Джэймс Кук: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др →Пачатак кар'еры: (арфаграфія) |
→Ход экспедыцыі: + спасылкі |
||
Радок 34:
== Біяграфія ==
Джэймс Кук нарадзіўся 27 кастрычніка 1728 года ў вёсцы Мартан (Паўднёвы [[Графства Ёркшыр|Ёркшыр]]). У яго бацькі, беднага шатландскага парабка, акрамя Джэймса было чатыры дзіцяці. У 1736 годзе сям'я пераязджае ў вёску Грэйт Айтан, тут Кука аддаюць у мясцовую школу (ператвораным цяпер у музей). Пасля пяці гадоў вучобы Джэймс Кук пачынае працаваць на ферме пад пачаткам свайго бацькі, які атрымаў да таго часу пасаду кіраўніка. Ва ўзросце васемнаццаці гадоў ён наймаецца юнгай на вугальшчык «Геркулес» Уокер. Так пачынаецца марское жыццё Джэймса Кука.
=== Пачатак кар'еры ===
Кук пачаў кар'еру марака простым [[Юнга|юнгай]] на гандлёвым брыга-вугальшчыкі «Геркулес», які належа суднаўладальнікам Джону і Генры Уокерам, на маршруце Лондан — Ньюкасл. Праз два гады быў пераведзены на іншы карабель Уокераў — «Тры брата».
Вядома сведчанне сяброў Уокераў пра тое, як шмат часу Кук праводзіў за кнігамі. Вольны ад працы час ён прысвячаў вывучэнню геаграфіі, навігацыі, матэматыкі, астраноміі, таксама яго цікавілі апісання марскіх экспедыцый. Вядома, што Кук пакінуў Уокер на два гады, якія правёў на Балтыцы і ля ўсходняга ўзбярэжжа Англіі, аднак вярнуўся па просьбе братоў памочнікам капітана на «фрэндшып».
Праз тры гады, у 1755 годзе,
Неўзабаве пачалася Сямігадовая вайна (1756). «Ігл» удзельнічаў у блакадзе ўзбярэжжа Францыі. Вядома таксама, што ў траўні 1757 ля вострава Уэссан «Ігл» уступіў у бой з французскім караблём «Герцаг Аквітанскі» (водазмяшчэнне 1500 тон, 50 гармат). У ходзе пераследу і бою, «Герцаг Аквітанскі» быў захоплены. «Ігл» у тым баі атрымаў пашкоджанні і быў вымушаны сысці на рамонт у [[Англія|Англію]].
Па дасягненні двухгадовага стажу, у 1757 годзе, Джэймс Кук паспяхова вытрымлівае экзамен на майстра ({{lang-en|Sailing Master}}), а 27 кастрычніка атрымлівае прызначэнне на карабель «Салебей» пад камандаваннем капітана Крэйга. Куку было ў гэты час дваццаць дзевяць гадоў. З пачаткам Сямігадовай вайны ён прызначаецца на 60-гарматны карабель «Пембрак». «Пембрак» ўдзельнічаў у блакадзе [[Біскайскі заліў|Біскайскага заліва]], затым у лютым 1758 года быў адпраўлены да паўночнаамерыканскага ўзбярэжжа (Канада).
Перад Кукам была пастаўлена найважнейшая задача, якая мела ключавое значэнне для ўзяцця [[Квебек|Квебека]], — абставіць фарватэр участка [[Рака Святога Лаўрэнція|ракі Святога Лаўрэнція]], каб брытанскія караблі маглі прайсці да Квебека. Дадзеная задача ўключала ў сябе не толькі нанясенне фарватэру на карту, але і абазначэнне суднаходных участкаў ракі буямі. З аднаго боку, у сілу надзвычайнай складанасці фарватэру, аб'ём працы быў вельмі вялікі, з другога — працаваць прыходзілася па начах, пад абстрэлам французскай артылерыі, адбіваючы начныя контратакі, аднаўляючы буі, якія французы паспявалі знішчыць. Паспяхова выкананая праца ўзбагацілі Кука картаграфічным вопытам, а таксама стала адной з асноўных прычын, па якіх Адміралцейства ў канчатковым выніку спыніла свой гістарычны выбар менавіта на ім. Квебек быў Абаронцы, затым узяты. Кук непасрэдна ў баявых дзеяннях удзелу не прымаў. Пасля ўзяцця Квебека Кук быў пераведзены майстрам на флагманскі карабель «Нартумберленд», што можна расцаніць як прафесійнае заахвочванне. Па загадзе адмірала Колвіла, Кук працягваў картаграфаванне ракі Святога Лаўрэнція да 1762 года. Карты Кука былі рэкамендаваныя адміралам Колвілам да публікацыі і былі апублікаваныя ў Паўночнаамерыканскай лоцыі 1765 годп. У Англію Кук вярнуўся ў лістападзе 1762 года.
