Іпацій Пацей: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Belarus2578 (размовы | уклад) арфаграфія, стылявыя змены |
Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 47:
| Commons = Ipaci Paciej
}}
'''Іпацій Пацей''', свецкае імя '''Адам Львовіч Пацей''' ({{ДН|12|4|1541}}, сядзіба Ражанка Берасцейскага пав. Падляшскага ваяв.
== Біяграфічныя звесткі ==
Радок 54:
Па вяртанні на радзіму служыў да [[1572]] пры двары [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта II Аўгуста]]. 3 [[1566]] берасцейскі пісар земскі, у [[1569]] пасол на сойм. З 1580 берасцейскі земскі суддзя, з [[1588]] [[берасцейскі кашталян]] і сенатар Рэчы Паспалітай. У 33-гадовым веку пакінуў [[Кальвінізм|кальвінскае веравызнанне]] і вярнуўся ў [[праваслаўе]]. Каля 1590 выступіў ініцыятарам стварэння Берасцейскага брацтва, пры якім адчыняецца школа і шпіталь.
Пасля смерці жонкі (1592) прыняў [[манаства]] пад імем Іпацій (красавік [[1593]]). 3 мая 1593 [[Уладзімірскія епіскапы|епіскап уладзімірскі]] (г. [[Уладзімір-Валынскі]]). У 1593 ўключаецца ў распрацоўку прынцыпаў яднання [[Праваслаўная царква|Праваслаўнай Царквы]] і [[Каталіцкі Касцёл|Каталіцкага Касцёла]]. Пасля папярэдніх узгадненняў і ўдакладненняў, аб чым вядома з нерапіскі тых часоў, I. Пацей дамогся, каб праваслаўны сабор 1594, які праходзіў у Брэсце, большасцю галасоў прыняў Саборную грамату (2 снежня 1594), у якой былі вызначаны асноўныя мэты аб'яднання. І. Пацей, маючы на мэце прыцягнуць да справы [[царкоўная унія|царкоўнай уніі]] як мага больш прыхільнікаў, піша і выдае твор «Унія, або Выклад галоўных артыкулаў лучнасці грэкаў з Касцёлам Рымскім» (Вільня, 1595). Восенню 1595 разам з [[Кірыла Цярлецкі|Кірылам Цярлецкім]] і вялікай дэлегацыяй у складзе свецкіх і духоўных асоб, едзе да [[Папа Рымскі|Папы Рымскага]]. 23 снежня 1595 у святочнай атмасферы дэлегацыю прымае [[Клімент VIII, Папа Рымскі|Клімент VIII]]. I. Пацей і К. Цярлецкі, выконваючы даручэнне сабора, прысягнулі Папу Рымскаму, за сябе і за іншых, на вечнае злучэнне Усходняй Царквы Рэчы Паспалітай (Кіеўскай мітраполіі) з Каталіцкай Царквой пад уладай Апостальскага пасаду ў Рыме. Улетку 1596 I. Пацей завяршыў падрыхтоўку да абвяшчэння царкоўнай еднасці. На [[Берасцейскі сабор|Берасцейскім саборы]], што праходзіў 16—18 кастрычніка (6—8
I. Пацей у якасці епіскапа, а з 1600 і уніяцкага мітрапаліта быў надзелены значнымі ўладнымі паўнамоцтвамі. Аднак у змаганні з ідэйнымі апанетамі аддаваў перавагу пісьмоваму слову. У 1597 ён піша «Справядлівае апісанне Берасцейскага сабора» (Вільня, 1597), якое з'яўлялася разгорнутым адказам на «Апокрысіс» [[К. Філалет]]а. На старонках твора I. Пацей аргументаваў, што падпісанне Уніі не супярэчыла царкоўнаму праву і свецкім законам ВКЛ і адбывалася належным чынам, а сабор праводзіўся ў адпаведнасці з даўнімі традыцыямі. У 1598 з'явілася вострае публіцыстычнае пасланне I. Пацея да князя [[Канстанцін Астрожскі|К. Астрожскага]]. Палемічны талент I. Пацея выявіўся падчас літаратурных дыскусій з Клірыкам Астрожскім у 1598—99 г. Вядомасць атрымалі канцэптуальныя працы «Гармонія, або Згода веры, сакраментаў і цырымоній святой Усходняй Царквы з Касцёлам Рымскім» (Вільня, 1608) і «Адказ на ліст Мялеція, александрыйскага патрыярха» (1600). У іх пісьменнік на новым тэарэтычным узроўні паказаў, што Усходняя царква «з усімі яе цырымоніямі» вельмі блізкая да Касцёла. На пачатку XVII ст. I. Пацей шмат выступаў з пропаведзямі і казаннямі. Як правіла, прамаўляў на беларускай мове.
