Вязынка (Маладзечанскі раён): Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
Радок 55:
|OpenStreetMap = 243011413
}}
'''Вя́зынка'''<ref>{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Мінская вобласць|}}. Сустракаецца таксама варыянт '''Вя́зынь'''</ref> ({{lang-be-trans|Viazynka}}, {{lang-ru|Вязынка}}) — [[вёска]] ў [[Маладзечанскі раён|Маладзечанскім раёне]] [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]], на рацэ [[Рака Вязынка|Вязынка]], прытоку [[Ілія|Іліі]]. Уваходзіць у склад [[Радашковіцкі сельсавет|Радашковіцкага сельсавета]]. Размешчана за 38 км ад [[Мінск]]у, 40 км ад [[Маладзечна]] і 7 км ад шашы [[Мінск]] — [[Маладзечна]].<ref name=enc>Энцыклапедычны даведнік «[[Янка Купала]]». Артыкул «Вязынка». — Мн., БелСЭ, 1986. — С. 137.</ref>
 
Назву атрымала ў гонар 90-годдзя з дня нараджэння [[Янка Купала|Янкі Купалы]] ад назвы былога [[фальварак|фальварка]], у якім нарадзіўся вялікі беларускі паэт.<ref name=enc/>
[[Прыпыначны пункт Вязынка|Станцыя Вязынка]] знаходзіцца прыблізна 35 км на паўночным захадзе ад [[Горад Мінск|Мінска]] па маладзечанскай лініі [[Беларуская чыгунка|Беларускай чыгункі]]<ref>http://www.rw.by/</ref>.
 
[[Прыпыначны пункт Вязынка|Станцыя Вязынка]] знаходзіцца прыблізна за 35 км на паўночным захадзе ад [[Горад Мінск|Мінска]] па маладзечанскай лініі [[Беларуская чыгунка|Беларускай чыгункі]]<ref>http://www.rw.by/</ref>.
Вёска з'явілася на рацэ Вязынка, прытоку [[рака Ілія|Iліі]]. Назвы ракі i вёскі паходзяць ад «вязаць»{{крыніца?}}. Далейшае тлумачэнне ўключае месца, дзе вязалі плыты, альбо месца дзе трымалі вязняў{{крыніца?}}.
 
== Этымалогія ==
Вязынка вядомая як месца нараджэння народнага паэта Беларусі [[Янка Купала|Янкі Купалы]] і змяшчае яго літаратурны дом-музей<ref>http://litmuseums.iatp.by/kupala/ru/vyazynka.html</ref>.
Адно з найбольш распаўсюджаных тлумачэнняў назвы ракі і мясціны заснавана на слове «вязаць». Магчыма, мелася на ўвазе месца, дзе ў старыя часы вязалі плыты (для сплаву па рэчцы) ці плоты. Іншая версія бачыць крыніцу сучаснай назвы вёскі ў вязах, што ў вялікай колькасці раслі ў наваколлі.<ref name=dw>{{cite web|author = |last = Мазуркевіч |first = Марына|authorlink = |coauthors = |date = |url = http://www.dw-world.de/dw/article/0,,2612130,00.html |title = Вязынка — брэнд Беларусі|format = |work = Deutsche Welle|publisher = |date = 4 лістапада 2011 |language = |postscript =}}</ref>
 
