Аршанскае ўзвышша: Розніца паміж версіямі

'''Аршанскае ўзвышша''' займае ўсходнюю частку [[Беларуская града|Беларускай грады]] Беларуска-Валдайскай правінцыі. На ўзвышшы часткова знаходзяцца [[Аршанскі раён|Аршанскі]], [[Дубровенскі раён|Дубровенскі]], [[Сенненскі раён|Сенненскі]], [[Талачынскі раён|Талачынскі]], [[Чашніцкі раён|Чашніцкі]] раёныы [[Віцебская вобласць|Віцебскай вобласці]] і частка [[Крупскі раён|Крупскага раёна]] [[Мінская вобласць|Мінскай вобласці]].

Узвышша працягнулася з захаду на ўсход больш чым на 120  км, з поўначы на поўдзень ад 10 да 40, месцамі да 60  км, плошча каля 2,5 тыс. км². Мяжуе на поўначы з [[Верхнебярэзінская нізіна|Верхнебярэзінскай нізінай]], [[Чашніцкая раўніна|Чашніцкай раўнінай]] і [[Лучоская нізіна|Лучоскай нізінай]], на поўдні  — з [[Горацка-Мсціслаўскае ўзвышша|Горацка-Мсціслаўскім узвышшам]] і [[Аршанска-Магілёўская раўніна|Аршанска-Магілёўскай]] і [[Цэнтральнабярэзінская раўніна|Цэнтральнабярэзінскай]] раўнінамі, на захадзе  — з [[Мінскае ўзвышша|Мінскім узвышшам]].

У геаструктурных адносінах прымеркавана да [[Аршанская ўпадзіна|Аршанскай упадзіны]]. У будове ўзвышша пераважаюць ледавіковыя[[ледавік]]овыя адклады трох-чатырох зледзяненняў, міжледавіковыя адклады менш развіты. Магутнасць тоўшчы антрапагенавай сістэмы 60—80  м, на лакальных падняццях ложа яна памяншаецца да 18  м, у ледавіковых лагчынах павялічваецца да 200  м. [[Карысныя выкапні]]: дэвонскія даламіты[[даламіт]]ы і даламітызаваныя вапнякі[[вапняк]]і, антрапагенавыя цагляна-чарапічныя і керамічныя [[Гліна|гліны]], пясчана-жвіровы матэрыял, [[торф]]. Вялікія запасы прэсных і мінеральных водаў у Аршанскім гідрагеалагічным басейне, які ахоплівае ўсе гарызонты асадкавага чахла і частку крышталічнага фукдаментафундамента.

Аршанскае ўзвышша прыўзнята над прылеглымі нізінамі і раўнінамі на 100  м; [[вышыня над узроўнем мора]] да 255  м. Найвышэйшы пункт  — 263  м. Сфарміравалася яно на працягу не меней трох зледзяненняў, а ў паўночнай частцы прыкметны ўплыў апошняга паазерскага зледзянення. У рэльефе вылучаюцца 2 няроўныя часткі. Меншая, паўночна-ўсходняя, характарызуецца градава-ўзгорыстым канцова-марэнным і камавым рэльефам [[Аршанскі стадыял|Аршанскага стадыяла]] паазерскага зледзянення. Утварае выгнутую на поўдзень дугу, вышыня асобных узгоркаў 10—12  м, паміж імі шматлікія лагчыны сцёку талых ледавіковых водаў, тэрмакарставыя[[тэрмакарст]]авыя западзіны. Рэльеф асноўнай часткі Аршанскага ўзвышша (лёдападзельнага масіву Ашмянскага стадыяла перадапошняга зледзянення) узгорыста-ўвалісты і спадзіста-хвалісты, перапрацаваны дэнудацыяй, з перарывістым покрывам лёсападобных парод магутнасцю 0,5—7  м. Месцамі да схілаў прымыкаюць флювіякамы, [[Камы|камавыя]] масівы і [[озы]]. На водападзелах суфазійныя западзіны (да 2 м), у прырэчных частках, асабліва на правабярэжжы Дняпра, глыбокія лагчыны і разгалінаваныя яры да 15—20  м глыбіні. У Мацвеевым Рове (каля г.п.гарадскога пасёлка [[Копысь]]) агаленне адкладаў александрыйскага міжледавікоўя. Адметная рыса Аршанскага ўзвышша  — скразныя даліны, найбольш выразная паміж вярхоўямі рэк Друць і Усвейка.

Па ўзвышшы праходзіць частка [[водападзел]]у паміж басейнамі рэк [[Балтыйскае мора|Балтыйскага]] і [[Чорнае мора|Чорнага]] мораў. Да басейна [[Заходняя Дзвіна|Заходняй Дзвіны]] належаць [[рака Усвейка]] з прытокамі, да басейна [[Дняпро|Дняпра]]  — [[Адроў]], [[Друць]], [[рака Бобр|Бобр]]. Ёсць невялікія зарослыя азёры ў западзінах. Пад ворывам больш за 45 % тэрыторыі. Лясістасць 21  % (пераважаюць [[ельнікі]], [[хваёвыя лясы|суборы]], [[драбналістыя лясы]]).

Глебы дзярнова-падзолістыя сугліністыя, радзей супясчаныя на лёсападобных пародах, у паніжэннях  — тарфяна-балотныя нізінныя, у далінах  — поймавыя дзярнова-балотныя.

Тэмпература студзеня -7−7,8 [[Градус Цэльсія|°С]], ліпеня 18  °СC, ападкаў 630  мм за год.