Неўзабаве пасля вяртання з Канады, 21 снежня 1762 года, Кук ажаніўся на Элізабэт Батс. У іх было шасцёра дзяцей: Джэймс (1763-1794), Натаніэль (1764-1781), Элізабэт (1767-1771), Джозэф (1768-1768), Джордж (1772-1772) і Х'ю (1776-1793). Сям'я пражывала ў лонданскім Іст-Эндзе. Пра жыццё Элізабэт пасля смерці Кука вядома мала. Яна пражыла пасля яго смерці яшчэ 56 гадоў і памерла ў снежні 1835 года ва ўзросце 93 гадоў.
Радок 49:
=== Мэты экспедыцыі ===
Афіцыйнай мэтай экспедыцыі было даследаванне праходжання [[Планета Венера|Венеры]] праз дыск [[Сонца]]<ref name="источник1">[http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Reisen/XVIII/1760-1780/Kuk_2/frametext11.htm ''Кук, Джеймс''. Глава 1-3 // Плавание на «Индеворе» в 1768—1771 годах]</ref>. Аднак у сакрэтных загадах, атрыманых Кукам, яму прадпісвалася неадкладна пасля завяршэння астранамічных назіранняў адпраўляцца ў паўднёвыя шыроты на пошукі так званага [[Паўднёвы мацерык|Паўднёвага мацерыка]]<ref name="источник1" /> (таксама вядомы як Terra Incognita). Калі ўлічыць, што паміж сусветнымі дзяржавамі ішла жорсткая барацьба за новыя калоніі, вельмі верагодным з'яўляецца наступнае меркаванне: астранамічныя назіранні служылі Адміралцейства шырмай, прыкрываючай пошук новых калоній. Таксама мэтай экспедыцыі было ўсталяваць берагі Аўстраліі, асабліва яе ўсходняе ўзбярэжжа, якое зусім не было даследавана.
=== Склад экспедыцыі ===
Радок 62:
=== Ход экспедыцыі ===
26 жніўня 1768 года «Індэвар» выйшаў з [[Горад Плімут, Англія|Плімута]] і 10 красавіка 1769 года дасягнуў берагоў [[Востраў Таіці|Таіці]]. Выконваючы загады Адміралцейства, прадпісваюць «усімі сродкамі падтрымліваць сяброўства з тубыльцамі»<ref name="источник1" />, Кук усталяваў строгую дысцыпліну ў зносінах членаў экспедыцыі і каманды карабля з першабытнікамі. Катэгарычна забаранялася ўступаць у канфлікты з мясцовымі жыхарамі, ужываць гвалт. Выпадкі парушэння гэтага загаду строга караліся. Свежыя прадукты для экспедыцыі здабываліся шляхам абмену на еўрапейскія тавары. Падобныя паводзіны англічан, хай і прадыктаваныя асабліва прагматычнымі меркаваннямі (узбуджаць залішнюю нянавісць да сябе было проста нявыгадна), з'яўлялася па тых часах нонсэнсам — еўрапейцы, як правіла, дасягалі сваіх мэтаў з ужываннем гвалту, рабуючы і забіваючы абарыгенаў (былі таксама выпадкі беспадстаўных забойстваў). Напрыклад, Уоліс, суайчыннік Кука, які пабываў на Таіці незадоўга да яго, у адказ на адмову бясплатна забяспечваць яго карабель прадуктамі абстраляў таіцянскія вёскі з карабельнай артылерыі. Але міралюбная палітыка дала плён — з астраўлянінамі атрымалася ўсталяваць добрыя адносіны, без чаго назіранне за Венерай было б складаным.
З мэтай забеспячэння кантролю над узбярэжжам, дзе павінны былі праводзіцца назіранні, быў збудаваны форт, які быў акружаны з трох бакоў валам, месцамі — частаколам і ровам, абаронены двума гарматамі і шасцю фальконетами, з гарнізонам з 45 чалавек. Раніцай 2 мая выявілася, што адзіны квадрант, без якога правядзенне эксперыменту было немагчыма, быў скрадзены. Да вечара таго ж дня квадрант ўдалося знайсці.