== Гісторыя ==
На мяжы фальварка на невялікім узвышшы ў 2-4 ст. было ўмацавана пасяленне патрыярхальнай суполкі.
На левым беразе ракі [[Рака Вязынка|Вязынка]] за 100—200 м на ўсход ад вёскі захаваўся [[курган]]-[[гарадзішча, археалагічны аб'ект|гарадзішча]] культуры штрыхаванай [[Кераміка|керамікі]] [[2 стагоддзе|II]]—[[5 стагоддзе|V стагоддзяў]] (мясцовая назва «Замэчак»).<ref name=ganc>{{cite web|author = |last = |first = |authorlink = |coauthors = |date = |url = http://www.gants-region.info/index/kupalawski_memaryjalny_zapavednik_vjazynka/0-1420 |title = Купалаўскі мемарыяльны запаведнік «Вязынка» |format = |work = Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал |publisher = |date = 31 кастрычніка 2011 |language = |postscript =}}</ref> Яшчэ адно гарадзішча знойдзена за 500 м на паўночны ўсход ад вёскі на левым беразе [[Вілейска-Мінская водная сістэма|Вілейска-Мінскай воднай сістэмы]].<ref>[[Энцыклапедыя гісторыі Беларусі|Энцыклапедыя гісторыі Беларусі]], Т. 2. — Мн.: БелЭн, 1994. — Артыкул «Вязынка (гарадзішчы)» / Аўтар А.Мітрафанаў. — С. 385—386</ref>
 
Першая пісьмовая згадка пра Вязынку датаваная [[1528]] годам.<ref name=vyaz>{{cite web|author = | last = | first = | authorlink = | coauthors = | date = | url = http://www.radzima.org/be/miesca/vyazynka.html| title = Вязынка| format = | work = сайт radzima.org | publisher = | date = 4 лістапада 2011| language = | postscript = }}</ref><ref>{{cite web|author = | last = Сямашка| first = Віталь | authorlink = | coauthors = | date = | url = http://www.svaboda.org/content/transcript/868004.html
У Вязынцы знаходзіцца Станцыя № 5 [[Вілейска-Мінская водная сістэма|Вілейска-Мінскай воднай сістэмы]].
| title = Вязынка — «сталіца фермерскай рэспублікі»| format = | work = Радыё «Свабода» | publisher = | date = 4 лістапада 2011| language = | postscript = }}</ref> Фальварак Вязынка [[Менскі павет, Расійская імперыя|Менскага павета]] да [[1815]] года належаў сям'і Пшаздзецкіх (Przeździecki), а потым — Замбржыцкім (Zambrzycki).<ref name=belenc/> Станіслаў Замбржыцкі (1823—1907) — беларускі [[краязнавец]], [[фалькларыст]], з сям'і беларускіх шляхціцаў. Паколькі быў інвалідам, здаваў свой фальварак у арэнду. Замбржыцкі захапляўся вывучэннем мясцовых [[курган]]аў і першым апісаў [[гарадзішча, археалагічны аб'ект|гарадзішча]] ў Вязынцы.<ref>Янка Купала: Энцыкл. даведнік. — Мн., БелСЭ, 1986. — Артыкул «Замбржыцкі» — С. 239.</ref> У [[1909]] годзе ў фальварку было чатыры двары і 26 жыхароў.<ref name=belenc/>
 
У 1920—1930-я гады тут жыла беларускі [[этнограф]] і [[фалькларыст]] А. І. Свіневіч, якая збірала народныя песні ў наваколлі, арганізоўвала ў [[Маладзечна]], [[Радашковічы|Радашковічах]], [[Вільня|Вільні]] выстаўкі беларускіх тканін і нацыянальнага адзення, даследавала творчасць [[Адам Міцкевіч|А. Міцкевіча]].<ref name=vyaz/>
 
З [[1920]] года фальварак увайшоў у склад [[Сярэдняя Літва|Сярэдняй Літвы]], а ў [[1922]] годзе — у склад [[Польская Рэспубліка, 1918—1939|Польшчы]]. З пачаткам [[Другая сусветная вайна|другой сусветнай вайны]] фальварак адышоў да [[БССР]]. З [[1940]] па [[1960]] год знаходзіўся ў складзе [[Радашковіцкі раён|Радашковіцкага раёна]], а ад студзеня [[1960]] года — у складзе [[Маладзечанскі раён|Маладзечанскага раёна]].<ref name=belenc/>
 
