Вікіпедыя

Крэўскі замак: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
др →‎Гісторыя: арфаграфія, typos fixed: вялікакняжацкі → велікакняжацкі (2) using AWB
+
Радок 1:
{{Славутасць
[[Image:Belarus-Kreva Castle-Tower 3.jpg|thumb]]▼
|Тып = Замак
|Беларуская назва = Крэўскі замак
|Арыгінальная назва =
▲[[Image:|Выява =Belarus-Kreva Castle-Tower 3.jpg|thumb]]
|Подпіс выявы =
|Шырыня выявы =
|Статус = {{ГККРБ 4|412Г000602}}
|Краіна = Беларусь
|Назва месцазнаходжання =
|Месцазнаходжанне = [[Аграгарадок Крэва|Крэва]]
|lat_dir = N |lat_deg =54 |lat_min = 18|lat_sec = 36
|lon_dir = E |lon_deg = 26|lon_min = 17|lon_sec = 2
|region = BY
|CoordScale = 1000
|На карце = Беларусь Гродзенская вобласць
|Тып будынка =
|Архітэктурны стыль =
|Аўтар праекта =
|Будаўнік =
|Заснавальнік = [[Гедымін]]
|Першае згадванне =
|Заснаванне =
|Асноўныя даты =
|Скасаваны =
|Пачатак будаўніцтва = канец XIII
|Заканчэнне будаўніцтва = XIV ст.
|Стан =
|Сайт =
|Commons =
}}
'''Крэўскі замак''' — комплекс абарончых збудаванняў тыпу кастэль каля вёскі [[Крэва]] [[Смаргонскі раён|Смаргонскага раёна]].
 
== Гісторыя ==
Адна з першых мураваных [[Кастэль|кастэляў]] ВКЛ. Пабудаваны ў XIV ст.(ёсць падставы меркаваць, што будаўніцтва пачалося ў канцы XIII ст.) каля сутокаў рэк [[Краўлянка]] і [[Шляхцянка]]. Асноўная частка збудаванняў замка была размешчана на балоцістым поплаве, палова абарончых муроў узведзена на штучна расшыранай пясчанай дзюне.
 
[[Image:Крэва.jpg|thumb|left|250px|''Крэва'', [[Фердынанд Рушчыц]], [[1899]]. Уласнасць калекцыі [[Бібліятэка Акадэміі навук Літвы|бібліятэкі Урублеўскіх]] у [[ВільняГорад Вільнюс|Вільні]]]]
[[Файл:Kreva Castle Kniaskaja viezha-donjon.jpg|міні|250px|Княжацкая вежа, пач. XX ст.]]
 
Крэўскі замак быў сведкам і месцам многіх гістарычных падзей. Ужо ў хуткім часе пасля будаўніцтва ён быў абстраляны каменным ядрамі (іх знайшлі пад час раскопак ля заходняй сцяны), была спалена баявая галерэя. У [[1382]] ў падзямеллі паводле загаду вялікага князя [[ВКЛ]] [[Ягайла|Ягайлы]] быў задушаны яго дзядзька вялікі князь [[Кейстут]] — прэтэндэнт на велікакняжацкі трон. У [[1385]] ў замку выпрацоўваліся ўмовы [[Крэўская унія|Крэўскай уніі 1385]] — аб'яднання ВКЛ і Польшчы пад уладай вялікага князя Ягайлы. У [[1433]] Крэўскім замкам авалодаў вялікі князь [[Свідрыгайла]], які прэтэндаваў на велікакняжацкі трон. У 1503-15061503—1506 гадах замак неаднойчы асаджалі і значна пашкодзілі перакопскія татары, але хутка ён быў адбудаваны. У [[1519]] ў ходзе глыбокага рэйду на Беларусь Крэва захапілі маскоўскія ваяводы. У другой палове [[XVI стагоддзе|XVI ст.]] ў Крэўскім замку жыў збеглы рускі князь [[Андрэй Курбскі]]. Паступова замак траціў абарончае значэнне.
 
[[Файл:Kreŭski zamak. Крэўскі замак (1916, 1917).jpg|250px|thumb|Замак у 1916 і 1917  гг.]]
 
