Ян Кавалеўскі: Розніца паміж версіямі

У верасні [[1939]]  г., пасля эвакуацыі ў [[Румынія|Румынію]], Кавалеўскі працаваў у бухарэстскім камітэце дапамогі польскім бежанцам, таксама і кіраваў гэтай структурай. У студзені [[1940]]  г. выехаў у Францыю. У Парыжы, па даручэнні генерала [[Уладзіслаў Сікорскі|Сікорскага]], быў суаўтарам накіраванай супраць Германіі саюзніцкага наступлення на [[Балканы|Балканах]]. Перад падзеннем Францыі ў чэрвені [[1940]]  г. эваэкуяваўся з Парыжа і праз Іспанію дабраўся да Партугаліі, дзе стаў членам камітэту па справах бежанцаў, спачатку ў [[Фігейра да Фош]], а потым у [[Лісабон]]е. Працаваў там таксама ў створаным па яго ініцыятыве ў лістападзе [[1940]]  г. Міжсаюзніцкім камітэце гэтага тыпу.

Кавалеўскі атрымаў ад генерала Сікорскага аняляванне загаду, паводле якога яго выклікалі ў Лондан, а [[15 студзеня]] [[1941]]  г. Быў прызначаны кіраўніком падначаленай [[Міністэрства Унутраных спраў|МУС Польшчы]] ''Пляцоўкі сувязі з кантынентам і цэнтра інфармацыі з дзяржаў кантынента'' ([[польская мова|польск.]] - — ''Placówki Łączności z Kontynentem oraz centrali informacyjnej z krajów kontynentu'')) з сядзібай у Лісабоне. Згодна з задумкай міністра [[Станіслаў Кот|Станіслава Кота]] кіраваная палкоўнікам Кавалеўскім пляцоўка ў Лісабоне павінна была быць цэнтральным месцам дастаўкі інфармацыі з цэлай Заходняй Еўропы. Гэта было прадстаўніцтва [["Кантынентальная Акцыя"|"«Кантынентальнай Акцыі"»]], якая з’явіласяз'явілася, перш за ўсё, на базе канцэпцыі Кота, з грунтоўным уплывам Кавалеўскага. Бо ў лістападзе [[1940]]  г. Ён напісаў мемарыял на тэму неабходнасці арганізацыі супраціўлення пад нямецкім панаваннем, як з палітычнага пункту гледжання, так і ваеннага. Заданнем Акцыі была арганізацыя на абшары цэлага света падпольнай барацьбы з ворагам усімі магчымымі спосабамі (апрача адкрытай узброенай акцыі), збіранне палітычных і гаспадарчых матэрыялаў пра дзейнасць дзяржаў [[дзяржавы “Асі”|дзяржаў ”Асі”«Асі»]] і іх сатэлітаў, прапагандыстская акцыя. Скіраваная супраць гітлераўскай кааліцыі, усялякія формы палітычнай дыверсіі, імкненне да кнцэнтрацыі ўсіх сіл польскай эміграцыі для барацьбы з ворагам пад кіраўніцтвам ураду РП, барацьба з палітычнымі ўплывамі непрыяцеля на тэрыторыі польскіх абшараў і арганізацыя забастовачнага і сабатажнага руху на працоўных месцах.

У рамках “Кантынентальнай«Кантынентальнай Акцыі”Акцыі» Ян Кавалеўскі кіраваў разведвальнымі аперацыямі на тэрыторыі цэлай Еўропы<ref>Дзякуючы асабістым кантактам Кавалеўскага з японскімі ваеннымі коламі ў 20-я гады [[XX стагоддзе н.э.|XX ст.]] радыёсувязь польскай разведкі на тэрыторыі акупаванай Еўропы абапіралася, між іншым, на радыёстанцыі ў еўрапейскіх амбасадах падпарадкаванай Японіі дзяржавы [[Маньчжоў-Го]] (у [[Будапешт|Будапешце]], [[Бухарэст|Бухарэсце]] i [[Берлін]]е). Японія, якая не знаходзілася з Польшчай у стане вайны, атрымлівала ўзамен ад польскай разведкі інфармацыю, якая датычыла [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]. СССР у [[1941]] – —[[1945]]  гг. захоўваў [[Нейтральная дзяржава|нейтралітэт]] у адносінах да краіны Узыходзячага Сонца – — Чырвоная Армія ўдарыла на Японію [[8 жніўня]] [[1945]]  г. ( дарэчы, парушаючы заключаны ў красавіку [[1941]]  г. япона-савеці пакт аб ненападзе), ужо пасля выбуху амерыканскай атамнай бомбы ў [[Хірасіма|Хірасіме]].</ref>, праводзіў тайныя перамовы з прадстаўнікамі [[Венгрыя|Венгрыі]], [[Румынія|Румыніі]] i [[Італія|Італіі]] (аперацыя ''Трыножка'' (''Trójnóg'') па пытанні выхада гэтых краін з вайны. Элементам гэтай акцыі была ўмова несупрацоўніцтва з Германіяй ў злачынствах супраць чалавечнасці, перш за ўсё ў [[Халакост|масавым знішчэнні жыдоў і асоб жыдоўскага паходжання]]. Таксама гэта прадугледжвала і ўказанне не дапускаць высылкі ваенных сіл на Заходні фронт, спыненне ваенных паставак ў Германію, дапамогу для польскіх бежанцаў і дапушчэнне дзейнасці саюзніцкай разведкі на тэрыторыі Італіі, Венгрыі і Румыніі. У дыялогу ў рамках аперацыі актыўна ўдзельнічаў і былы віцэ-міністр замежных спраў Польшчы [[Ян Шэмбек (дыпламат)|Ян Шэмбек]], які знаходзіўся ў Лісабоне. Лісабонская пляцоўка таксама праводзіла размовы з нямецкай антыгітлераўскай апазіцыяй (прадстаўнікі адмірала [[Вільгельм Канарыс|Вільгельма Канарыса]] [[Эрвін Лахузен]], ген. [[Аляксандр фон Фалькенхаўзен|фон Фалькенхаўзен]] і інш.).