У [[1972]] годзе ў гонар 90-годдзя з дня нараджэння Янкі Купалы<ref name=enc/> былы фальварак, вёскі [[Верамейкі, Мінская вобласць|Верамейкі]], [[Гурнавічы]] і [[Сяледчыкі]] былі аб'яднаныя ў адну вёску Вязынка.<ref name=belenc/>
 
== Насельніцтва ==
* 2010 год — 341 чалавек
* 1999 год — 390 чалавек
* 1997 год — 428 чалавек, 181 двор<ref name=belenc>Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г.П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — С. 341.</ref>
 
== Сучаснае аблічча ==
Аснову сучаснай забудовы Вязынкі складаюць старыя дамы сядзібнага тыпу, але апошнім часам з'явілася цэлая вуліца сучасных катэджаў. Цэнтральная вуліца вёскі [[асфальт]]аваная, на астатніх вуліцах — гравійнае пакрыццё. Вязынка не мае цэнтральных камунальных камунікацый — вадой жыхароў забяспечваюць свідравіны і [[калодзеж]]ы. [[Каналізацыя]] мясцовая. [[Прыродны газ]] да вёскі не падведзены. Вязынка забяспечана асноўнымі аб'ектамі сацыяльнае [[Інфраструктура|інфраструктуры]]: у вёсцы працуюць школа, амбулаторыя, паштовае аддзяленне, [[бібліятэка]].<ref name=cot>{{cite web|author = | last = | first = | authorlink = | coauthors = | date = | url = http://www.t-s.by/cotteges/settlement/code=31532/| title = Вязынка| format = | work = сайт t-s.by | publisher = | date = 4 лістапада 2011 | language = | postscript = }}</ref>
 
== Вязынка і Янка Купала ==
[[Файл:Viazynka - Yanka Kupala's relatives at the unveiling of the memorial plaque.jpg|thumb|250px|Адкрыццё мемарыяльнай дошкі на хаце ў Вязынцы, ў якой нарадзіўся Я. Купала, 30 чэрвеня 1946 года; у першым радзе (справа налева): жонка паэта [[Уладзіслава Луцэвіч]]; яго пляменніца [[Ядвіга Раманоўская]] і пляменнік паэта [[Янка Раманоўскі]]; на руках у Янкі Раманоўскага — унучатая пляменніца паэта [[Жанна Дапкюнас|Жанна]]; сястра паэта [[Леакадзія Раманоўская|Леакадзія Раманоўская (Луцэвіч)]]]]
{| class="toccolours" style="float: left; margin-left: 0em; margin-right: 1em; font-size: 90%; background:#c6dbf7; color:black; width:23em; max-width: 30%;" cellspacing="3"
| style="text-align: left;" |
''«У хатцы маленькай радзіўся паэт,''<br />
''Дзе чадна дыміла лучына.''<br />
''Раз першы адгэтуль ён глянуў на свет''<br />
''Праз вокны вось гэтай хаціны».''<br />
|-
| style="text-align: left;" |'''''Канстанцыя Буйло «У Вязынцы»'''''
|}
Вязынка — малая радзіма [[Янка Купала|Янкі Купалы]]. Пасля пераезду ў [[1881]] годзе з [[Паморшчына, Ракаўскі сельсавет|Паморшчыны]] бацька будучага паэта Дамінік Луцэвіч разам са сваім братам Міхалам арандаваў зямлю ў Вязынцы ў Станіслава Замбржыцкага. У Вязынцы тады жылі [[родзічы]] [[Янка Купала|Янкі Купалы]] [[Па мячы|па бацьку]]: дзядзькі Антон, Юльян, Міхал і Адам, бабуля Валерыя, цёткі Марыя, Эмілія і Садалія Луцэвічы.<ref name=enc/> У Вязынцы [[7 ліпеня]] ([[25 чэрвеня]] паводле [[Юліянскі каляндар|старога стылю]]) [[1882]] года ў сям'і Дамініка Луцэвіча і Бянігны Валасевіч нарадзіўся сын Янка, будучы паэт [[Янка Купала]]. Прабыла ў Вязынцы пасля нараджэння Янкі сям'я Луцэвічаў няпоўны год — пасля заканчэння арэнды Луцэвічы пераехалі ў [[1883]] годзе ў маёнтак [[Юзафова (вёска, Барысаўскі раён)|Юзафова]].<ref name=belenc/><ref>{{cite web | author = | last = Содаль | first = Уладзімір| authorlink = | coauthors = | date = | url = http://www.poiskturov.by/cgi-bin/newspaper.cgi?t=text&id=2013 | title = Вязынкаўскія калыханкі| format = | work = газета Туризм и отдых | publisher = | date = 4 лістапада 2011 | language = | postscript = }}</ref>
 