Яшчэ ў [[XVIII стагоддзе|XVIII ст.]] Крэўскі замак быў у добрым стане. Пазней пачалося яго разбурэнне, якое давяршыла [[Першая сусветная вайна]], калі праз Крэва праходзіла лінія фронту і больш як 3 гады вяліся пазіцыйныя баі. Замак апынуўся на тэрыторыі, захопленай немцамі, тут былі збудаваны сховішчы і назіральныя пункты. Пад час абстрэлаў асабліва моцна пацярпела Княжацкая вежа і сцены ў паўднёвай частцы замка. Да нашых дзён захаваліся толькі замкавыя руіны.
Кансервацыя рэшткаў замкавых муроў была зроблена ў 1929 польскімі рэстаўратарамі. У 1970 замак даследавала экспедыцыя пад кіраўніцтвам [[Міхаіл Аляксандравіч Ткачоў|М.  А.  Ткачова]]. У 1985 — на чале з [[Алег Трусаў|А. Трусавым]] і М.  А.  Ткачовым. У 1988 — пад кіраўніцтвам І. М. Чарняўскага.
 
[[Image:Belarus-Kreva Castle-Wall.jpg|thumb|250px|left|Руіны сцен]]
 
Кансервацыя рэштак замка працягнулася ў 2004 годзе. Тады студэнты-валанцёры закансервавалі ўваход у Кейстутаву вежу. Пазней на сцяне замка была ўсталявана супрацьаварыйная канструкцыя, якая абараняе гэту частку сцяны ад уздзеяння ападкаў.
Радок 25 ⟶ 55:
Замак знаходзіцца на мяжы разбурэння. Некаторыя мясцовыя жыхары і турысты дазваляюць сабе вывозіць старажытныя камяні і цэглу з тэрыторыі замка.
 
Паводле пастановы Савета Міністраў ад 3 чэрвеня 2016 года №437№ 437 Крэўскі замак быў уключаны ў лік 27 аб'ектаў, выдаткі на захаванне якіх (у частцы капітальных выдаткаў) могуць фінансавацца з рэспубліканскага бюджэту<ref>[http://www.government.by/ru/solutions/2511 Постановление Совета Министров от 03.06.2016 №  437 О некоторых вопросах обеспечения сохранности историко-культурных ценностей]</ref>.
 
{{Панарама|Kreva Castle Panorama.jpg|3000px|<center>Панарама руінаў Крэўскага замка</center>}}
Радок 33 ⟶ 63:
 
== Літаратура ==
* [[Алег Іванавіч Дзярновіч|''Дзярновіч, А. І.'']] [http://pawet.net/library/history/bel_history/dziarnovich/52b/Эвалюцыя_статуса_Крэўскага_замка_ў_XIV-XVII_ст..html Заняпад ці трансфармацыя? Эвалюцыя статуса Крэўскага замка ў XIV-XVIIXIV—XVII ст. (па выніках гістарычна-археалагічных даследаванняў)] / А. І.  Дзярновіч // Замкі, палацы і сядзібы ў кантэксце еўрапейскай культуры: Зб. навук. арт. / Мін. культ. РБ, Замкавы комплекс "«Мір"».  — Мінск : Медысонт, 2013.  — С. 23—29.
 
{{зноскі}}
Радок 40 ⟶ 70:
{{Гісторыка-культурная каштоўнасць РБ|412Г000602}}
{{commons|Category:Kreva Castle|выгляд=міні}}
* [http://news.21.by/culture/2012/10/23/644673.html Загадка "«егіпецкай сіняй" » — нечаканыя знаходкі ў Крэўскім замку] // nn.by
* [[Алег Іванавіч Дзярновіч|''Алег Дзярновіч'']]: [http://sakavik.net/2013/10/10/алег-дзярновіч-паводле-археолагаў-ра/ Паводле археолагаў раскопкі Крэва перавяртаюць нашы ўяўленні пра ХІІІ ст.] // nn.by
* [http://www.belarus.by/by/travel/belarus-life/krevo-castle Крэўскі замак] на афіцыйным сайце Рэспублікі Беларусь
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Крэўскі_замак"