З 7 па 9 чэрвеня каманда была занята крэнгаваннем карабля. 9 ліпеня, незадоўга да адплыцця, дэзертыравалі салдаты марской пяхоты Клемент Уэб і Сэмюэл Гібсан. Натыкнуўшыся на нежаданне астраўлянінаў паспрыяць злове дэзертыраў, Кук захапіў у закладнікі ўсіх найбольш значных правадыроў наваколля і высунуў у якасці ўмовы іх вызвалення вяртанне уцекачоў. Правадыры былі адпушчаныя, калі пры дапамозе мясцовых жыхароў салдат ўдалося вярнуць на карабель.
Радок 68:
Працягваючы рухацца ўздоўж заходняга берага, Кук знайшоў бухту, вельмі зручную для якарнай стаянкі. У гэтай бухце, названай ім залівам Каралевы Шарлоты, «Індэвар» стаў на рамонт: карабель выцягнулі на бераг і зноўку праканапацілі. Тут жа, на беразе заліва Каралевы Шарлоты, было зроблена адкрыццё — падняўшыся на ўзвышша, Кук разглядзеў праліў, які падзяляе Новую Зеландыю на два вострава. Гэты праліў быў названы яго імем (праліў Кука).
У красавіку 1770 года Кук падышоў да ўсходняга берага Аўстраліі. На беразе заліва, у водах якога спыніўся «Індэвар», экспедыцыі атрымалася знайсці шмат невядомых раней відаў раслін, таму Кук назваў гэты заліў Батанічным. З Батанічнага заліва Кук накіраваўся на паўночны захад уздоўж усходняга ўзбярэжжа [[Аўстралія|Аўстраліі]].
11 чэрвеня карабель сеў на мель, сур'ёзна пашкодзіўшы ашалёўку. Дзякуючы прыліву і прынятым мерам па аблягчэнні карабля (былі выкінутыя за борт запасныя часткі такелажа, баласт і гарматы) «Індэвар» атрымалася зняць з мялі. Аднак праз пашкоджаную бартавую ашалёўку карабель стала хутка заліваць вадой. З мэтай блакавання патоку вады пад прабоіну была падведзена парусіна, такім чынам паступленне забортнай вады ўдалося знізіць да прымальнага ўзроўню. Тым не менш «Індэвар» меў патрэбу ў сур'ёзным рамонце, паколькі ў цяперашнім становішчы для ўтрымання карабля ў плывучым стане патрабавалася бесперабойная праца помпавых установак, не кажучы ўжо пра тое, што працягваць плаванне з велізарнай дзіркай у борце, ледзь прыкрытай ветразем, было проста небяспечна. І Кук прыступае да пошуку месца, дзе можна было б бяспечна ўстаць на рамонт. Праз 6 дзён такое месца было знойдзена. «Індэвар» быў выцягнуты на бераг, прабоіны заладжаныя. Неўзабаве высветлілася, што карабель адрэзаны ад мора Вялікім Бар'ерным рыфам, такім чынам экспедыцыя апынулася зачыненай ў вузкай паласе вады паміж аўстралійскім берагам і рыфам, усланай мелямі і падводнымі скаламі.
Агінаючы Рыф, давялося прайсці на поўнач 360 міль. Рухацца даводзілася марудна, пастаянна кідаючы лот, з трума даводзілася без прыпынку адпампоўваць ваду. Да таго ж на караблі пачалася цынга. Але Кук працягваў ісці гэтым шляхам, ігнаруючы праломы, якія час ад часу ўзнікалі ў суцэльнай сцяне рыфа. Справа ў тым, што ўзбярэжжа, якое паступова аддаляецца ад Вялікага Бар'ернага рыфа, аднойчы магло апынуцца недаступным для назірання з адкрытага мора, што зусім не задавальняла Кука, які жадаў трымаць аўстралійскі бераг перад вачыма. Гэтая настойлівасць прынесла плён — працягваючы прытрымлівацца паміж рыфам і берагам, Кук наткнуўся на праліў паміж [[Востраў Новая Гвінея|Новай Гвінеяй]] і Аўстраліяй (у той час не ведалі, ці з'яўляецца Новая Гвінея востравам або часткай аўстралійскага мацерыка).