== Купалаўскі мемарыяльны запаведнік і філіял Літаратурнага музея Янкі Купалы ==
Філіял [[Дзяржаўны літаратурны музей Янкі Купалы|Дзяржаўнага літаратурнага музея Янкі Купалы]] ў Вязынцы з'яўляецца першай і найбольш вядомай з усіх філіяў музея. Утворана ў жніўні [[1945]] года<ref>{{cite web | author = | last = Хурсік| first = Віктар| authorlink = | coauthors = | date = 31 ліпеня 2003 года| url = http://www.zvyazda.minsk.by/second.html?r=18&p=37&archiv=31072003 | title = Тэкст пастановы Савету Народных Камісараў Беларускай ССР і Цэнтральнага Камітэта КП(б) Беларусі № 1139-292 ад 04.08.1945 г. «Аб ушанаванні памяці народнага паэта Беларусі Янкі Купалы»| format = | work = газета «Звязда» | publisher = | date = 31 кастрычніка 2011 | language = | postscript = }}</ref>. Ініцыятарам увекавечання месца, дзе нарадзіўся вялікі беларускі паэт, была яго жонка і першы дырэктар [[Дзяржаўны літаратурны музей Янкі Купалы|музея Янкі Купалы]] [[Уладзіслава Луцэвіч]].<ref name=dw/> Мемарыяльная дошка была ўсталявана на доме паэта [[30 чэрвеня]] [[1946]] года<ref name=enc/>. Філіял музея адкрылася для наведвальнікаў [[20 чэрвеня]] [[1948]] года.
 
Агульная плошча будынкаў філіяла музея (хата, [[свіран]], хатка дваровых) — больш за 230 м². Плошча экспазіцыі — 185 м².<ref name=ganc/> Экспазіцыя складаецца з мемарыяльнай і гісторыка-літаратурнай часткаў.
[[Файл:Viazynka - Memorial Living Room.jpg|thumb|злева|250px|Мемарыяльны пакой у хаце, у якой у 1882 годзе нарадзіўся [[Янка Купала]]]]
У мемарыяльнай частцы філіяла музея ўзноўлены інтэр'ер сялянскае хаты канца [[19 стагоддзе|19 стагоддзя]] (печ, мэбля, калыска, хадунок, посуд), экспануюцца асабістыя рэчы бацькоў [[Янка Купала|Янкі Купалы]]. З дапамогай навуковых архіўных апісанняў, успамінаў сучаснікаў, фотаздымкаў, чарцяжоў і планаў тут усё ўзноўлена ў такім выглядзе, як гэта было ў гады жыцця маладой сям'і Луцэвічаў.<ref name=iatp>{{cite web | author = | last = | first = | authorlink = | coauthors = | date = | url = http://litmuseums.iatp.by/kupala/by/vyazynka.html| title = Філіял «Вязынка» Літаратурнага музея Янкі Купалы | format = | work = litmuseums.iatp.by | publisher = | date = 31 кастрычніка 2011 | language = | postscript = }}</ref>
 
