Іван Усцінавіч Здановіч: Розніца паміж версіямі

'''Іван Усцінавіч Здановіч''' ({{lang-ru|Ива́н Усти́нович Здано́вич}}25 траўня (6 чэрвеня) 1864, Мінск — 11 (24) жніўня 1915 г., Мінск) — лекар, грамадскі дзеяч, дабрадзей, заснавальнік вучылішча для сляпых у [[Горад Мінск|Мінску]].

Скончыўшы Мінскую гімназію, Здановіч паступіў у кіеўскі [[Кіеўскі нацыянальны ўніверсітэт імя Тараса Шаўчэнкі|Універсітэт Святога Уладзіміра]], затым некалькі гадоў стажыраваўся ў Еўропе, дзе вывучаў [[масаж]] і аздараўленчую гімнастыку. Вярнуўшыся ў Мінск, ажаніўся на Марце Эразмаўне Кабельской, у 1890 годзе ў іх нарадзілася дачка Тамара.

У 1892 годзе Іван Здановіч пачынае працу ў бальніцы ЗагадуПрыказа грамадскага догляду, якая стала потым Губернскай земскай бальніцай (цяпер [[2-я гарадская клінічная бальніца]]). У 1893 ен малодшы лекар МенскіхМінскіх богаўгодных устаноў і нейкі час выконвае абавязкі гарадавога лекара. Праз год ён ужо старэйшы лекар богаўгодных устаноў і паралельна лекар Жаночай гімназіі, што на [[Вуліца Карла Маркса, Мінск|Падгорнай вуліцы]]. У 1895 да пералічаных дадаецца яшчэ пасада лекара Жаночага духоўнага вучылішча. Будучы заможным чалавекам, Здановіч на ўласныя сродкі абсталяваў 10 ложкаў для лячэння хворых парадзіх, забяспечыў ўстанову неабходным інвентаром і медыкаментамі, а затым перадаў радзільны прытулак гарадскім уладам.

Упершыню прапанову аб стварэнні вучылішча для сляпых дзяцей прагучала ў 1893 годзе, але менскіямінскія гарадскія ўлады не мелі для гэтага сродкаў. Здановіч адправіўся ў Пецярбург і сустрэўся з Канстанцінам Карловічам Гротам – вядомым дабрачынцаў, заснавальнікам і кіраўніком Папячыцельства аб сьляпых. Быў арганізаваны збор сродкаў і сярод заможных менчукоў. У выніку вучылішча было адкрыта ў 1897 годзе і да 1901 года размяшчалася ў сціснутых умовах у доме Пржеляскоўскага на Захар'еўскай вуліцы (дом захаваўся, сучасны адрас – [[Вуліца Савецкая, Мінск|вуліца Савецкая]], 12).

Пасля таго, як Галоўнае папячыцельства аб сляпых прадаставіла беспрацэнтную пазыку з выплатай у растэрміноўку на 16 гадоў у памеры 3500 рублеў, стала магчымым набыць участак зямлі ў 1616 квадратных сажняў (прыкладна 7300 квадратных метраў) і стары дом<ref>О. Ждан. «День белой трости». «Неман» №8, 1995. С. 202–223.</ref>. Дом знаходзіўся на той жа Захар'еўскай вуліцы амаль насупраць дома Пржеляскоўскага (цяпер на гэтым месцы левае крыло [[Дом урада, Мінск|Дома ўрада]]), а ўчастак непадалекнепадалёк, на Трубнай вуліцы (сёння гэта [[Вуліца Берсана, Мінск|вуліца Берсана]]).

У будынак вучылішча былі праведзены электрычнасць і вадаправод. У некаторых публікацыях сцвярджаецца нават, што такое было ўпершыню ў Мінску. Гэта, вядома, перабольшанне, дома з электра - і водазабеспячэннем былі ў горадзе і раней, але для пачатку дваццатага стагоддзя дасягненне несумненна значнае. Акрамя таго, Здановіч арганізаваў у будынку вучылішча біялагічную ачыстку сцекавых вод.