Кук накіраваў карабель праз гэты праліў ў Батавію (старую назву Джакарты). У Інданезіі на карабель пранікла малярыя. У [[Батавія|Батавіі]], куды «Індэвар» прыйшоў у пачатку студзеня, хвароба прыняла характар эпідэміі. Ахвярамі [[Малярыя|малярыі]] сталі таксама Тупіа і Ціату. Карабель быў неадкладна пастаўлены на рамонт, адразу ж пасля заканчэння якога Кук пакінуў Батавію з яе нездаровым кліматам. Аднак людзі працягвалі паміраць.
На востраве Панаітан да малярыі дадалася дызентэрыя, якая стала з гэтага моманту асноўнай прычынай смяротных зыходаў. Калі 14 сакавіка «Індэвар» уваходзіў у порт Кейптаўна, на караблі заставалася 12 чалавек, здольных працаваць. Страты ў асабістым складзе былі надзвычай вялікія, толькі на шляху з Батавія да Кейптаўна загінула 22 члена каманды (галоўным чынам ад дызентэрыі), а таксама некалькі цывільных, у ліку якіх быў і астраном Грын. Каб зрабіць магчымым далейшае плаванне, каманда была даўкамплектаваная. 12 ліпеня 1771 года экспедыцыя вярнулася ў Англію.
Радок 87:
Канкрэтныя мэты, якія паставіла Адміралцейства перад другой экспедыцыяй Кука, невядомыя. Вядома толькі, што ў задачы экспедыцыі ўваходзіла працяг даследавання паўднёвых мораў. Зусім вызначана, настойлівыя спробы Кука пракрасціся як мага далей на поўдзень мелі мэтай знайсці Паўднёвы мацярык. Наўрад ці Кук дзейнічаў падобным чынам зыходзячы толькі з асабістай ініцыятывы, таму ўяўляецца вельмі верагодным, што адкрыццё Паўднёвага мацерыка было адной з мэтаў экспедыцыі, хоць аб падобных планах Адміралцейства нічога і не вядома.
Другая экспедыцыя Кука (1772-1775) была звязана з геаграфічнымі і палітычнымі праблемамі, пастаўленымі ў парадак дня на пачатковым этапе еўрапейскай экспансіі ў мора [[Паўднёвае паўшар'е|паўднёвага паўшар'я]]. Арганізацыя другой экспедыцыі Кука, які пасля вяртання на радзіму стаў капітанам, была звязана з вялікай актыўнасцю, якую французы ў гэты час праявілі ў паўднёвых морах. Па меншай меры чатыры французскія экспедыцыі былі пасланыя ў канцы шасцідзесятых гадоў на пошукі Паўднёвага мацерыка. Яны звязаны з імёнамі Бугенвіль, Сюрвіля, Марыён дзю Фрэн, Кергелен. У французаў пошукі Паўднёвага мацерыка таксама не былі выкліканыя навуковымі інтарэсамі. Ініцыятыва зыходзіла ад купецкай французскай [[Ост-Індская кампанія|Ост-Індскай кампаніі]], якая клапоцілася, вядома, толькі пра свае ўзбагачэнні; менавіта яна падрыхтаваў экспедыцыю Сюрвіля гэтак жа, як у першай палове XVIII стагоддзя — экспедыцыю Буве, пра якую згадвае Кук. Пра вынікі гэтых французскіх экспедыцый (акрамя экспедыцыі Бугенвіля) у [[Горад Лондан|Лондане]] яшчэ не ведалі і тым больш таму трывожыліся. Вырашана было паслаць два карабля (французы пасылалі па 2-3 карабля разам) і паставіць на чале новай экспедыцыі капітана Кука, поспехі якога вырабілі велізарнае ўражанне ў Англіі. Адміралцейства так спяшалася з гэтай справай, што Куку далі пасля складання ім падрабязнай справаздачы аб першым падарожжы толькі тры тыдні адпачынку (у снежні 1771 года) — пасля трохгадовага плавання.
