазней праявілася ў зацверджанні стандарту вымаўлення ў мове [[іўрыт]] на аснове сефардскіх гаворак, г.зн. гаворак [[яўрэі|яўрэяў]], якія жылі ў мусульманскіх краінах, каб такім чынам супрацьстаяць пагрозе [[асіміляцыя|асіміляцыі]] ў Еўропе. Адным з першых будынкаў маўрытанскага стылю на Беларусі з'яўляецца будынак гарадской яўрэйскай бальніцы ў [[Мінск|▼
Мінску]], пабудаваны ў 1828 г. Сёння гэты будынак, значна перабудаваны, знаходзіцца ў ліку карпусоў 3-й гарадской клінічнай бальніцы імя [[Яўген Уладзіміравіч Клумаў|Я. У. Клумава]], і цалкам страціў прыкметы маўрытанскага стылю. Іншым значным будынкам гэтага стылю ў беларускай сталіцы была вялікая харальная сінагога, цяпер - [[Нацыянальны_ акадэмічны_драматычны_тэатр_імя_Максіма_Горкага|Нацыянальны акадэмічны драматычны тэатр імя Максіма Горкага]], 1901-1906 гг.. Найбольш значным будынкам у Беларусі, які ў асноўным захаваў рысы гэтага стылю, можна лічыць [[Вялікая_харальная_сінагога,_Гродна|Вялікую харальную сінагогу]] ў [[Гродна]], пабудаваную ў 1902-1905 гг.
 
▲Характэрнымі элементамі стылю лічацца {{нп3|Сотавае скляпенне|сотавыя|ru|Сотовый свод}} [[скляпенне|скляпенні]] (мукарны), падковападобныя [[арка|аркі]], клінцовыя, цыбульчатыя[[купал-цыбуліна|цыбульныя]] і стрэльчатыя зводы вокнаў, [[купал|купалы]] і інш. Апроч архітэктуры, стыль праявіў сябе таксама ў дэкаратыўна-прыкладным мастацтве, і аказаў значны ўплыў як на заходнееўраепейскую [[готыка|готыку]], так і на архітэктуру Маскоўскай Русі.
Сінагогі ў маўрытанскім стылі вядомыя таксама ў [[Магілёў|Магілёве]] і іншых месцах Беларусі. Мода на эклектыку сярод заможнай часткі арыстакратыі прычынілася да выкарыстання гэтага стылю таксама ў будаўніцтве прыватных рэзідэнцый і гаспадарчых пабудоў - млын у в. Траскоўшчына Мінскага раёна, і інш.▼
 
== У Беларусі ==
 
▲На [[Беларусь|Беларусі]] будынкі ў такім стылі вядомыя з пачатку ХІХ ст. Магчыма, іх распаўсюджанне звязанае з імкненнем яўрэйскіх грамадаў прадэклараваць сваё блізкаўсходняе паходжанне, якое пазней праявілася ў зацверджанні стандарту вымаўлення ў мове [[іўрыт]] на аснове [[Ладзіна|сефардскіх гаворак]], г.зн зв. гаворак [[яўрэі|яўрэяў]], якія жылі ў мусульманскіх краінах, каб такім чынам супрацьстаяць пагрозе [[асіміляцыя|асіміляцыі]] ў Еўропе. Адным з першых будынкаў маўрытанскага стылю на Беларусі з'яўляецца будынак гарадской яўрэйскай бальніцы ў [[Горад Мінск|Мінску]], пабудаваны ў 1828 г. Сёння гэты будынак, значна перабудаваны, знаходзіцца ў ліку карпусоў [[3-я гарадская клінічная бальніца|3-й гарадской клінічнай бальніцы]] імя [[Яўген Уладзіміравіч Клумаў|Я. У. Клумава]], і цалкам страціў прыкметы маўрытанскага стылю. Іншым значным будынкам гэтага стылю ў беларускай сталіцы была вялікая харальная сінагога, цяпер - [[Нацыянальны акадэмічны драматычны тэатр імя Максіма Горкага|Нацыянальны акадэмічны драматычны тэатр імя Максіма Горкага]], 1901-1906 гг.. Найбольш значным будынкам у Беларусі, які ў асноўным захаваў рысы гэтага стылю, можна лічыць [Вялікая харальная сінагога, Гродна|Вялікую харальную сінагогу]] ў [[Горад Гродна|Гродне]], пабудаваную ў 1902-1905 гг.
 
▲Сінагогі ў маўрытанскім стылі вядомыя таксама ў [[Горад Магілёў|Магілёве]] і іншых месцах Беларусі. Мода на эклектыку сярод заможнай часткі арыстакратыі прычынілася да выкарыстання гэтага стылю таксама ў будаўніцтве прыватных рэзідэнцый і гаспадарчых пабудоў - млын у в. [[Вёска Траскоўшчына|Траскоўшчына]] [[Мінскі раён|Мінскага раёна]], і інш.
 
== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БіЕ|Мусульманское или магометанское искусство}}
 
 
[[Катэгорыя:Архітэктурныя стылі]]
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Маўрытанскі_стыль"