Аркадзь Антонавіч Смоліч: Розніца паміж версіямі

З [[1910]] годаг. член [[БСГ|Беларускай сацыялістычнай грамады]] (БСГ). Актыўны ўдзельнік клуба [[Беларуская хатка (Мінск)|«Беларуская хатка»]] ў [[Мінск]]у. У пачатку [[1911]] г. атрымаў пасаду тапографа-таксатара ў лясным бюро [[Мінскае таварыства сельскай гаспадаркі|Мінскага таварыства сельскай гаспадаркі]], што дазволіла былому апальнаму студэнту за два гады пабываць у многіх кутках Беларусі, асабліва ў Віленскай і Гродзенскай губернях, і было карысным для напісання кнігі «Геаграфія Беларусі» (1919)<ref>''Ліс, А.'' Цяжкая дарога свабоды... С. 197—198.</ref>.

У [[1918]] г. Аркадзь Смоліч стаў адным з ініцыятараў абвяшчэння [[БНР|Беларускай Народнай Рэспублікі]]. У 1-м урадзе ([[Народны сакратарыят, БНР|Народным Сакратарыяце]]) БНР Смоліч займаў пасаду народнага сакратара асветы. Пасля распаду БСГ разам з іншымі беларускімі дзеячамі ў красавіку 1918 г. арганізаваў [[Беларуская сацыял-дэмакратычная партыя, 1918|Беларускую сацыял-дэмакратычную партыю]], аўтар праекта яе праграмы, адзін з тэарэтыкаў беларускай сацыял-дэмакратыі. У 1918 г. знаходзіўся ў [[Гродна|Гродне]], у час паўторнага наступлення палякаў на Беларусь (верасень [[1920]] г.) пераехаў у [[Вільня|Вільню]]. Удзельнічаў у стварэнні [[Таварыства беларускай школы]] і быў яго першым старшынём, працаваў настаўнікам у [[Віленская беларуская гімназія|Віленскай беларускай гімназіі]].

Вярнуўся ў [[Мінск]] з дазволу ўрада Савецкай Беларусі ў жніўні [[1922]] г. Працаваў загадчыкам планава-эканамічнага аддзела Наркамата земляробства [[БССР]]. Адначасова з [[1923]] г. дацэнт, прафесар ([[1927]]) і загадчык кафедры ў БДУБеларускім дзяржаўным універсітэце. У [[1923]] годзег. пад кіраўніцтвам А. Смоліча створаны часопіс «Плуг» і [[Цэнтральнае бюроБюро краязнаўства]]<ref name="belen">{{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.15: Следавікі — Трыо|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2002|том=15|старонкі=59—60|старонак=552|isbn=985-11-0251-2 (Т. 15)|тыраж=10&nbsp;000}}</ref>. З [[1925]] г. намеснік старшыні [[Інбелкульт]]а, кіраўнік сельскагаспадарчай секцыі і камісіі па раянаванні БССР, быў старшынёй [[Цэнтральнае бюро краязнаўства|Цэнтральнага бюро краязнаўства]].

У [[1928]] годзег. абраны правадзейным членам [[Рускае геаграфічнае таварыства|Рускага геаграфічнага таварыства]], узнагароджаны (1930) яго Малым залатым медалём за навуковыя працы «Размяшчэнне насельніцтва па тэрыторыі БССР» і «Сельскагаспадарчыя раёны БССР у 1927—1928 гг.: Папярэдняя схема і метадалагічныя ўвагі» (абедзве 1929). Пачынальнік айчыннай геаграфічнай навукі, аўтар першага акадэмічнага падручніка па «Геаграфія Беларусі» (1919; 4-е выд., 1993), які адкрываўся эпіграфам «Каб Беларусь перастала быць краем, невядомым для саміх беларусаў». Зрабіў уклад у пераўтварэнне Інбелкульта ў Акадэмію навук Беларусі, быў адным з аўтараў яе першага статута. З 1929 член Прэзідыума [[БелАН]].

Арыштаваны [[26.6. чэрвеня]] [[1930]] г. па справе «[[Саюз вызвалення Беларусі, справа|Саюза вызвалення Беларусі]]». Паводле пастановы калегіі АДПУ СССР ад [[10.4. красавіка]] [[1931]] г. за «''шкодніцтва і антысавецкую агітацыю''» да 5 гадоў пазбаўлення волі, сасланы на 5 гадоў у [[Горад Аса|Осу]] [[Пермскі край|Пермскай вобл.вобласці]], потым у [[Горад Ішым|Ішым]] [[Цюменская вобласць|Цюменскай воблвобласці]]. Вызвалены ў жніўні [[1935]] г. Зноў арыштаваны ў ноч з [[17- чэрвеня|17]] — [[18.6. чэрвеня]] [[1937]] г. Паводле рашэння тройкі УНКУС па [[Омская вобласць|Омскай вобл.вобласці]] прыгавораны да расстрэлу, расстраляны ў Омскай турме [[17.6. чэрвеня]] [[1938]] г. Па першым прыгаворы рэабілітаваны Вярхоўным судом БССР [[10.6. чэрвеня]] [[1988]] г., па другім прэзідыумам Цюменскага абласнога суда — [[9.2. лютага]] [[1957]] г. Групавая справа А. Смоліча і іншых № 20951-с з фота­здымкам захоўваецца ў архіве КДБ Беларусі.

* ''Кароль, А., Міхнюк, У.'' Аркадзь Смоліч: паказанні на допытах // Голас Радзімы. — 1992,. 20— № лют. — 20 лютага — 19 саксакавіка. — С.

* ''Макарэвіч, А., Міхнюк, У.'' «Каб Беларусь перастала быць краем, невядомым для саміх беларусаў»: (Публікацыя архіўных матэрыялаў) // Полацак. — 1993,. — № 8—108. — С. 26 — 31. № 9. — С.; № 10. — С.; 1994,. — № 1—81 — 8; 1995,. — № 1—8.

* ''Мяснікоў, А.'' «Беларус — грамадзянін будучыні…»: (Лёс і трагедыя Аркадзя Смоліча) // Маладосць. 1994,—1994. — № 7. — С.;

* [[Арсень Ліс|''Ліс, А.'']] Цяжкая дарога свабоды: Артыкулы, эцюды, партрэты / А.Арсень Ліс. — МінскМн.: Мастацкая літаратура, 1994. — 414 с., 6 л. iл. — ISBN 5-340-01395-2.

* ''Болатаў, А.'', ''Рыдзеўскі Г.'' Ахвяруючы сябе бацькаўшчыне.Бацькаўшчыне: Аркадзь Смоліч / Андрэй Болатаў, Генадзь Рыдзеўскі. — Мн.: Тэхналогія, 1999. — 59, [2] с., [8] л. iл. — (Нашы славутыя землякі). — ISBN 985-6234-55-7.

* ''Міхнюк, У. М.'' Смоліч Аркадзь Антонавіч // {{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.15: Следавікі — Трыо|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2002|том=15|старонкі=59—60|старонак=552|isbn=985-11-0251-2 (Т. 15)|тыраж=10&nbsp;000}}