|
'''Рэканкіста''' ([[іспанская мова|ісп.]] і [[партугальская мова|парт.]] {{lang-es|Reconquista}}, адваёўванне) — працэс заваявання [[маўры]]танскіх каралеўстваў на [[Пірэнейскі паўвостраў|Пірэнейскім паўвостраве]] [[хрысціянства|хрысціянамі]], а таксама, у шырокім разуменні, наступнынаступныя пераследганенні і прымусовае хрышчэнне [[мусульмане|мусульман]] і [[іўдзеі|іудзеяў]]. Хрышчоных [[маўры|маўраў]] звалі «[[Марыскі]]», а хрышчоных іудзеяў — «[[Мараны]]». Функцыя прымусу да хрышчэння і сачэння за тым, каб новазвернутыя хрысціяне не вызнавалі свае ранейшыя [[культ]]ы, была ўскладзенаяўскладзена на [[Святая інквізіцыя|інквізіцыю]]. Хрышчоныя марыскі і мараны (калі яны ў наступнымпазней не былі спаленыя па абвінавачваннях у звароце да ранейшай веры) у [[Іспанія|Іспаніі]] растварыліся бясследна. У [[Партугалія|Партугаліі]] жа нашчадкі хрышчоных яўрэяў, з'яўляючыся каталікамі, тым не менш захоўваюць сваю самасвядомасць. У цяперашні час гэта, галоўнайгалоўным выявайчынам, людзі, прыналежныя даз заможных пластоўслаёў насельніцтва, якія пражываюць у раёне горада [[Порту]]. Іх можна адрозніць ад астатняга насельніцтва Партугаліі па характэрных [[прозвішча]]х.
Рэканкіста пачалася ў раёне [[Кавадонга|Кавадонгі]] сённяшняй [[Астурыя|Астурыі]], якая адзіная не была заваяванаязаваявана маўрамі. Яе ініцыяваў князь [[Пелаё]] у [[722]]. Рэканкіста ішла з пераменным поспехам, звязанымшто звязана з тым, што феадальныя звады прымушалі хрысціянскіх васпанаўуладароў дужацца другадзін з другамадным і са сваімі васаламі. Здараліся і відавочныя няўдачы, напрыклад [[бітва пры Аларкосе]]. Скончылася рэканкіста ў [[1492]], калі [[Фердынанд II Арагонскі]] і [[Ізабела I Кастыльская]] выгналі апошняга маўрытанскага ўладара з Іберыйскага паўвострава. Яны аб'ядналі большую частку [[Іспанія|Іспаніі]] пад сваёй уладай ([[Навара, аўтаномная супольнасць|Навара]] была ўключанаяўключана ў склад Іспаніі ў [[1512]]).
ДужаннеБарацьба супраць маўраў, зрэшты, не ўтрымлівала хрысціянскія каралеўствы ад дужання другадно з другамадным або заключэнняў часавыхчасовых саюзаў з [[іслам]]скімі ўладарамі. Маўрытанскія каралі часцякомчаста мелі хрысціянскіх жонакужонак або маці. Пазней у [[Кастылія|Кастыліі]] было досыць ваеннай моцы заваяваць апошняе каралеўства [[Гранада|Гранаду]], але яна доўга аддавала перавагу замест гэтага атрымліваць даніну. Гандаль праз Гранаду складаў галоўны шлях [[афрыка]]нскага [[золата]] ў [[Сярэднія стагоддзі|сярэднявечнуюсярэдневяковую]] [[Еўропа|Еўропу]].
[[Выява:Reconquista4.jpg|right|200px]]
ПадчасУ час [[Крыжовыя паходы|Крыжовых паходаў]] дужаннебарацьба супраць маўраў успрымалася як дужаннебітва за ўвесь хрысціянскі мір. [[Рыцарскі ордэн|Рыцарскія ордэны]], такія як [[тампліеры]], былі створаныя для дужаннябарацьбы з маўрамі, а [[Папства|Папы Рымскія]] заклікалі еўрапейскіх [[рыцар]]аў да дужаннябарацьбы на Іберыйскім паўвостраве. Існуе шырокая [[арабская літаратура]], якая апісвае выгнанне арабскага насельніцтва паўвострава, якое яны лічылі (і лічаць) сваёй радзімай. У цяперашні час у асяроддзі мусульманскіх экстрэмістаў, асабліва арабскіх ([[Усама бэн Ладэн]]), распаўсюджанаераспаўсюджана перакананне, што з хрысціянскімі заваёўваннямізаваяваннямі мусульманскіх земляўзямель (у тым ліку і з акупацыяй [[Пірэнейскі паўвостраў|Пірынейскага паўвострава]]) трэба дужаццазмагацца аж да поўнага вызвалення гэтых тэрыторый і вяртання іх у мусульманскі мір.
