|
|заўв =
}}
'''Народная Рэспубліка Балгарыя''' ({{lang-bg[[Балгарская мова|балг.]]: Народна република България}}) — афіцыйная назва [[Балгарыя|Балгарыі]] падчас сацыялістычнага рэжыму. НРБ з'яўлялася членам [[АВД|Арганізацыі Варшаўскага дагавора]] і [[СЭУ| Савета эканамічнай узаемадапамогі]].
У [[2СВ|Другую сусветную вайну]] [[Трэцяе Балгарскае царства|Царства Балгарыя]] ўступіла на баку [[краіныКраіны Восі|Восі]]. У [[1943]] на фоне пераходу ініцыятывы ў вайне на бок [[СССР|Савецкага Саюза]] ў краіне ўзмацніўся камуністычны рух і цар [[Барыс III]] зрабіў спробу выйсці з саюза з Германіяй, але [[28 жніўня]] нечакана памёр. У [[1944]] Балгарыю ахапіў палітычны крызіс. Няўдалыя спробы мірных перамоў прыводзяць да таго, што ў [[верасеньВерасень|верасні]] [[1944]] савецкія войскі пачынаюць уварванне, не сустрэўшы, аднак, аніякага супраціву. 9 верасня камуністы пры дапамозе міністра абароны [[Іван Марынаў| Івана Марынава]] [[Пераварот 9 верасня| ажыцяўляюць дзяржаўны пераварот]] і прыходзяць да ўлады, абвясціўшы народную рэспубліку.
У [[1944]] - [[1945]] новы урад правёў шэраг рэпрэсій супраць палітычных супернікаў, калектывізацыю і экспрапрыяцыі, што прыводзіць да ўзнікнення партызанскага [[Гаранскі рух| Гаранскага руху]], які карыстаўся падтрымкай [[Каралеўства Грэцыя|Грэцыі]]. Для ліквідацыі супраціву быў створаны [[ДС| Камітэт дзяржаўнай бяспекі]] (ДС), які захоўваў важную ролю ўвесь час існавання НРБ. Рэферэндум 1946 афіцыйна замацаваў сацыялістычны рэжым. Старшынёй Савета Міністраў стаў адзін з самых харызматычных дзеячаў [[Камінтэрн|Камінтэрна]]а, [[Георгі Дзімітраў]]. Ён наладжвае сяброўскія стасункі з [[СФРЮ|Югаславіяй]] і актыўна ўдзельнічае ў распрацоўцы праекта [[Балканская Федэрацыя| Балканскай Федэрацыі]] (дзяржавы, якая павінна аб'яднаць [[СФРЮ|Югаславію]], [[Народная Рэспубліка Албанія| Албанію]], Балгарыю, [[Сацыялістычная Рэспубліка Румынія|Румынію]], і, пры ўмове перамоге кампартыі ў грамадзянскай вайне, Грэцыю).[[ГрамадзянскаяФайл:Sofia, вайна1984.jpg|150px|міні|злева|Штаб-кватэра ўБКП. Грэцыі|грамадзянскайСафія вайне(1984)]]Смерць Дзімітрава ў [[1949]] супадае з савецка-югаслаўскім расколам, Грэцыю)які ставіць крыж на ідэях аб'яднання Балканаў. Новы генеральны сакратар Балгарскай камуністычнай партыі, сталініст Вылка Чарвенкаў, праводзіць чысткі ў партыі, заканчвае калектывізацыю, нягледзячы на ўзброеныя выступы сялян, і аб'яўляе курс на індустрыялізацыю краіны.
У [[1954]] пасля дэсталінізацыі да ўлады прыходзіць [[Тодар Жыўкаў]]. Пры ім НРБ ўваходзіць у [[АВД]], прымае ўдзел у падаўленні [[Венгерскае паўстанне, 1956|Венгерскага паўстання 1956]] і [[аперацыя «Дунай»| Пражскай вясны ]]. Шчыльнае супрацоўніцтва з СССР прыносіла Балгарыі значныя эканамічныя выгады. ▼[[Файл:Sofia, 1984.jpg|150px|міні|злева|Штаб-кватэра БКП. Сафія (1984)]]
У [[1989]], падчас [[Восень народаў|Восені народаў]], Жыўкава адхіляюць ад ўлады, а [[ БКП ]] змяняе назву на [[Балгарская сацыялістычная партыя| Балгарскую сацыялістычную партыю ]], якая страчвае свой кіруючы статус. У [[1990]] прэзідэнтам становіцца кандыдат ад апазіцыйнага [[Саюз дэмакратычных сіл| Саюза дэмакратычных сіл ]] [[Жэлю Жэлеў]], а з афіцыйнай назвы дзяржавы выключаецца слова "Народная". ▼Смерць Дзімітрава ў [[1949]] супадае з [[савецка-югаслаўскі раскол|савецка-югаслаўскім расколам]], які ставіць крыж на ідэях аб'яднання Балканаў. Новы генеральны сакратар Балгарскай камуністычнай партыі, сталініст [[Вылка Чарвенкаў]], праводзіць чысткі ў партыі, заканчвае калектывізацыю, нягледзячы на ўзброеныя выступы сялян, і аб'яўляе курс на індустрыялізацыю краіны.
▲У [[1954]] пасля дэсталінізацыі да ўлады прыходзіць [[Тодар Жыўкаў]]. Пры ім НРБ ўваходзіць у [[АВД]], прымае ўдзел у падаўленні [[Венгерскае паўстанне, 1956|Венгерскага паўстання 1956]] і [[аперацыя «Дунай»|Пражскай вясны]]. Шчыльнае супрацоўніцтва з СССР прыносіла Балгарыі значныя эканамічныя выгады.
▲У [[1989]], падчас [[Восень народаў|Восені народаў]], Жыўкава адхіляюць ад ўлады, а [[БКП]] змяняе назву на [[Балгарская сацыялістычная партыя|Балгарскую сацыялістычную партыю]], якая страчвае свой кіруючы статус. У [[1990]] прэзідэнтам становіцца кандыдат ад апазіцыйнага [[Саюз дэмакратычных сіл|Саюза дэмакратычных сіл]] [[Жэлю Жэлеў]], а з афіцыйнай назвы дзяржавы выключаецца слова "Народная".
{{АВД}}
| 