Сяргей Піліпавіч Нікалаеў

Сяргей Піліпавіч Нікала́еў (13 ліпеня 1889, Масква — 26) — расійскі і беларускі тэатральны мастак. Заслужаны артыст Расіі (1932). Народны мастак Беларусі (1949). Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі СССР (1950).

Біяграфія

Скончыў у 1912 годзе Строганаўскае мастацкае вучылішча ў Маскве, вучань К. Каровіна. У 1910—1917 гадах працаваў у тэатрах Масквы, у 1938—1959 гадах у Дзяржаўным тэатры оперы і балета Беларусі.

Творчасць

Яго дэкарацыі адметныя высокім жывапісным майстэрствам, арганічным адзінствам музычных і зрокавых вобразаў, выразнасцю пабудовы сцэнічнай прасторы, глыбокім веданнем перспектывы. У Вялікім тэатры ў Маскве аформіў дэкарацыі да оперы «Дэман» А. Рубінштэйна (1936).

У дэкарацыях да беларускіх нацыянальных спектакляў выявіў веданне народнай архітэктуры і нацыянальнага касцюма. Сэнсавую і эмацыйную нагрузку атрымаў сцэнічны пейзаж, які стаў арганічным звяном падзей у операх «У пушчах Палесся» (1939), «Надзея Дурава» (1956) А. Багатырова, «Алеся» (1944) і «Дзяўчына з Палесся» (1953) Я. Цікоцкага, «Кастусь Каліноўскі» Дз. Лукаса (1947), балетах «Князь-возера» (1949), «Палымяныя сэрцы» (1955) В. Залатарова.

Дэкарацыям да спектакляў рускай класікі уласцівы гарманічнае ўзаемадзеянне колеру з характарам вобразаў, гістарычныя дакладнасць: оперы «Царская нявеста» (1938), «Садко» (1957) М. Рымскага-Корсакава, «Пікавая дама» (1941, 1948), «Чаравічкі» (1949), «Мазепа» (1952) П. Чайкоўскага, «Дуброўскі» Э. Напраўніка (1948), «Князь Ігар» А. Барадзіна (1949), «Іван Сусанін» М. Глінкі (1950), «Барыс Гадуноў» М. Мусаргскага (1954). Маштабнасцю вобразаў і лірызмам вызначаюцца дэкарацыі да балетаў «Лебядзінае возера» (1948), «Спячая прыгажуня» (1954) Чайкоўскага, «Канёк-Гарбунок» Ц. Пуні (1949).

Аформіў дэкарацыі да опер і балетаў «Чыа-Чыа-сан» Дж. Пучыні (1940, 1945), «Марная засцярога» П. Л. Гертэля (1943), «Кармэн» Ж. Бізэ (1945), «Травіята» (1946), «Рыгалета» (1948) Дж. Вердзі, «Фаўст» Ш. Гуно (1950), «Эсмеральда» Ц. Пуні, «Ціхі Дон» І. Дзяржынскага, «Марозка» М. Красева (усе 1951), «Аіда» (1953, 1970) Дж. Вердзі.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).
• Карнач П. А. С. Ф. Нікалаеў. Мн., 1970.