У другой палове хаты, дзе некалі жыў брат паэта Міхал, створана гісторыка-літаратурная экспазіцыя аб дзяцінстве і юнацтве будучага першага [[Народны паэт Беларусі|народнага паэта Беларусі]] (абноўлена ў [[2002]] годзе). Тут зберагаюцца аўтабіяграфічныя матэрыялы, рукапісы, кнігі, копіі архіўных дакументаў, фотаздымкі, графічныя працы мастакоў Э. Агуновіча, [[Янка Раманоўскі|Я. Раманоўскага]], [[Васіль Пятровіч Шаранговіч|В. Шаранговіча]], якія распавядаюць пра сям'ю Луцэвічаў, дзіцячыя, юнацкія гады і пачатак літаратурнай дзейнасці [[Янка Купала|Янкі Купалы]]. У экспазіцыі прадстаўленыя радавод Луцэвічаў да [[17 стагоддзе|17 стагоддзя]], адноўлены дзедам паэта Ануфрыям, і [[герб]] «Навіна», які належаў роду Луцэвічаў.<ref name=ganc/>
 
У красавіку [[1972]] года адначасова з утварэннем вёскі Вязынка створаны Купалаўскі мемарыяльны запаведнік з плошчай 21 га.<ref>{{cite web | author = | last = | first = | authorlink = | coauthors = | date = | url = http://kupala-museum.by/filiyaly/vyazynka | title = Вязынка.| format = | work = Літаратурны музей Янкі Купалы| publisher = | date = 31 кастрычніка 2011 | language = | postscript = }}</ref> Аўтарамі праекту запаведніка былі архітэктары С.Мусінскі і А.Канаваленка.<ref name=ganc/>
 
У мемарыяльным запаведніку захаваны натуральны ландшафт і планіроўка былой сядзібы, а таксама найбольш старыя дрэвы. Акрамя хаты, ў якой нарадзіўся [[Янка Купала]], захаваныя хатка дваровых, [[сажалка]], крыніца, частка фруктовага саду, [[ліпа]]вая алея, якая вяла да сядзібнага дома Замбржыцкіх. На тэрыторыі запаведніку можна ўбачыць мемарыяльныя валуны з высечанымі на іх радкамі з твораў паэта, дуброву, пасаджаную беларускімі пісьменнікамі да стагоддзя з дня нараджэння песняра, жывую [[Альтанка|альтанку]] з [[ліпа]]ў, канцэртную эстраду, вялікую пляцоўку для правядзення паэтычных святаў, выставак народных майстроў і масавых гулянняў.<ref name=ganc/> У цэнтры запаведніку стаіць бронзавы бюст [[Янка Купала|Янкі Купалы]] ([[1972]] г., скульптар [[Заір Азгур|З.Азгур]]).
 
У адноўленым будынку [[свіран|свірна]] з [[1992]] года дзейнічае [[Этнаграфія|этнаграфічная]] экспазіцыя.<ref name=iatp/> У адной палове [[свіран|свірна]] створана сезонная экспазіцыя «Народныя святы ў творчасці Янкі Купалы». Тут адлюстраваныя народныя звычаі і абрады, апісаныя паэтам і ўвасобленыя ў творах народных майстроў: разьба па дрэве, ткацтва, графічныя работы, вышыўка, [[салома]]- і лозапляценне, шыццё, [[габелен]]ы і інш. У другой палове будынку размешчаныя этнаграфічныя артэфакты: кросны, куфры, прылады для апрацоўкі [[лён]]у, скрыні для захавання [[збожжа]], мукі і іншыя прылады працы і рэчы хатняга ўжытку.<ref name=ganc/>
 
З [[1972]] года штогод на тэрыторыі запаведніку ў дзень нараджэння паэта ([[7 ліпеня]]) праводзяцца святы паэзіі, песні і народных рамёстваў, а з [[1976]] года — традыцыйныя злёты студэнтаў-філолагаў [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|БДУ]]. Запаведнік уключаны ў шматлікія [[Турызм|турысцкія]] маршруты.<ref name=ganc/>
 
Штогод Купалаўскі мемарыяльны запаведнік «Вязынка» наведвае каля 100 тысяч чалавек.<ref name=enc/> Працуе філіял музея штодзень, акрамя панядзелка, з 10 да 17 гадзін.
 
