Магдэбург: Розніца паміж версіямі

{{Audio|Magdeburg.ogg|'''Магдэбург'''}} [<span><span class="IPA">[[Міжнародны фанетычны алфавіт|ˈmakdəˌbʊʁk]]</span></span>] ([[Ніжненямецкая мова|ніжн.-нямецк.]] ''Meideborg'') з'яўляецца-- горад у Германіі, сталіцайсталіца [[Землі Германіі|федэральнай зямлі]] [[Саксонія-Ангальт|Саксоніі-Ангальт]]. Гэты горадЗнаходзіцца на [[Рака Эльба|Эльбе]], з насельніцтвамнасельніцтва больш за 232 тысячы чалавек (пачатак 2015), займае 32 месца у [[Спіс найбуйнейшых гарадоў Германіі|спісе найбуйнейшых гарадоў Германіі]]. Самай вядомай славутасцю горада можна лічыць [[Магдэбургскі Сабор]].

Упершыню ў дакументах горад згадваеццаупамянуты ўпад 805 годзегодам. У 968 годзе, паду часчасы праўленняваладарства [[Атон I Вялікі|Атона I Вялікага]], горад вайшоўувайшоў у склад [[Свяшчэнная Рымская імперыя|Свяшчэннай Рымскай Імперыі]]. У 1646 годзе бургамістрам горада стаў вядомы фізік і інжынер [[Ота фон Герыке]], дзякуючы якому ў горадзе быў праведзенправедзены знакаміты [[Магдэбургскія паўшар'і|эксперымент з паўшар'ямі]], які даказаў наяўнасць ціску паветра. З тых часоў жыхары Магдэбурга называюць яго «горадам Ота».

Горад з'яўляецца [[ЗнешраёныПазараённы горад, Германія|знешраёнымпазараённы]] і знаходзіцца ў цэнтры зямлі [[Саксонія-Ангальт]], на сярэдняй Эльбе, а таксама на самым краюкраі Магдэбургскай бёрды і ўтварае цэнтр [[Магдэбургскі рэгіён, Германія|Магдэбургскага рэгіёну]]. У цэнтры горада, [[вышыня над узроўнем мора]] складае 56 метраў., Аа найбольшая вышыня ў Магдэбургскім раёне, знаходзіцца ў Гангельсберге (Hängelsberge), штона належыць да хрыбтахрыбце Фланца, і мае лічбу ўроўная 123.,8 метраўметра. Самая нізкая кропка Магдэбурга мае лічбуроўная 40.,6 м над узроўнем мора.

Горад пачынаецца наад заходнімзаходняга беразеберага Эльбы (для якога характэрынхарактэрна вялікімоцнае токцячэнне вады), а заканчваецца ў Саборных скал скалаў ([[Нямецкая мова|ням]]. ''Domfelsen''), (дзеякія прыябладаюцьскладаюцца пераважна з [[алевралітАлеўраліт|алеўралітаў]]ы эпохі [[:uk:ЧервонийЧырвоны леженьлежань|Чырвонагачырвонага лежаню)лежню]]. Магдэбург з'яўляецца аднымадзін з нямногіх гарадоў у [[Паўночна-Германская нізіна|паўночна-германскай нізіне]], які заснаванзаснаваны непадалёкпаблізу ад пясочнапясчана-каменных ападкавых парод [[Палеазой|палеазою]]. Цэнтральная вобласцьчастка горада знаходзіцца на падоўжаным востраве паміж хуткай і ціхай [[Рака Эльба|Эльбай]], а таксама на плоскім усходнім беразе ракі. Плошча Магдэбургскага муніцыпальнага раёна складае каля 201 км², прытым што даўжыня муніцыпалітэту вар'іруецца каля 90 км.