У рэшце рэшт ідэю Кавалеўскага і Шэмбека пахавала саюзніцкае жаданне [[безагаворачная капітуляцыя|безагаворачнай капітуляцыі]] гэтых дзяржаў (абвешчанае [[Франклін Дэлана Рузвельт|Рузвельтам]] і [[Уінстан Чэрчыль|Чэрчылем]] на [[Канферэнцыя ў Касабланцы|канферэнцыі ў Касабланцы]] і распаўсюджанае пазней на саюзныя III Рэйху краіны). Рашаючай жа, аднак, была адмова заходніх саюзнікаў ад канцэпцыі ўварвання на Балканы, разам з рашэннем аб перадачы Цэнтральнай і Усходняй Еўропы ў савецкую сферу ўплываў. Канчаткова гэта здарылася пад націскам [[Іосіф Сталін|Сталіна]] на мяжы лістапада-снежня [[1943]]  г. падчас [[Тэгеранская канферэнцыя|канферэнцыі ў Тэгеране]].

Формула безагаворачнай капітуляцыі, выкарыстаная ў адносінах да сатэлітаў Германіі (за выключэннем Італіі, якая дэ-факта была ўцягнута ў вайну без уласнага жадання) была недальнабачнай. Заходнія саюзнікі не мелі канцэпцыі месца гэтых краін у барацьбе супраць [[III Рэйх]]а. Гнуткая палітыка ў адносінах да Італіі, Румыніі, Венгрыі, Балгарыі і Фінляндыі магла скараціць вайну і не дапусціць пяцідзесяцігадовага дамінавання [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]] і сілавога ўсталявання камуністычнага ладу [[Чырвоная Армія|Чырвонай Арміяй]] ва Усходняй Еўропе. Гэтыя магчымасці цалкам не былі выкарыстаны, што прывяло да краху місію Кавалеўскага – — нягледзячы на гатоўнасць урадавых колаў Італіі, Венгрыі і Румыніі супрацоўнічаць з заходнімі саюзнікамі супраць III Рэйха<ref>Маршал [[Іон Антанеску]], які меў сяброўскія адносіны з Кавалеўскім з часоў яго знаходжання ў якасці ваеннага аташэ ў Бухарэсце, выдаваў даручэнні кантакту з Кавалеўскім некаторым румынскім амбасадарам.. [[Дзіна Грандзі]], кіраўнік апазіцыі ў рамках [[Вялікі Фашыстскі Савет|Вялікага Фашыстскага Савета]] (які ў рэшце рэшт у ліпені [[1943]]  г. адправіў у адстаўку і арыштаваў [[Беніта Мусаліні]], замяніўшы яго маршалам [[П'етра Бадоліо]]) пасля сваёй адстаўкі Мусаліні ў лютым [[1943]]  г. прыехаў у Лісабон і ў першую чаргу спаткаўся з Кавалеўскім. У лютым 1943  г. Дучэ, ў якога не было ўжо чаго губляць, нанёс моцны ўдар па групе, якая была супраць “Асі”«Асі», адправіўшы ў адстаўку яе кіраўнікоў, у тым ліку [[Галеаза Чыана]], свайго зяця і Грандзі. Характэрна, што пасля выезду апошняга з Італіі ў Партугалію, ён шукаў кантакту з Кавалеўскім, з якім спаткаўся ў Monte Estoril w willi "«Ginalda"», абменьваючыся заўвагамі і прапановамі на тэму нядаўняга, арганізаванага праз пасрэднікаў супрацоўніцтва. У верасні [[1943]]  г. італьянцы падпісалі ў рэшце рэшт безагаворачную капітуляцыю, хаця форма, паводле якой гэта адбылося, была парушэннем з боку саюзнікаў папярэдняй дамоўленасці з маршалам [[П'етра Бадоліо|Бадоліо]]. Англасаксы загубілі шанс больш ранняга пераходу Італіі на бок саюзнікаў, што магло дазволіць пазбегнуць крывавай італьянскай кампаніі і пацягнуць за сабой Венгрыю і Румынію..</ref>. Трэба адзначыць вырашальную ў гэтым пытанні пазіцыю Рузвельта, які ў Тэгеране падтрымаў Сталіна насуперак Чэрчылю, які да канца змагаўся за саюзніцкае наступленне на Балканах.

Ян Кавалеўскі быў адкліканы з прадстаўніцтва [[20 сакавіка]] [[1944]] года (праз дзень пасля ўваходу [[Вермахт]]у ў Венгрыю) па катэгарычным патрабаванні [[Іосіф Сталін|Сталіна]] (акрэсленым менавіта да яго асобы) прадстаўленым у снежні 1943  г. [[Уінстан Чэрчыль|Чэрчылю]] на [[Тэгеранская канферэнцыя|канферэнцыі ў Тэгеране]]. Гэты факт паказвае, якой сур’ёзнайсур'ёзнай перашкодай ў сталінскіх планах [[саветызацыя|саветызацыі]] Цэнтральнай і Усходняй Еўропы былі польскія разведвальна-дыпламатычныя дзеянні на [[Балканы|Балканах]] і якое значэнне для савецкага дыктатара мела іх тарпедаванне.