|
'''Баснійская мова''' (саманазва: bosanski jezik, босански језик) — мова [[паўднёваславянскія мовы|паўднёваславянскай групы]], мясцовы стандартызаваны варыянт [[сербахарвацкая мова|сербахарвацкай]]. Шмат запазычанняў з [[арабская мова|арабскай]], [[цюркскія мовы|цюркскіх]] і [[фарсі|персідскай]]. Пісьменнасць на [[Лацінскі алфавіт|лацініцы]] харвацкага ўзору ([[гаевіца]]), раней ужываліся таксама [[арабскі алфавіт|арабскае пісьмо]], [[глаголіца]] і [[басанчыца]] (мясцовая разнавіднасць [[кірыліца|кірыліцы]]).
Пісьменнасць на лацінцы-гаевице і кірыліцы-вуковице, раней ўжываліся таксама арабскае пісьмо, глаголіца і босанчица (мясцовая разнавіднасць кірыліцы (пералікПералік адрозненняў ад [[Сербская мова|сербскай]] і [[Харвацкая мова|харвацкай]] гл. у артыкуле «[[Сербскахарвацкая мова]]» ). ▼Гэта мова мусульманскага насельніцтва былой Югаславіі, распаўсюджаны пераважна ў Босніі і Герцагавіне, дзе мае афіцыйны статус, у Косаве і ў Новопазарском Санджаке.
http://personal.inet.fi/cool/blt/gramatika.htm<nowiki/>{{Interwiki|bs|Pocetna strana|баснійскай мовай||}} ▼Асноўныя адрозненні мовы ад сербскай і харвацкай заключаюцца ў шырока прадстаўленых турцизмах, арабизмах і персизмах, замацавацца тут у часы панавання Асманскай імперыі. На баснійскім гаворыць каля 1,33 мільёна чалавек.
▲Пісьменнасць на лацінцы-гаевице і кірыліцы-вуковице, раней ўжываліся таксама арабскае пісьмо, глаголіца і босанчица (мясцовая разнавіднасць кірыліцы (пералік адрозненняў ад [[Сербская мова|сербскай]] і [[Харвацкая мова|харвацкай]] гл. у артыкуле «[[Сербскахарвацкая мова]]»).
== Арэал і колькасць ==
На баснійскім мове ў свеце кажа парадку 1,334 млн. Чалавек, з іх:
у Босьніі і Герцагавіне - 1120 тыс. чалавек (2014);
у Сербіі (у асноўным у Рашском акрузе) - 135 тыс. чалавек (2002);
ў Косаве - 28,9 тыс. чалавек (2011);
у Чарнагорыі - 36,7 тыс. чалавек, з іх 33 тыс. назвалі роднай баснійская мова, 3,6 тыс. - босняцкий (2011);
у Харватыі - 16,86 тыс. чалавек (2011);
у Македоніі (у супольнасцях Петравец, Скоп'е, Вялес і Зелениково) - 8,56 тыс. чалавек (2002).
Таксама баснійская мова распаўсюджаны ў шэрагу краін Заходняй Еўропы, Турцыі і Паўночнай Амерыкі сярод працоўных мігрантаў, імігрантаў і іх нашчадкаў. У Турцыі па розных ацэнках на баснійскім кажа ад 100 да 200 тыс. чалавек.
== Моўныя асаблівасці ==
Да асноўных прыкметах баснійскай літаратурнай нормы, якая адрознівае яе ад астатніх трох літаратурных стандартаў, якія базуюцца на гаворках штокавского прыслоўі (сербскага, харвацкага і чарнагорскага) адносяць:
# Захаванне або другаснае з'яўленне зычнай фанемы / h /: bahnuti «нечакана з'явіцца» (серб., Хорв. Banuti), horiti se «адбівацца» (серб., Хорв. Oriti se), hrđa іржа (серб., Хорв. Rđa), hudovica «удава» (серб., хорв. udovica), mehak, mehka, mehko «мяккі», «мяккая», «мяккае» (серб., хорв. mek, meka, meko), sahat «час», «гадзіны» (серб., хорв. sat) і г. д.
2. Больш шырокае распаўсюджанне турцизмов і арыенталізме, часцей за ўсё ў форме, блізкай да формы мовы-крыніцы запазычанні: aždaha «цмок», «змей» (серб., Хорв. Aždaja), bašča «сад» (серб. Bašta, хорв. Bašća) , findžan «кубак» (серб., хорв. fildžan), kahva «кава» (серб., хорв. kafa / kava), mejdan "плошча" (серб., хорв. megdan). Дадзены тып запазычанай лексікі характэрны пераважна для канфесійнай ісламскай тэрміналогіі.
3. Тэндэнцыя да памяншэння колькасці сербизмов і павелічэнню харвацкіх моўных формаў. У той жа час частка традыцыйных сербскіх формаў устойліва захоўваецца: hirurg «хірург» (хорв. Kirurg), okean «акіян» (хорв. Ocean), Evropa «Еўропа» (хорв. Europa), niko «ніхто» (хорв. Nitk) і г.д.
У граматыцы разыходжанні з сербскім і харвацкім літаратурнымі мовамі ў баснійскага мовы адсутнічаюць.
== Зноскі ==
▲http://personal.inet.fi/cool/blt/gramatika.htm<nowiki/>{{Interwiki|bs|Pocetna strana|баснійскай мовай||}}
{{Славянскія мовы}}
| 