== Этна-сацыяльныя гуртыгрупы насельніцтва Пірэнэйскага паўвострава падчасў час Рэканкісты ==
* [[Маўры]], уключалі ўласна афрыканскіх мусульман: [[арабы|арабаў]], складалыхякія складалі малалікую (1-3 %) і высока прывілеяваную эліту халіфата; а таксама [[берберы|бербераў]], якія выконвалі ролю наймітаў у войску і дробных службоўцаў мусульманскага дзяржаўнага апарата, размаўлялыхякія гаварылі на берберскай мове і выкарыстоўваўшыхкарысталіся [[арабская мова|арабскуюарабскай мовумовай]] ўу афіцыйным асяроддзі (5 %-10 %)
* [[Мувалады]], [[хрысціяне]] раманскага паходжання, якія прынялі [[іслам]] і практычна цалкам зліліся з мусульманамі (5 %)
* [[Мудэхары]], сяляне і рамеснікі [[мусульмане]], пакінутыя ў захопленых хрысціянамі землях.
* [[Рэнегат]]ы, нядаўна былыя хрысціяне, якія прынялі іслам і ваявалі на баку мусульман
* [[Марыскі]], сяляне і рамеснікі мусульмане, якія добраахвотна або гвалтоўна перайшлі ў хрысціянства ўна кантраляваныхпадкантрольных хрысціянаміхрысціянам землях
* [[Сефарды]], групы раманамоўных яўрэяў Пірэнэйскага паўвострава
* [[Мараны]], групы якія перайшлі ў хрысціянстваахрышчаных раманамоўных яўрэяў Пірэнэйскага паўвострава
* [[Масарабы]], групы раманамоўных хрысціян еўрапейскага паходжання, якія пражывалі на кантраляваныхпадкантрольных мусульманамімусульманам землях.
* [[Хрысціяне]], групы раманамоўных хрысціян-каталікоўкатолікаў еўрапейскага паходжання, які дамінавалі на поўначы краіны.
* [[Спрадвечныя хрысціяне]], прывілеяваныя групы раманамоўных нашчадкаў хрысціян-каталікоўкатолікаў, пачынальнапачынаючы з апошняга этапу Рэканкісты.
== Пераносныя значэнні ==
У канцы 20 стагоддзя ў розных рэгіёнах міру ў паняцця Рэканкіста паўсталіўзніклі новыя значэнні.
=== Мексіка і ЗША ===
Паняцце Рэканкіста часцякомчаста выкарыстоўваюццавыкарыстоўваецца ваў ўльтраправыхультраправых, кансерватыўных палітычных кругах [[ЗША]], для апісання дэмаграфічнай сітуацыі на паўднёвым-захадзе краіны, дзе, у выніку бескантрольнай нелегальнай міграцыі за апошнія дзесяцігоддзі, [[мексіканцы]] і іншыя выхадцы з Лацінскай Амерыкі ізноў сталі большасцю насельніцтва. Для даведкі, тэрыторыя паўднёвага- захаду да вайны 1848 г. з'яўлялася мексіканскай тэрыторыяй з хай і малалікім (каля 50.000 ), але ўсё жаж іспанамоўным насельніцтвам. ПаразаПаражэнне Мексікі ў вайне прывяла да наплыву сюды белых англамоўных перасяленцаў, якія абсалютна пераважалі ў рэгіёне да канца 1970-х гадоў, але пачалі здаваць свае пазіцыі ў апошнія гады.
=== [[Манрэаль]] і Квебек у Канадзе ===
Паняцце Рэканкіста таксама нярэдка можна сустрэць у англа- і франкамоўных публікацыях Канады і ЗША, якія апісваюць развіццё дэмалінгвістычнай сітуацыі ў сучаснай правінцыі [[Правінцыя Квебек|Квебек]], асабліва датычна галоўнага мегаполіса правінцыі, а некалі найбуйноганайвялікшага горада краіны (цяпер другога па велічыні пасля [[Таронта]]) - — Манрэаля. Для даведкі, тэрыторыя сучаснага Квебека і Манрэаля да 1759 г. (гл. [[Новая Францыя]]) з'яўлялася французскай тэрыторыяй з хай і нешматлікім (каля 60.000 ), але ўсё жаж франкамоўным каталіцкім насельніцтвам. ПаразаПаражэнне Францыі ў вайне з Вялікабрытаніяй прывялапрывяло да наплыву ў [[Манрэаль]] белых англамоўных перасяленцаў, якія абсалютна пераважалі ў горадзе канца 1930-х гадоў, але асабліва пачалі здаваць свае пазіцыі ў апошнія гады з развіццём [[квебекскі нацыяналізм|квебекскага нацыяналізму]] і прыняцця такіх законаў як [[Хартыя французскай мовы]], якія аднавілі французскае аблічча Манрэаля. Англамоўнае насельніцтва складае па дадзеных за [[2006]] толькі 12,5 % насельніцтва горада і 8,2 % насельніцтва правінцыі.
{{Арабскія заваяванні}}
| 