== Вязынка ў паэтычным і выяўленчым мастацтве ==
{| class="toccolours" style="float: right; margin-left: 0em; margin-right: 1em; font-size: 90%; background:#c6dbf7; color:black; width:18em; max-width: 50%;" cellspacing="5"
| style="text-align: left;" |
''«Толькі Вязынку, хату Купалы''<br />
''Наш народ захавае навек,''<br />
''Бо і сёння адгэтуль нямала''<br />
''Пачынаецца песенных рэк».''<br />
|-
| style="text-align: left;" |'' '''Пімен Панчанка «Вязынка»'''''
|}
Вязынцы як калысцы славутага беларускага песняра прысвяцілі свае вершы шматлікія паэты [[Беларусь|Беларусі]] ([[Рыгор Барадулін]], [[Канстанцыя Буйло]], [[Анатоль Вялюгін]], [[Сяргей Законнікаў]], Еўдакія Лось, Сяргей Панізнік, [[Пімен Панчанка]], Пятро Прыходзька, [[Максім Танк]], [[Станіслаў Пятровіч Шушкевіч|Станіслаў Шушкевіч]] і інш.), [[Украіна|Украіны]] (М. Луконін, М. Камісарава, Л. Хаўстаў), [[Латвія|Латвіі]] (Ю. Ванаг), [[Арменія|Арменіі]] (А. Грашы), [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]] ([[Уолтэр Мэй]]), [[Балгарыя|Балгарыі]] (А. Тодараў), [[Польшча|Польшчы]] (Я. Гушча) і інш.<ref name=enc/>
 
Ціхаму і ўтульнаму хараству краявідаў Вязынкі прысвяцілі свае мастацкія творы беларускія мастакі [[Міхась Бельскі|М. Бельскі]], Р. Віткоўскі, В. Вярсоцкі, [[Віктар Грамыка|В. Грамыка]], А. Гугель, А. Даўгяла, С. Каткоў, І. Карасёў, М. Кірэеў, [[Аляксандр Кішчанка|А. Кішчанка]], М. Макаранка, Я. Красоўскі, А. Кроль, А. Крохалеў, [[Мікола Купава|М. Купава]], У. Пашчасцеў, І. Пратасеня, І. Пушкоў, Ю. Тышкевіч, К. Харашэвіч, В. Цвірка і інш.<ref name=enc/>
 
== Для турыстаў ==
Аўтамабільная дарога ад [[Мінск]]у да Вязынкі цалкам асфальтаваная — спачатку гэта маладзечанская шаша, потым 6 км дарогі мясцовага значэння. У вёску рэгулярна ходзяць прыгарадныя аўтобусы і маршрутныя таксі.<ref name=cot/> Да вёскі можна даехаць і па чыгунцы: электрацягніком [[Мінск]]—[[Маладзечна]] да станцыі «Вязынка».<ref>{{cite web | author = | last = | first = | authorlink = | coauthors = | date = | url = http://railwayz.info/photolines/showsttt.php?exprcode=2100766| title = Расклад руху прыгарадных цягнікоў (электра- і дызельных) па чыгуначным прыпынку «Вязынка»| format = | work = сайт railwayz.info | publisher = | date = 4 лістапада 2011 | language = | postscript = }}</ref>
 
