|
|вынік = Перамога ЗША
|змены =
|противник1праціўнік1 = {{flag|United States|1867}} [[ЗША]]<br />[[Усходнія шашоны]]<br />[[Кроу, народ|Кроу]]<br />[[Паўні]]<br />[[Арыкара, этнас|Арыкара]]
|противник2праціўнік2 = [[Лакота, народ|Лакота]]<br />[[Санці, (народ)|Санці]]<br />[[Янктанаі]]<br />[[Шаены]]<br />[[Арапаха, (народ)|Паўночныя арапаха]]
|командир1камандзір1 = [[Нэльсан Эплтан Майлз|Нэльсан Майлз]]<br />[[Джордж Армстранг Кастэр|Джордж Кастэр]] [[Загінуў у баі|†]]<br />[[Альфрэд Тэры]]<br />[[Джордж Крук]]<br />[[Рэналд Мак-Кензі]]
|командир2камандзір2 = [[Сядзячы Бык]] [[Капітуляцыя|#]]<br />[[Апантаны Конь]] [[Капітуляцыя|#]]<br />[[Маленькі Воўк]]<br />[[Ранішняя Зорка, (правадыр)|Ранішняя Зорка]]
|силы1сілы1 =
|силы2сілы2 =
|потери1страты1 = больш за 478
|потери2страты2 = 500—1000
|агульныя страты =
|заўвага =
}}
'''Вайна за Чорныя Узгоркі''' ({{lang-en|Black Hills War}}), таксама вядомая як '''Вялікая вайна сіу''' ({{lang-en|Great Sioux War}}) — вайна [[ЗША]] супраць [[Індзейцы|індзейцаў]] [[Сіу, (народ)|сіу]] і [[Шаены|шаенаў]], якія пражывалі на паўночным захадзе [[Вялікія раўніны|Вялікіх раўнін]], у 1876—1877 гг. Скончылася паланеннем індзейцаў з наступнай перапраўкай у [[Індзейская рэзервацыя|рэзервацыі]].
== Гісторыя ==
Акрыяўшы ад знясілення пасля вайны з [[КША|Поўднем]], [[урад ЗША]] 6 снежня 1875 года прад'явіла індзейцам ультыматум, паводле якога тыя павінны былі да 1 лютага 1876 г. прыйсці ў спецыяльныя агенцтвы, да якіх яны прыпісаны (для перапраўкі ў рэзервацыі). Ультыматум быў праігнараваны, тым больш што зімовыя вандраванні былі для індзейцаў вельмі рэдкімі. 18 студзеня была выпушчана забарона на продаж індзейцам зброі і боепрыпасаў. 8 лютага генералы Тэры і Крук атрымалі загады на падрыхтоўку да паходу.
Вайна на ўсім сваім працягу характарызавалася праследаваннем [[Армія ЗША|войскамі ЗША]] індзейскіх плямёнаў, якія перамяшчаліся разам з жанчынамі, дзецьмі і пажыткамі. Спачатку амерыканцы нападалі на невялікія стойбішчы, не грэбуючы забойствам жанчын і дзяцей, чым выклікалі мабілізацыю іншых плямёнаў. У маі на поўдні [[Мантана|Мантаны]] сабралася вялікае качэўе з прадстаўнікоў розных індзейскіх народнасцяўнароднасцей пад правадырствам [[Сядзячы Бык|Сядзячага Быка]]. Некалькі калон амерыканскіх войскаў спрабавала дагнаць іх, што ў выніку ўдалося [[Джордж Армстронг Кастэр|Кастэру]] з мабільнай часткай калоны Тэры. Ён быў [[Бітва пры Літл-Бігхарн|разгромлены ў Літл-Бігхарн]], дзе загінуў разам з 267-ю падпарадкаванымі. Гэтыя страты ў некалькі разоў перавысілі страты за ўсю астатнюю вайну. Сядзячы Бык падзяліў качэўе, якое адыходзіла далей невялікімі групамі. Увосень 1876 г. у палон патрапілі некаторыя вядомыя правадыры, далей вайна праходзіла меней бурна, таму што большасць індзейцаў скарыліся патрабаванням ЗША. Вялікая вайна сіу была апошнім буйным канфліктам паміж карэннымі жыхарамі Паўночнай Амерыкі і ЗША.
Бык|Прысутнага Быка]]. Некалькі калон амерыканскіх войскаў спрабавала дагнаць іх, што ў выніку ўдалося [[Кастэр, Джордж Армстронг|Кастэру]] з мабільнай часткай калоны Тэры. Ён быў [[Бітва пры Літл-Бігхарн|разгромлены ў Літл-Бігхарн]], дзе загінуў разам з 267-ю падпарадкаванымі. Гэтыя страты ў некалькі разоў перавысілі страты за ўсю астатнюю вайну. Прысутны Бык падзяліў вандроўку, якое адыходзіла далей невялікімі групамі. Увосень 1876 г. у палон патрапілі некаторыя вядомыя правадыры, далей вайна праходзіла меней бурна, з прычыны таго, што большасць індзейцаў скарыліся патрабаванням ЗША. Вялікая вайна сіу была апошнім буйным канфліктам паміж карэннымі жыхарамі Паўночнай Амерыкі і ЗША.
{{пішу||}}
== Літаратура ==
* {{книгакніга
|автораўтар = Котенко Ю. В.
|заглавиезагаловак = Индейцы Великих равнин. Оружия, воинская магия, боевое искусство, битвы
|адказны =
|ответственный =
|ссылкаспасылка =
|местомесца = М.
|издательствовыдавецтва = Техника-молодёжи
|год = 1997
|том =
|страницстаронак = 160
|страницыстаронкі =
|isbn = 5-88573-005-9
}}
* {{книгакніга
|автораўтар = [[Стукалин, Юрий Викторович|Стукалин Ю.]]
|заглавиезагаловак = На просторах прерий. Трубка мира и топор войны
|адказны =
|ответственный =
|ссылкаспасылка =
|местомесца = М.
|издательствовыдавецтва = ЭНАС
|год = 2009
|том =
|страницстаронак = 304
|страницыстаронкі =
|isbn = 978-5-93196-937-4
}}
* {{книгакніга
|автораўтар = [[Стукалин,Юрый ЮрийВіктаравіч ВикторовичСтукалін|Стукалин Ю.]]
|заглавиезагаловак = [[ЭнциклопедияЭнцыклапедыя военноговаеннага искусствамастацтва индейцевіндзейцаў ДикогоДзікага ЗападаЗахаду, (книга)кніга|Энциклопедия военного искусства индейцев Дикого Запада]]
|адказны =
|ответственный =
|ссылкаспасылка =
|местомесца = М.
|издательствовыдавецтва = Яуза; [[Эксмо]]
|год = 2008
|том =
|страницстаронак = 688
|страницыстаронкі =
|isbn = 978-5-699-26209-0
}}
* {{книгакніга
|автораўтар = [[Стукалин,Юрый ЮрийВіктаравіч ВикторовичСтукалін|Стукалин Ю.]]
|заглавиезагаловак = Хороший день для смерти
|адказны =
|ответственный =
|ссылкаспасылка =
|местомесца = М.
|издательствовыдавецтва = Гелеос
|год = 2005
|том =
|страницстаронак = 384
|страницыстаронкі =
|isbn = 5-8189-0323-0
}}
| 