Беларускае нацыянальнае адраджэнне: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
→‎19-е стагоддзе: арфаграфія, стылявыя змены, афармленне
→‎На пачатку 20-га стагоддзя: стылявыя змены, афармленне
Радок 13:
== На пачатку 20-га стагоддзя ==
[[Выява:Postcard of BNR.jpg|thumb|Паштоўка часоў БНР]]
На пачатку 20-га стагоддзя працягвалася далейшае развіццё беларускіх нацыянальных палітычных арганізацый,. уЗ'явіліся асноўным сацыялістычныхсацыялістычныя ([[Беларуская сацыялістычная Асамблеяграмада, 1902|Беларуская сацыялістычная грамада]]) і хрысціянска-дэмакратычныхдэмакратычныя ([[Беларуская хрысціянская дэмакратыя, 1917|Беларуская хрысціянская дэмакратыя]]) арганізацыі. У выніку першай рускайрасійскай [[Рэвалюцыя 1905 года|рэвалюцыі 1905 года]] выданні на нацыянальных мовах былі легалізаваныя, і. гэтаГэта прывяло да буму у беларускай кнізе і выдавецкай справе. У прыватнасці, газетаГазета [[Наша ніва (1906)|Наша Ніва]], заснаваная ў 1906 годзе, стала адным з найважнейшыхважнейшых цэнтраў адукацыі і прасоўвання беларускай нацыянальнай ідэнтычнасці ў сярэдні клас Беларусі, як у гарадах і мястэчках, так і на вёсцы.
 
Пасля рэвалюцыі бальшавікоў у кастрычніку 1917 года, беларускія нацыянальныя арганізацыі, якія прадстаўлялі усе рэгіёны краіны, правялі першы[[Першы Усебеларускі з'езд,]]. На з'ездзе была абвешчаная незалежнасць Беларусі і ўтвораная [[Беларуская Народная Рэспубліка]]. Гэтая дзяржаваДзяржава існавала да 1919 года, калі яе парламент, [[Рада БНР]], быў вымушаны пакінуць краіну з-за акупацыі Беларусі [[Чырвоная армія|Чырвонай Арміяй]]. На працягу грамадзянскай вайны ў Расіі сябры беларускага вызваленчага руху стваралі ўласныя партызанскія атрады (вядомыя[[Беларуская яксялянская партыя Зялёнага дуба|Зялёны дуб]]), а таксама беларускія нацыянальныя падраздзяленні ў арміі створанай Літоўскай Рэспублікі і польскай арміі. ТаксамаУзброеную дабарацьбу беларуска-расійскайсупраць арміібальшавікоў далучылісявялі шматвойскі вайскоўцаў на чале з генераламгенерала [[Станіслаў Булак-Балаховіч|СтаніславамСтаніслава Булак-БалаховічамБалаховіча]], [[Слуцкае паўстанне|слуцкія паўстанцы]].
 
Пасля ад'езду Рады БНР з Беларусі і ўсталявання [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|савецкай улады]] бальшавікі надалі афіцыйны статус беларускай мове. Пачала развівацца беларуская культура. З 1924 па 1929 год афіцыйнай палітыкай нацыянальна-дзяржаўнага і нацыянальна-культурнага будаўніцтва была [[Беларусізацыя]]. Але з прыходам да ўлады ў СССР Сталіна, пачалася палітыка [[Русіфікацыя Беларусі|русіфікацыі]] і [[Рэпрэсіі ў БССР|чырвонага тэрору]]. Па сфабрыкаваных крымінальных справах вынішчалася інтэлектуальная эліта беларускай нацыі. Увайшла ў гісторыю крывавая ноч з 29 па 30 кастрычніка 1937 году, калі было расстраляна больш за сотню прадстаўнікоў беларускай інтэлегенцыі.
Урад бальшавікоў надаў афіцыйны статус беларускай мове і культуры ў рамках савецкай карэнізацыйнай палітыкі ва ўсталяванай марыянеткавай [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі]]. Тым не менш, гэтая палітыка, якая скончылася ў пачатку 1930-х гадоў, суправаджаліся інтэнсіўнай [[Русіфікацыя|русіфікацыяй]] і тэрорам у дачыненні да беларускіх культурных і сацыяльных эліт. Між тым, шматлікія беларускія палітычныя і культурныя арганізацыі працягвалі сваю дзейнасць у Польшчы на тэрыторыі Заходняй Беларусі. Беларускія нацыянальныя дзеячы, як [[Браніслаў Тарашкевіч]], былі абраныя членамі польскага парламента.
 
Паводле беларускага даследчыка [[Леанід Уладзіміравіч Маракоў|Леаніда Маракова]], у 1930-я гады на [[Сталін]]а працавалі сакрэтныя інстытуты [[НКУС]], якія выявілі значны патэнцыял у геапалітычным становішчы Беларусі. Для таго, каб беларусы ніколі не атрымалі незалежнасць ад Расіі, яны сістэматычна вынішчалі інтэлектуальны генафонд нацыі.
 
{{цытата|Змянілася ўжо некалькі пакаленняў, а нам усё ніяк не атрымоўваецца аднавіць згубленае. Усё таму, што мы — дзеці горшых, лепшых выразалі<ref>[https://news.tut.by/society/201107.html Как в БССР уничтожали врачей и избавлялись от больных] // TUT.by {{Ref-ru}}</ref>.}}
 
Між тым, шматлікія беларускія палітычныя і культурныя арганізацыі працягвалі сваю дзейнасць у Заходняй Беларусі, якая паводле савецка-польскай дамовы належыла Польшчы. Дзеячы беларускага нацыянальнага руху ([[Браніслаў Тарашкевіч]]) былі абраныя ў польскі парламент.
 
== Канец 20 і пачатак 21 стагоддзяў ==