Злучаныя Штаты Амерыкі: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др Праўкі аўтарства 49.216.66.50 (размова) адкочаныя; вернута апошняя версія аўтарства 178.125.67.250 |
|||
Радок 339:
== Культура і грамадства ==
=== Літаратура і філасофія ===
{{main|Літаратура ЗША}}
[[File:Mark Twain, Brady-Handy photo portrait, Feb 7, 1871, cropped.jpg|thumb|225px|[[Марк Твэн]] — адзін з найболей вядомых пісьменнікаў свету. Фота 7.2.1871 года]]
У 18-м і пачатку 19 стагоддзя амерыканская літаратура была сфарміравана пад уплывам англійскай і еўрапейскай літаратуры.
=== Рэлігія ===
{{main|Рэлігія ў ЗША|Пратэстантызм у ЗША|Каталіцызм у ЗША}}
[[Файл:Saint Patrick's Cathedral by David Shankbone.jpg|[[Сабор святога Патрыка (Нью-Ёрк)|Сабор святога Патрыка]] у Нью-Ёрку]]
[[Файл:2009-0528-MN-IA10-Harmony-church.jpg|Лютэранская царква [[Хармані (горад, Мінесота)|Хармані]], [[Мінесота]]]]
[[Першая папраўка ў канстытуцыі ЗША]]<ref>{{cite web |url=http://www.law.cornell.edu/anncon/html/amdt1toc_user.html |title=Первая поправка: CRS Annotated Constitition |archiveurl=http://archive.is/20120805/http://www.law.cornell.edu/anncon/html/amdt1toc_user.html |archivedate=2012-08-05}}{{Ref-en}}</ref>, прынятая 15 снежна 1791 года, абвяшчае аддзяленне царквы ад дзяржавы, якое ”Бацькі-заснавальнікі” ЗША разумелі як забарону на ўсталяванне дзяржаўнай рэлігіі (якая мела месца, напрыклад, у Велікабрытаніі). Паводле даследвання 2002 года, ЗША - адзіная развітая краіна, дзе большасць насельніцтва адказала, што рэлігія мае ”вельмі важнае значэнне” у іх жыцці<ref>{{cite web|title=U.S. Stands Alone in its Embrace of Religion|work=Pew Global Attitudes Project|url=http://pewglobal.org/reports/display.php?ReportID=167|archiveurl=http://www.webcitation.org/616VVVp2K|archivedate=2011-08-21|lang=en}}</ref>.
Амерыканскі ўрад не вядзе афіцыйнай статыстыкі па рэлігіі. Паводле дадзеных ”Сусветнай кнігі фактаў ЦРУ” на 2007 год, 51,3% насельніцтва ЗША лічаць сябе пратэстантамі. 25% з іх - баптысты, якія належаць да найбуйнейшых рэлігійных арганізацый ”Паўднёвая баптысцкая кавенцыя” (каля 15,9 млн. чалавек) і ”Амерыканская баптысцкая царква” (''{{lang|en|American Baptist Churches USA}}'').
* Пратэстанты - 46,5%
** пяцідзесятнікі — 8,9 % (13,6 млн);
** лютэране — 5,1 % (пераважваюць у Паўночнай і Паўднёвай Дакоце, 7,8 млн);
** кальвіністы — 3,8 % (5,8 млн);
** метадысты — 3,6 % (5,4 млн, пераважваюць у Дэлавэры);
** англікане — 1,5 % (2,3 млн);
** адвентысты — 1,4 % (2,2 млн);
** рух святасці — 1,4 % (2,1 млн);
** іншыя — 0,9 % (1,3 млн));
* [[рымска-каталіцкая царква|Каталікі]] — 20,8 % (дамініруюць у паўднёва-заходніх і паўночна усходніх штатах);
* не належаць ні да якай канфесіі — 12,1 %;
* [[марманізм|мармоны]] — 1,6 % (дамініруюць у Юце);
* чальцы іншай [[Галіны хрысціянства|хрысціянскай канфесіі]] — 1,6 %;
* [[Іудаізм|іўдзеі]] — 1,9 %;
* [[Будызм|будысты]] — 0,7 %;
* 0,9 % — [[Іслам|мусульмане]];
* 2,5 % — іншае ці не пазначана;
* 4 % — [[атэізм|атэісты]]<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html#People |title=United States — People — Religions |archiveurl=http://archive.is/20120805/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/us.html%23People |archivedate=2017-01-27}}{{Ref-en}}</ref>.
=== Спорт ===
Рынак для прафесійнага спорту ў Злучаных Штатах складае прыкладна 69 млрд долараў, прыкладна на 50% больш за ўсе краіны [[Еўропа|Еўропы]], [[Блізкі Усход|Блізкага Усходу]] і [[Афрыка|Афрыкі]], разам узятых<ref>[http://www.reuters.com/article/2008/06/18/us-pwcstudy-idUSN1738075220080618 Global sports market to hit,1 billion in 2012]. Reuters.</ref>. [[Бейсбол]] стала разглядацца як нацыянальны від спорту, пачынаючы з канца [[19 стагоддзе|XIX стагоддзя]], не зважаючы на тое, што самым папулярным відам спорту ў ЗША з'яўляецца [[амерыканскі футбол]]<ref>[http://www.harrisinteractive.com/Insights/HarrisVault8482.aspx?PID=337 Professional Football Widens Its Lead Over Baseball as Nation’s Favorite Sport]. Harris Interactive.</ref>. [[Баскетбол]] і [[Хакей з шайбай|хакей]] з'яўляюцца наступнымі дзвюма вядучымі прафесійнымі каманднымі відамі спорту ў краіне. Каледжаўскі амерыканскі футбол і баскетбол прыцягваюць шырокую аўдыторыю<ref>[http://www.footballfoundation.org/tabid/567/Article/53380/Passion-for-College-Football-Remains-Robust.aspx Passion for College Football Remains Robust]. National Football Foundation.</ref>.
| |||