Магдэбург, як і другія тыповыя ўсходеўсходне-нямецкія гарады не мае ярка выражанага прыгарада, і таксама не з'яўляецца правільным у цэнтральнай вобласцічастцы. Аднак, так як ён дзейнічае як вялікі рухавік развіцця для навакольнай вобласці,тэрыторыі ёні таму класіфікуецца як горад рэгіянальнага падпарадкавання. Бліжэйшымі гарадамі з'яўляюцца:

* [[Горад Вольфсбург]] – каля 64 км уда паўночна-заходнімпаўночнага кірункузахаду ад цэнтра горада;

* [[Горад Браўншвайг]] – каля 75 км нада захадзахаду ад цэнтруцэнтра горада;

* [[Горад Гале, Саксонія-Анхальт|Горад Гале –]] каля 75 км нада поўдзеньпоўдня ад цэнтруцэнтра горада;

* [[Горад Патсдам]] – каля 105 км нада ўсходўсходу ад цэнтруцэнтра горада;

* [[Горад Берлін]] – знаходзіцца ўза 130 кіламетрахкм нада ўсходўсходу ад цэнтруцэнтра горада.

Эльба перасякае Магдэбург на 21 км у даўжыню. [[Гідралагічны пункт]], які знаходзіцца на ёй, стаіць на 39.,74 м над узроўнем мора. Акрамя таго, вакол горада ёсць цэлы шэраг азёр, у тым ліку, напрыклад, возера Салбке (плошча каля 51,7 га) або возера Барлебэ I (каля 103 га) і Барлебэ II (каля 71,9 га).

Сярод 50 найбуйнейшых нямецкіх гарадоў, паводле даследавання ў першым1-м квартале [[2007|2007 года]] Магдэбург і [[Горад Гановер|Гановер]] сталі другімі гарадамі ў [[Германія|Германіі]] папаводле велічыні долі дзяржаўных [[Зялёная зона|зялёных зон]] у гарадской мясцовасці.

У вобласцінаваколлі МагдэбургМагдэбурга знаходзяцца 160 ахоўных месц разнастайныхрозных тыпаў: балоты, паломкі, каньён і раўнінныя лясы, гаі і часткі жывых платоў.

Для абароны прыроды і ландшафту, а таксама для захавання і развіцця асяроддзя пражывання, ёсць ваколпаблізу Магдэбурга іствораны [[Крёйзхорст, запаведнік|запаведнік Крёйзхорст]] ([[Нямецкая мова|ням]]. ''Kreuzhorst''). У сярэдзіне Эльбы знаходзіцца адзін з нямногіх прыродных пойменных лясных комплексаў. У гэтых лясах асноўным дрэвам з'яўляецца дуб. У запаведніку прысутнічаюць 32 відаў [[Млекакормячыя|млекакормячых]], з якіх 16 знаходзяцца ў [[Чырвоная кніга|Чырвонай Кнізе Саксоніі-Ангальт]], а таксама 3 рэптыліі і 12 відаў земнаводных, у тым ліку шэсць знікаючых відаў, 11 відаў [[Рыбы|рыб]], 3000 відаў [[Матылі|матылькоў]] і 168 відаў шашолакжукоў. Таксама варта згадаць, што тут ёсць аленевыя жукі і магдэбургскія козы, якія знаходзяцца пад пагрозай знікнення,.

Блізкі ад Эльбы [[біясферны запаведнік]] з'яўляецца домам для многіх знікаючых відаў жывёл, і мае вялікае экалагічнае значэнне. Ён ахоплівае часткічастку поймы іна ўсходніўсход павадакад Магдэбургскай дамбы.

Сярэднегадавая [[Атмасферныя ападкі|колькасць ападкаў]] у Магдэбургу каля 500 мм, з-за таго, што горад усё яшчэ знаходзіцца ў дажджавойдажджавым ценіценю [[Гарц]]. Сярэднегадавая тэмпература складае 8,8 °С, як і ў сярэднім па краіне. Самы сухі месяц – [[люты]], а шмат ападкаў выпадае ў [[Чэрвень|чэрвені]]. Самым цёплым месяцам з'яўляецца [[ліпень]], а самым халодным месяцам года – [[студзень]].

Старымі формамі імя Магдэбург з'яўляюцца словы ''Magadoburg'' або ''Magathaburg'', якімі горад называўся ў X-м стагоддзі. Асноўная форма назвы вельмі падобная да сучаснай, і вызначае прыметнік «''магутны»'' або ''«вялікі».'' Так горад зваўся з-за крэпасці, якая знаходзілася побач з горадам.