Карлаў універсітэт: Розніца паміж версіямі

Універсітэт створаны ініцыятывай імператара (чэшскага і рымскага караля) [[Карл IV Люксембургскі|Карлам IV]] з прапановы першага пражскага архібіскупа [[Арнашт з Пардубіц|Арнашта]]. 26 студзеня 1347 года [[Папа Рымскі]] [[Клімент VI, Папа Рымскі|Клімент VI]] выдаў дазвол на адкрыццё ў Празе навучальнай установы з правам надання вучоных ступеняўступеней. Універсітэт з чатырма факультэтамі: вольных мастацтваў, юрыдычны, медыцынскі і тэалагічны, — урачыста заснаваны Карлам IV актам з 7 красавіка 1348 года. Для правядзення заняткаў імператар выкупіў некалькі будынкаў у квартале [[Старэ-Места]], якія ў яго імя атрымалі назву [[Каралінум]]а.

Карлаў універсітэт быў першым нямецкім універсітэтам наогул і першым універсітэтам Цэнтральнай Еўропы, у прыватнасці. Абслугоўваў у першую чаргу інтарэсы прадстаўнікаміпрадстаўнікоў нямецкай абшчыны Чэхіі, навучанне вялося на [[Нямецкая мова|нямецкай мове]] да канца XIX ст. У адрозненне ад іншых універсітэтаў, адукацыя не мела рэлігійнага ўхілу, бо каталіцкая царква ў Празе мела ўласную навучальную ўстанову.

У 1372 годзе юрыдычны факультэт фактычна аддзяліўся ад універсітэта і да 1417 года меў уласнага рэктара. Арганізацыйна ўніверсітэт падзяляўся на 4 універсітэцкія нацыі: чэшскую (студэнты і прафесары з [[Багемія|Багеміі]] і Маравіі, венгерскага каралеўства), польскую (з Сілезіі, польскага каралеўства, Мазовіі, Вялікага княстваКняства Літоўскага), баварскую і саксонскую. Кожная нацыя мела адзін універсітэцкі голас. У 1409 годзе чэшскі кароль [[Вацлаў IV]] выдаў т. зв. [[Кутнагорскі дэкрэт]], паводле якога чэшская нацыя атрымала 3 галасы, а астатнія 1 на ўсіх. Пратэстуючы супраць дыскрымінацыі, каля 700 замежных студэнтаў і выкладчыкаў пакінулі Прагу, заснаваўшы ў тым жа годзе [[Лейпцыгскі ўніверсітэт|ўніверсітэт у Лейпцыгу]].

Пражскі ўніверсітэт стаў калыскай і адным з цэнтраў [[гусіты|гусіцкага руху]]. Пасля зыходу замежных студэнтаў паплечнікі [[Ян Гус|Яна Гуса]] апынуліся ва ўніверсітэце ў большасці. Пасля 1419 года ў выніку гусіцкіх войнаў дзейнасць універсітэта спынілася. Навучанне было адноўленаеадноўлена ў 1430-х гадах, але толькі на факультэце вольных мастацтваў. Універсітэт страціў міжнароднае значэнне, да XVII стагоддзя на яго адзіным факультэце вучыліся амаль выключна студэнты [[утраквізм|ўтраквісты]] з Багеміі. 

У 1622—1638 гадах пасля паразыпаражэння [[антыгабсбурскае паўстанне|антыгабсбурскага паўстання]] (1618—1620) універсітэт быў перададзены [[Езуіты|езуітам]], якія пачынаючы ад 1556 года мелі ў Празе акадэмію — т. зв. [[Клеменцінум]], павышаную ў 1618 годзе да ўніверсітэта. У 1622 годзе да КлеменцінумаКлеменцінуму перададзена ўніверсітэцкая бібліятэка. У 1638 годзе [[Фердынанд III]] выняўзабраў універсітэт з падпарадкавання езуітам і аднавіў дзейнасць юрыдычнага і медыцынскага факультэтаў, але ў 1654 годзе аб'яднаў пражскі універсітэт (Каралінум) з езуіцкім Клеменцінумам. У выніку быў створаны т. зв. Карла-Фердынандаў універсітэт з чатырма факультэтамі, прычым філасофскі (вольных мастацтваў) і тэалагічны факультэт былі пад апекай езуітаў. 

У выніку абсалютычных рэформ падчасу час кіравання Марыі Тэрэзіі і Іосіфа II універсітэт быў паступова падпарадкаваны дзяржаве, яго аўтаномія абмежаванаяабмежавана. У 1773 годзе езуіты страцілі апеку над духоўнымі факультэтамі, а ў наступным годзе універсітэт быў вынятызабраны з-пад нагляду каталіцкай царквы. Нямецкая мова стала абавязковай, былі заведзеныя адзіныя для ўсёй Габсбурскай манархіі падручнікі.

Следам за венгерскай элітай чэшская інтэлігенцыя горада («[[будзіцелі]]») пачала рашучыя выступывыступленні супраць палітыкі [[германізацыя|германізацыі]] аўстрыйскіх улад, таму ў 1882—1939 гадах Карлаў універсітэт падзяліўся на дзве плыні: [[чэшская мова|чэшскую]] і [[Германія|нямецкую]].

ПадчасУ час акупацыі Чэхаславакіі [[Трэці рэйх|нацысцкай Германіяй]] у лістападзе 1939 года Чэшскі ўніверсітэт быў зачынены, а многія студэнты і прафесары трапілі ў [[Канцэнтрацыйны лагер|канцлагеры]]. Рэктарам універсітэта быў прызначаны лінгвіст [[Бедржых Грозны]]. Па заканчэнні [[Нямецкая акупацыя Чэхаславакіі|нямецкай акупацыі]] пачалася дэпартацыя нямецкамоўнага насельніцтва горада і, адпаведна, нямецкая плынь была закрытызакрыта. У кастрычніку 1945 года ўказам прэзідэнта [[Эдвард Бенеш|Эдварда Бенеша]] (гл. [[Дэкрэты Бенеша]]) Нямецкі ўніверсітэт у Празе быў зачынены, а Чэшскі адноўлены як адзіны Карлаў універсітэт.

== ВыбітныяВыдатныя выпускнікі ==