Вікіпедыя

Генацыд армян: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Радок 306:
 
У супольнай Дэкларацыі ад 24 мая [[1915]] года краін-саюзніц (Вялікабрытанія, Францыя і Расійская імперыя) забойствы армян сталі першым прызнаным злачынствам супраць чалавецтва<ref name="Уголовное право России-753" />:
{{Пачатак цытаты}}''З прычыны новых злачынстваў Турцыі супраць чалавецтва і цывілізацыі, урады Саюзных дзяржаў публічна заяўляюць [[Порта|Высокай Порце]] пра асабістую адказнасць за гэтыя злачынствы ўсіх членаў Асманскага ўрада, а таксама тых іх агентаў, якія залучанызалучаныя ў такую разню.''
{{Канец цытаты|крыніца=24 мая [[1915]]. Супольная дэкларацыя Францыі, Вялікабрытаніі і Расіі}}
Прызнанне генацыду армян з'яўляецца галоўнай мэтай асноўных {{нп3|Армянскае лобі ЗША|армянскіх лабісцкіх арганізацый|ru|Армянское лобби США}}, прытым, апроч самога прызнання, агучваліся {{нп3|Тэрытарыяльная спрэчка|тэрытарыяльныя прэтэнзіі|ru|Территориальный спор}} і вымогапатрабаванне пра выплатувыплаты [[Рэпарацыі|рэпарацый]] Турцыяй. Каб дамагчыся прызнання, армянскія лабісты прыцягваюць на свой бок парламентароўпарламентарыяў і ўплывовых асоб, аказваюць ціск на ўрады розных краін, арганізуюць шырокае асвятленне дадзенага пытання ў грамадстве, заснавалі інстытуты, што займаюцца дадзеным пытаннем ({{нп3|Інстытут Зарана|Інстытут Зарана|ru|Институт Зоряна}}, Армянскі нацыянальны інстытут)<ref name="Heather Gregg 19" />. Армянская [[дыяспара]] амаль цалкам пададзенаскладаецца з прамых нашчадкаў ахвяр генацыду, і мае дастатковыя матэрыяльныя рэсурсы, каб супрацьстаяць ціску Турцыі<ref name="Bloxham-223-224">{{Кніга:Donald Bloxham:The great game of genocide: imperialism, nationalism, and the destruction of the Ottoman Armenians|223-224}}</ref>.
 
[[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]] тройчы (1916<ref name="usa-1916" />, 1919<ref name="usa-1919" />, 1920<ref name="usa-1920" />) прыймаліпрымалі {{нп3|Рэзалюцыя|рэзалюцыі|ru|Резолюция}} аб масовых забойствах армян.
 
Генацыд армян прызнаў [[Еўрапарламент]] (1987<ref name="EuroParliament 1987" />, 2000<ref name="EuroParliament 2000" />, 2002<ref name="EuroParliament 2002" />, 2005<ref name="EuroParliament 2005" />, 2015<ref name="europarlament_15_04_2015">[http://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/1906585 Европарламент призвал Турцию признать геноцид армян] // ТАСС, 15 апреля 2015 года</ref>), парламенцкая кааліцыя краін Паўднёвай Амерыкі ([[Меркасур]])<ref>[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.382/current_category.5/affirmation_detail.html South American Parliamentarians Coalition (MERCOSUR)], November 19, 2007</ref>,
Падкамісія [[Арганізацыя Аб'яднаных Нацый|ААН]] па {{нп3|Рамачная канвенцыя пра абарону нацыянальных меншасцей|прадухіленнюпрадухіленні дыскрымінацыі і абароне меншасцей|ru|Рамочная конвенция о защите национальных меньшинств}}<ref name="CPDPM 1985" />, Парламент Лацінскай Амерыкі (2015)<ref>[http://www.panorama.am/ru/politics/2015/08/01/armenian-genocide/ Парламент Латинской Америки – Parlatino – признал Геноцид армян]</ref>.
 