Безумоўна, Каралеўскае таварыства прыклала да гэтага сваю руку — яно лічылася паўурадавай арганізацыяй і ўяўляла сабой магутную сілу ў грамадстве. Несумненна, пазіцыя самога Кука была далёкая ад пасіўнай ў гэтым пытанні: падобна усім вялікім першапраходцам, варта было яму спазнаць радасці і задавальненні ад пранікнення ў невядомае, і ён бы ніколі не супакоіўся, пакуль зноў не ўступіў бы на гэты шлях. Несумненна, што вядучыя географы таго часу, у асаблівасці Аляксандр Далрымпл, які працягваў верыць у сваю ідэю Паўднёвага мацерыка, сталі б прыспешваць арганізацыю другой экспедыцыі. Але ўсім зразумела, што рэальна прымалі рашэнні толькі лорды Адміралцейства. Яны думалі пра магчымасць таго, што Кук і на самай справе натыкнецца на міфічны Паўднёвы мацярык, або на якую-небудзь іншую краіну або востраў, не адкрытыя да гэтага часу, і далучыць іх з яго звычайнай аператыўнасцю да Брытанскай кароны; інтрыгавальна прыемная і зусім не немагчымая думка, паколькі паўднёвыя моры заставаліся ў сваёй большасці нязведанымі. Больш верагодна, што яны сказалі Куку, што ён павінен адправіцца ў іншае гераічнае падарожжа для адкрыццяў — і не важна, у якім кірунку ён адправіцца, — які прынясе новы давер, гонар і славу яму і яго краіне, а заадно і ім, лордам Адміралцейства. У пацверджанне падобнага пункту гледжання варта заўважыць, што пры другім падарожжы, самым страшным, Кук не атрымаў спецыяльных інструкцый. Можна між іншым адзначыць, што ніхто ніколі б не распачаў такое падарожжа яшчэ раз, таму што, калі Кук скончыў яго, у высокіх шыротах паўднёвага акіяна мала што засталося адкрываць. Няма сумневу ў тым, што Кук атрымаў карт-бланш адносна таго, куды ён павінен быў плыць і што ён павінен быў рабіць.
Радок 100:
На працягу двух тыдняў Кук шукаў так званы востраў Абразання, — зямлю, якую ўбачыў упершыню Буве, аднак не змог дакладна вызначыць яе каардынаты. Меркавана востраў знаходзіўся прыблізна ў 1700 мілях на поўдзень ад мыса Добрай Надзеі. Пошукі нічога не далі, і Кук адправіўся далей на поўдзень.
17 студзеня 1773 года караблі перасеклі (упершыню ў гісторыі) Паўднёвы палярны круг. 8 лютага 1773 года, падчас шторму, караблі апынуліся па-за межамі прамой бачнасці і страцілі адзін аднаго. Дзеянні капітанаў пасля гэтага былі наступнымі.
Кук на працягу трох дзён курсіраваў, спрабуючы знайсці «Эдвенчур». Пошукі апынуліся безвыніковымі і Кук павёў «Рэзалюшн» курсам на паўднёвы ўсход да 60-й паралелі, затым павярнуў на ўсход і заставаўся на гэтым курсе аж да 17 сакавіка. Пасля гэтага Кук узяў курс на Новую Зеландыю. 6 тыдняў экспедыцыя правяла на якарнай стаянцы ў [[Заліў Туманны|заліве Туманны]], займаючыся даследаваннямі гэтага заліва і аднаўляючы сілы, пасля чаго рушыла ў заліў Шарлоты — загадзя абмеркаваны на выпадак страты месца сустрэчы.
Фюрно рушыў да ўсходняга ўзбярэжжа вострава Тасманія з мэтай усталяваць, ці з'яўляецца Тасманія часткай аўстралійскага мацерыка або самастойным востравам, аднак ў гэтым не атрымаў поспех, памылкова вырашыўшы, што Тасманія — частка Аўстраліі. Затым Фюрно павёў «Эдвенчур» да месца сустрэчы ў заліў Шарлоты.
Радок 130:
=== Ход экспедыцыі ===
Англію караблі пакінулі паасобку: «Рэзалюшн» выйшаў з Плімута 12 ліпеня 1776 года, «Дыскаверы» — 1 жніўня. Па дарозе ў Кейптаўн Кук наведаў востраў [[Востраў Тэнэрыфэ|Тэнэрыфэ]]. У [[Кейптаўн|Кейптаўне]], куды Кук прыбыў 17 кастрычніка «Рэзалюшн» быў пастаўлены на рамонт па прычыне нездавальняючага стану бартавой ашалёўкі. «Дыскаверы», які прыбыў у Кейптаўн 1 лістапада, быў таксама адрамантаваны.
1 снежня караблі выйшлі з Кейптаўна. 25 снежня наведалі востраў Кергелен. 26 студзеня 1777 года караблі падышлі да [[Тасманія|Тасманіі]], дзе папоўнілі запасы вады і дроў.