== Галерэя ==
<gallery alignmode=centerpacked perrow ="4" heights="150px">
Файл:Viazynka - Road Sign.jpg|Дарожны ўказальнік на Вязынку
Файл: Vjazynka zapr.jpg|Запруда на рацэ Вязынка
Файл:Viazynka - Pond (1).jpg|Сажалка за хатай, у якой нарадзіўся Янка Купала
Файл:Viazynka - Yanka Kupala's Memorial House.jpg|Хата, у якой нарадзіўся [[Янка Купала]]
Файл:Viazynka - Ancient Boulders.jpg |Валуны — сведкі сівой даўніны…
Файл:Pig Stone near the Vjazynka Train Station.jpg|Камень "Свіння" каля чыгуначнай станцыі
Файл:Viazynka - Pond (2).jpg|Сажалка
Файл:Viazynka - Pond (3).jpg|Сажалка
Файл:Folk Festival in Vjazynka.JPG|Фестываль у Вязынцы
FileФайл:Viazynka - Yanka Kupala's MemorialCentennial HouseCelebration.jpg|МузейСвята паэзіі ў Вязынцы на стогадовы юбілей [[Янка Купала|Янкі Купалы]], ліпень [[1982]] года
</gallery>
 
{{зноскі}}
== Зноскі ==
{{Заўвагі|2}}
 
== Літаратура ==
* Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4 // Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1997. — 480 с.: іл. — ISBN 985-11-0090-0 — Артыкул «Вязынка». — С. 341.
* Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9 // Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн., БелЭн, 1999. — 560 с.: іл. — ISBN 985-11-0155-9; Артыкул «Купалаўскі мемарыяльны запаведнік „Вязынка“». — Аўтар — [[Жанна Дапкюнас|Ж. Дапкюнас]]. — С. 29.; Артыкул «Купалы Янкі Літаратурнага музея філіял „Вязынка“». — Аўтар — [[Жанна Дапкюнас|Ж. Дапкюнас]]. — С. 31-32.
* [[Энцыклапедыя гісторыі Беларусі|Энцыклапедыя гісторыі Беларусі]]: У 6 т. Т. 2. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: [[Барыс Іванавіч Сачанка|Б. І. Сачанка]] (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1994. 537 с.: іл. — ISBN 5-85700-142-0 — Артыкул «Вязынка» / Аўтар — [[Генадзь Каханоўскі|Г. Каханоўскі]]. — С. 386; Артыкул «Вязынка (гарадзішчы)» / Аўтар — А.Мітрафанаў. — С. 385—386;
* Янка Купала: Энцыкл. даведнік / БелСЭ; Рэдкал.: [[Іван Шамякін|І. П. Шамякін]] (гал. рэд.) і інш. — Мн., БелСЭ, 1986. — 727 с, 26 л. іл.; Артыкул «Вязынка» / Аўтар — [[Жанна Дапкюнас|Ж. Дапкюнас]]. — С. 137; Артыкул «Замбржыцкі» / Аўтар — [[Генадзь Каханоўскі|Г.Каханоўскі]]. — С. 239.
* На радзіму Янкі Купалы: Турысц. схема / [Гал. ўпр. геадэзіі і картаграфіі пры Савеце Міністраў СССР; Тэкст [[Ядвіга Раманоўская|Я. Ю. Раманоўская]] ]. — Мн., 1972.
* [[Генадзь Каханоўскі|Каханоўскі Г. А.]] На запаветнай зямлі: [аб радзіме беларускага пісьменніка Я. Купалы] / Мінскае абласное ўпраўленне культуры, Мінскі абласны краязнаўчы музей. — Мн., 1974.
* Вязынка: [Экспазіцыя філіяла музея Янкі Купалы / Тэкст і склад. А. А. Есакова; Маст. У. С. Басалыга. — Мн., 1974.
* Вязынка: Купалаўскі мемарыяльны запаведнік: [Фотаальбом /Тэкст і склад. Л. Т. Хадкевіча; Фота В.Бараноўскага]. — Мн., 1982.
* Чырскі М. А. Купалаўскі запаведнік «Вязынка» [Фота В. А. Бараноўскага]. 2-е изд., испр. и доп. — Мн., Полымя, 1986. — 53 с.
* Чырскі, М. А. Купалавым гасцінцам: Купал. парк. Вязынка. Ляўкі. Акопы. — Мн., 1996.
* Лукша, Ул. Э. Сцежкамі Купалы: Замалёўкі з натуры: Альбом. — Мн., 1997.
* Чырскі М.А. Гасцінцам Купалы // Выд. «Універсітэцкае» ― Мн., 2002. ― 36 с.
 
== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
* [http://litmuseums.iatp.by/kupala/by/vyazynka.html Філіял «Вязынка» Літаратурнага музея Янкі Купалы] // [[litmuseums.iatp.by]]
* [http://www.gants-region.info/index/kupalawski_memaryjalny_zapavednik_vjazynka/0-1420 Купалаўскі мемарыяльны запаведнік «Вязынка»] // Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал
* [http://www.gants-region.info/index/kupaly_janki_litaraturnaga_muzeja_filijal_vjazynka/0-1425 Філіял «Вязынка» Літаратурнага музея Янкі Купалы] // Ганцавіцкі краязнаўча-інфармацыйны партал
* [http://www.radzima.org/be/miesca/vyazynka.html Вязынка] // [[radzima.org]]
* [http://www.geocaching.su/?pn=101&cid=5026 Вязынка] // [[geocaching.su]]
* [http://www.zvyazda.minsk.by/ru/archive/article.php?id=2667 Вязынка. Бабіна лета. Аўтар Яўген Пясецкі] // Газета «[[Звязда, газета|Звязда]]», [[3 кастрычніка]] [[2007]] года
* [http://www.dw-world.de/dw/article/0,,2612130,00.html Вязынка — брэнд Беларусі. Аўтар Марына Мазуркевіч] // Радыё «[[Нямецкая хваля]]»
* [http://www.svaboda.org/content/transcript/868004.html Вязынка — «сталіца фермерскай рэспублікі».] Аўтар [[Віталь Сямашка]] // Радыё «[[Свабода, радыё|Свабода]]», [[17 снежня]] [[2007]] года
* [http://www.philology.bsu.by/content/view/221/90/ Вязынка аб'ядноўвае, Вязынка натхняе…] // Філалагічны факультэт [[Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт|БДУ]]
* [http://www.poiskturov.by/cgi-bin/newspaper.cgi?t=text&id=2013 Вязынкаўскія калыханкі. Аўтар Уладзімір Содаль] // Газета «[[Туризм и отдых]]», [[12 ліпеня]] [[2007]] года
* {{cite web
|author = Яўген Салаўёў
|last =
|first =
|authorlink =
|coauthors =
|date = [[16 мая]] [[2012]]
|url = http://nv-online.info/by/280/printed/45561/
|archiveurl =
|title = Арарат Яся Луцэвіча
|format =
|work = Народная Воля
|publisher =
|date = 8 снежня 2013
|accessyear =
|language =
|postscript =
}}
* [http://foto-planeta.com/np/141535/vyazynka.html Галерэя краявідаў Вязынкі] на сайце [[foto-planeta.com]]
* [http://www.fotka.by/?p=sa&a=36639 Галерэя краявідаў Вязынкі] на сайце [[fotka.by]]
* [http://picasaweb.google.com/108152851004351012030/OtURmI?gsessionid=T0zYgBJdu4hRQ3bYg5ljFw#5492968921775370066 Галерэя зімовых краявідаў Вязынкі] на сайце picasaweb
* [http://www.philology.bsu.by/content/view/221/90/ Фотагалерэя студэнцкага свята ў Вязынцы]
* [http://vandrouka.by/2012/vyazyinka/ Вязынка: радзіма вялікага паэта]