Радок 67:
Для мастацкага метаду I. Пацея характэрна сінкрэтычнае спалучэнне антычных, заходнераманскіх і грэка-візантыйскіх мастацка-эстэтычных традыцый, з глыбіннай арыентацыяй на традыцыйную беларускую культуру, перадусім, гутарковую народную мову з яе лексіка-фразеалагічным багаццем і асаблівым марфалагічна-сінтаксічным каларытам.<ref>І. Саверчанка (2010)</ref>
Творы I. Пацея ідэйна і тэматычна шматпланавыя. У іх дамінуе царкоўна-рэлігійная і маральна-філасофская праблематыка —тэалагічныя і хрысталагічныя матывы (непадзельнасць Святой Тройцы, выпраменьванне Святога Духа, богачалавечая прырода Хрыста), хрысціянская антрапалогія (сэнс чалавечага жыцця, шлях да Бога, маральны імператыў і аналіз чалавечых учынкаў у святле антынамічных катэгорый: «шчырасць
У публіцыстыцы І. Пацея ўздымаецца найвастрэйшая для яго часу праблема ўзаемадачыненняў паміж свецкай і духоўнай уладамі. Пісьменнік у рэзкай форме выказаўся супраць намераў свецкіх паноў, магнатаў непадзельна кіраваць святарамі. Дыктат над духоўнымі асобамі недапушчальны, меркаваў I. Пацей, бо гэта знявага царквы, невыкананне Божай навукі, здзек з запаветаў Хрыста. Сутнасць яго дактрыны ў тым, каб духоўныя справы цалкам залежалі ад волі святароў, вырашаліся выключна духоўнымі асобамі, а свецкія людзі ішлі за імі без ваганняў, «бо лепш ведае пастыр, што авечкам карысней».
На старонках твораў знайшла адлюстраванне праблема сацыяльнай дыферэнцыяцыі грамадства. I. Пацей выступіў у абарону ідэі грамадскага дыялога, паразумення станаў. Ён асуджаў анархію, хаос. Сацыяльныя супярэчнасці, канфесійныя непаразуменні ды міждзяржаўныя канфлікты, паводле яго пераканання, лепш за ўсё пераадольваць мірным шляхам
І. Пацей, бадай, першым у гісторыі нацыянальнай публіцыстычнай літаратуры сфармуляваў ідэю роўнасці грамадзянскіх і палітычных правоў для людзей свецкага і духоўнага станаў. Пісьменнік вызначыў асноватворныя прынцыпы міжканфесійнага дыялога, у першую чаргу паміж вернікамі каталіцкай і праваслаўнай цэркваў. Лейтматыў яго твораў
== Бібліяграфія ==
Прапаведніцкія творы І. Пацея на старабеларускай мове былі сабраны і выдадзены ў 1677, у 1714
{{зноскі}}
== Літаратура ==
* Кішка Л. Жыцьцяпіс Іпація Пацея: Пер. з пол. // Спадчына. 1998. №
* Старажытная беларуская літаратура (
* [http://pawet.net/library/history/bel_history/_articles/lauryk/Лаўрык_Ю._Іпаці_Пацей.html Лаўрык Юрась. Іпаці Пацей // Спадчына
* С. А. Падокшын. Іпацій Пацей: царкоўны дзеяч, мысліцель, пісьменнік на пераломе культурна-гістарычных эпох. — Мн.: Беларуская навука, 2001. {{nowrap|— 118 с.}} ISBN 985-08-0393-2.
* {{Крыніцы/ЭВКЛ|2}}
| |||