Вучэбная праграма ўключала Закон Божы, рускую мову, арыфметыку, гісторыю, геаграфію і заалогію. Асаблівая ўвага надавалася спеву. Каб атрымаць дадатковыя сродкі на ўтрыманне вучылішча і даць невідушчым дзецям з бедных сем'яў спецыяльнасць, якая дазволіла б ім у будучыні пракарміць сябе, выхаванцаў навучалі корзиночномукощыкавай і щеточномушчотачнай вытворчасці. Кошыкі, шчоткі, а таксама мэбля прадаваліся ў адмысловай краме пры вучылішчэ, часам выконваліся нават прыватныя заказы, што кажа аб высокім прафесійным майстэрстве<ref>А.А.Зорко. «Первая в Беларуси школа для обучения грамоте слепых детей и её основатель врач И.У.Зданович». «Сестринское дело, здравоохранение, история медицины: проблемы и перспективы: сборник статей». О "Гродненский государственный медицинский университет", Общественное объединение средних медицинских работников Гродненской области. С. 106–110.</ref>. «Ганаровы член» Любоў Аляксандраўна Гірс — жонка губернатара [[Аляксей Фёдаравіч Гірс|А. Ф. Гірса]], так Здановіч забяспечваў афіцыйную падтрымку свайго пачынанні.

Калі ўжо пасля смерці Здановіча да МенскуМінску падышоў фронт [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]], вучылішча было эвакуіравана ў Мяшчоўск [[Калужская губерня|Калужскай губернігуберніі]]<ref>«Памятная книжка Минской губернии на 1917 год».</ref>. Пасля рэвалюцыі дзейнасць была адноўлена ў МенскуМінску – у тым жа доме, але затым, пасля пачатку будаўніцтва Дома ўрада, школа пераехала ў [[Вёска Красны Бераг, Жлобінскі раён|Красны Бераг]], потым у [[Горад Магілёў|Магілеў]] і, ужо пасля вайны – у [[Горад Гродна|Гродна]].

У 1904 годзе доктар Здановіч стаў галоўным лекарам Губернскай земскай бальніцы. У бальніцы з'явілася лабараторыя для бактэрыялагічных даследаванняў, ўстаноўлена навінка таго часу – рэнтген-апарат, набыты новы хірургічны інвентар. Здановіч заставаўся на чале бальніцы да канца сваіх дзендзён.

Каб спрыяць распаўсюджванню цвярозага ладу жыцця, Здановіч зладзіў на Траецкай гары, побач з бальніцай, галоўным лекарам якой ен быў, народную чайную. Актыўна займаўся палітыкай, прычым погляды меў правыя. Ен быў галосным гарадской думы, кіраўніком Мінскага аддзела «[[Саюз 17 кастрычніка|Саюза 17 кастрычніка]]»<ref>К.М.Бондаренко. Союз 17 октября на Беларуси в 1905 - 1907 гг.». Кулешовские чтения : материалы научно-практической конференции: тезисы докладов. - Могилев, 2001. С. 135-137.</ref>, член выдавецкага савета і актыўным супрацоўнікам газеты «[[Минское слово (1906)|Мінская гаворкапрамова]]», пасля пераназванай у «Мінскае слова».

У некралогу, апублікаваным у часопісе «Минские врачебные известия», згадваюцца ўзнагароды Івана Усцінавіча: у 1896 годзе ен быў узнагароджаны сярэбраным медалем на Аляксандраўскай стужцы, у 1898 — ордэнам Св. Станіслава III ступені, у 1905 г. за выслугу гадоў вырабленыузведзены ў статскиестацкія дарадцысаветнікі. Але галоўнай справай яго жыцця варта прызнаць, вядома, стварэнне Мінскага вучылішча сляпых.

== ПримечанияЗаўвагі ==