З [[Новая Зеландыя|Новай Зеландыі]] караблі адправіліся на Таіці, аднак з-за сустрэчных вятроў Кук быў вымушаны змяніць курс і наведаць спачатку астравы Дружбы. На Таіці Кук прыбыў 12 жніўня 1777 года.
7 снежня 1777 года караблі рушылі ў [[Паўночнае паўшар'е]], [[экватар]] перасеклі 22 снежня. Праз два дні, 24 снежня, быў адкрыты [[востраў Раства]]. Знаходзячыся на гэтым востраве, экспедыцыя назірала сонечнае зацьменне.
18 студзеня 1778 года былі адкрыты [[Гавайскія астравы]], названыя Кукам Сандвічавымі (Сэндвічавымі) астравамі па імені аднаго з лордаў Адміралцейства. Гэтая назва не прыжылася, але ўжывалася да сярэдзіны XX стагоддзя<ref>[https://www.facebook.com/rushawaii/photos/a.255375277866483.59448.255372647866746/780996321971040/?type=1&theater Гавайи (Сандвичевы острова)] // Карта Тихого океана (Масштаб 1 : 30 млн). Атлас командира РККА. М.: Изд. 7 отдела Генерального штаба РККА, 1938. Лист. 8.</ref>.
На Гаваях экспедыцыя прабыла да 2 лютага, аднаўляючы сілы і рыхтуючыся да плаванні ў паўночных шыротах, затым рушыла на паўночны ўсход, да заходняга ўзбярэжжа [[Паўночная Амерыка|Паўночнай Амерыкі]]. На гэтым шляху караблі патрапілі ў шторм і атрымалі частковыя пашкоджання («Рэзалюшн», у прыватнасці, страціў бізань-мачту).
30 сакавіка 1778 года караблі сталі на рамонт у працяглым і вузкім заліве [[Нутка, заліў|Нутка]] ({{lang-en|Nootka Sound}}), які ўразаўся з боку Ціхага акіяна ў востраў Ванкувер.
26 красавіка, скончыўшы рамонт, яны выйшлі з заліва Нутка і накіраваліся ўздоўж паўночнаамерыканскага ўзбярэжжа на поўнач. У берагоў [[Штат Аляска|Аляскі]], аднак, зноў прыйшлося зрабіць прыпынак для рамонту, так як «Рэзалюшн» моцна працякаў.
У пачатку жніўня караблі прайшлі праз [[Берынгаў праліў]], перасеклі [[Паўночны палярны круг]] і ўвайшлі ў [[Чукоцкае мора]]. Тут яны натыкнуліся на суцэльнае ледзяное поле. Працягваць дарогу на поўнач было немагчыма, набліжалася зіма, таму Кук разгарнуў караблі, маючы намер правесці зіму ў больш паўднёвых шыротах.
2 кастрычніка 1778 года Кук дасягнуў [[Алеуцкія астравы|Алеўцкіх астравоў]], тут ён сустрэў рускіх прамыслоўцаў, якія далі яму сваю карту для вывучэння. Руская карта апынулася значна паўней карты Кука, яна ўтрымоўвала невядомыя Куку астравы, а абрысы многіх зямель, нанесеныя ў Кука толькі прыблізна, былі адлюстраваны на ёй з высокай ступенню дэталізацыі і дакладнасці. Вядома, што Кук перамаляваў гэтую карту і назваў праліў, які падзяляе Азію і Амерыку, імем Берынга.
24 кастрычнік 1778 караблі пакінулі Алеўцкія астравы і 26 лістапада дасягнулі Гавайскіх астравоў, аднак падыходная стаянка для караблёў была знойдзена толькі 16 студзеня 1779 года. Жыхары астравоў — гавайцы — засяродзіліся вакол караблёў у вялікай колькасці; Кук у сваіх запісах ацэньваў іх лік у некалькі тысяч. Пазней стала вядома, што высокі цікавасць і асаблівае стаўленне астраўлянінаў да экспедыцыі тлумачыліся тым, што яны прынялі Кука за аднаго з сваіх багоў. Добрыя адносіны, якія ўсталяваліся спачатку паміж членамі экспедыцыі і гавайцаў, пачалі, аднак, хутка псавацца; з кожным днём колькасць крадзяжоў, якія здзяйсняюцца гавайцамі, ўзрастала, а сутычкі, якія ўзнікалі з-за спробаў вярнуць скрадзенае, станавіліся ўсё гарачэй.
| |||