Енісей: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
дапаўненне |
Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 21:
'''Енісе́й''' ([[эвенкійская мова|эвенк.]] ''Иоанеси'' «вялікая рака») — [[рака]] ў [[Сібір]]ы, у [[Краснаярскі край|Краснаярскім краі]] (вярхоўі ў [[Тыва|Рэспубліцы Тыва]]), [[Расія]]. Адна з самых вялікіх рэк на зямным шары (7-е месца). Утвараецца пры зліцці [[рака Вялікі Енісей|Вялікага Енісея (Бій-Хем)]] і [[рака Малы Енісей|Малога Енісея (Ка-Хем)]] каля горада [[горад Кызыл|Кызыл]]. Даўжыня 3487 км (ад вытокаў Малога Енісея 4102 км). [[Вадазбор]] 2580 тыс. км². Сярэднегадавы расход вады ў [[Вусце (частка ракі)|вусці]] 19,8 тыс. м³/сек. Упадае ў [[Енісейскі заліў]] [[Карскае мора|Карскага мора]].
Цячэнне Енісея падзяляецца на 3 часткі: верхняе (ад зліцця Бій-Хема і Ка-Хема да ўпадзення [[рака Абакан|ракі Абакан]]), сярэдняе (паміж рэкамі [[рака Абакан|Абакан]] і [[рака Ангара|Ангара]]), ніжняе (ад [[рака Ангара|ракі Ангара]] да вусця). У вярхоўі Енісей цячэ па ўзгорыстып стэпе Тувінскай катлавіны пад назвай Верхні Енісей (Улуг-Хем). Рэчышча падзелена на асобныя рукавы і пратокі, спакойныя плёсы чаргуюцца з перакатамі. Ад упадзення ракі [[рака Хемчык|Хемчык]] на працягу 280 км Енісей праразае хрыбты [[Заходні Саян|Заходняга Саяна]]. Даліна тут вузкая, каньёнападобная, шырынёй да 100 метраў. У рэчышчы шмат камяністых перакатаў і парогаў. Пры выхадзе Енісея ў [[Мінусінская катлавіна|Мінусінскую катлавіну]] даліна пашыраецца, шмат астравоў. Паміж гарадамі [[Мінусінск]] і [[Краснаярск]] у адгор'ях [[Усходні Саян|Усходняга Саяна]] даліна звужаецца, ніжэй [[Краснаярск]]а даліна пашыраецца пасля ўпадзення ракі [[рака Ангара|Ангара]], левы бераг нізінны, правы ўзвышаны. Пры перасячэнні адгор'яў [[Енісейскі краж|Енісейскага кража]] Енісей утварае Казачынскі і Асінаўскі парогі. Ніжэй горада [[Дудзінка]] цячэ па [[Паўночна-Сібірская нізіна|Паўночна-Сібірскай нізіне]]. У нізоўях разбіваецца на рукавы: шырыня рэчышча да 15-20 км, глыбіня больш 15 м. Асноўныя прытокі: [[рака Оя|Оя]], [[рака Туба, прыток Енісея|Туба]], [[рака Мана|Мана]], [[рака Кан|Кан]], [[рака Ангара|Ангара]], [[Рака Падкаменная Тунгуска|Падкаменная Тунгуска]], [[рака Ніжняя Тунгуска|Ніжняя Тунгуска]], [[рака Курэйка|Курэйка]] (справа), [[рака Абакан|Абакан]], [[рака Сым|Сым]], [[рака Турухан|Турухан]] (злева). Жыўленне снегавое, дажджавое і грунтавое. Для большай часткі Енісея характэрна веснавое разводдзе і ўстойлівая асенне-зімовая [[межань]], частыя летнія дажджавыя паводкі, у вярхояўях - вяснова-летняе разводдзе.
| |||