Генацыд армян прызнаны і асуджаны многімі краінамі свету і ўплывовымі міжнароднымі арганізацыямі. Першым масавыя забойствы армян афіцыйна засудзіўасудзіў парламент [[Уругвай|Уругвая]]<ref name="HRR 1965" /><ref name="UL 2004" /> (1965). Знішчэнне армян афіцыйна прызналі [[Генацыд|''генацыдам'']] (згодна міжнароднаму праву<ref name="un-genocide" />) і асудзілі таксама [[Францыя]] (1998<ref name="FNAL 1998" />, 2000<ref name="FSL 2000" />, 2001<ref name="FL 2001" />, 2006<ref name="génocide arménien" /><ref name="bbc-6043368" />, 2012<ref name="lenta.ru-24.01.2012-france" />),
[[Бельгія]]<ref name="BSR 1998" />,
[[Нідэрланды]]<ref name="NPR 2004" />,
Радок 338:
[[Бразілія]] (2015)<ref>[http://panarmenian.net/rus/news/192982/ 24-ой страной, признавшей Геноцид армян, стала Бразилия]</ref>,
[[Парагвай]] (2015) <ref>[http://odd.senado.gov.py/archivos/file/Proyecto%20de%20Declaracion%20%28Interes%20de%20esta%20HCS%20y%20reconoce%20el%20Genocidio%20Armenio%29.pdf Proyecto de Declaracion (Interes de esta HCS y reconoce el Genocidio Armenio)]</ref><ref>[http://news.am/rus/news/293389.html Сенат Парагвая признал Геноцид армян]</ref>,
45 изз 50 штатовштатаў СШАЗША (изз которыхякіх 35 на уровнеўзроўні закона)<ref>[http://www.armenian-genocide.org/current_category.11/affirmation_list.html Список штатов США, признавших геноцид армян] — Armenian National Institute</ref><ref>Арег Галстян. [http://golosarmenii.am/article/27502/chto-budet--esli-vse-50-shtatov-priznayut-genocid Что будет, если все 50 штатов признают геноцид?] // Голос Армении, 13.04.2015</ref>,
[[Германія]] (2016)<ref>[http://ria.ru/world/20160602/1441975378.html Бундестаг признал геноцидом преступления против армян в 1915 году] {{ref-ru}}</ref>.
 
Забойствы армян у Асманскай імперыі разглядаліся некалькімі міжнароднымі арганізацыямі. У 1984 годзе «''Пастаянны трыбунал народаў''» прызнаў дзеянні Асманскай імперыі [[генацыд]]ам<ref name="Permanent Peoples' Tribunal">April 16, 1984. [http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.66/current_category.5/affirmation_detail.html Permanent Peoples' Tribunal, Verdict of the Tribunal]</ref>. Да аналагічнай высновы ў 1997 годзе прыйшла {{нп3|Міжнародная асацыяцыя даследчыкаў генацыду|Міжнародная асацыяцыя даследчыкаў генацыду|ru|Международная ассоциация исследователей геноцида}}<ref>[http://www.genocidescholars.org/images/IAGS_Resolution_1997_on_the_Armenian_Genocide.pdf The Armenian Genocide Resolution Unanimously Passed By The Association of Genocide Scholars of North America], The Armenian Genocide Resolution was unanimously passed at the Association of Genocide Scholars’ conference in Montreal on June 13, 1997.</ref>
<ref>[http://www.genocide-museum.am/eng/21.03.2009.php Open letter to President Obama calling for acknowledgment of the Armenian Genocide], website of the IAGS, March 7, 2009 «''that the Armenian Genocide is not an allegation, a personal opinion, or a point of view, but rather a widely documented fact supported by an overwhelming body of historical evidence''.»</ref>
<ref name="The Association of Genocide Scholars">June 13, 1997. [http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.69/current_category.5/affirmation_detail.html The Association of Genocide Scholars]</ref>. 8 чэрвеня 2000 года ў газетах «''[[The New York Times]]''» і «''{{нп3|The Jerusalem Post|The Jerusalem Post|ru|The Jerusalem Post}}''» была апублікавана заява 126 даследчыкаў Халакосту (у іх ліку {{нп3|Іегуда Баўэр|Іегуда Баўэр|ru|Бауэр, Иегуда}}, [[Ізраэль Чарні]] і [[Элі Візель]]), якія пацвердзілі бясспрэчнасць факта генацыду армян у Першай сусветнай вайне<ref name="Statement_by_126_Holocaust_Scholars">[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.21/current_category.3/affirmation_detail.html Statement by 126 Holocaust Scholars, Holders of Academic Chairs, and Directors of Holocaust Research and Studies Centers] // [[The New York Times]] і [[The Jerusalem Post]], June 8, 2000</ref>. У 2001 годзе супольная турэцка-армянская камісія па замірэнні звярнулася ў «''Міжнародны цэнтр па пытаннях правасуддзя пераходнага перыяду''» (МЦПППП) для незалежнага заключэння, ці з'яўляюцца падзеі 1915 года генацыдам. У пачатку 2003 года МЦПППМЦПППП упрадставіўпрадставіў заключэнне, што падзеі 1915 года трапляюць пад усе вызначэнні генацыду і ўжытак гэтага тэрміна цалкам апраўданы<ref name="International Center for Transitional Justice">[http://www.armenian-genocide.org/Affirmation.244/current_category.5/affirmation_detail.html International Center for Transitional Justice (ICTJ) Report Prepared for TARC]</ref>.
 
Прызнанне генацыду армян афіцыйна не з'яўляецца абавязковай умовай для {{нп3|Пытанне пра ўступўступленне ТурцыюТурцыі ў Еўрапейскі саюз|ўступуўступлення Турцыі ў ЕС|ru|Вопрос о вступлении Турции в Европейский союз}}, аднак некаторыя аўтары лічаць, што Турцыі давядзецца зрабіць гэта на шляху да чалецтвачленства ў ЕС<ref name="bbc.co.uk-4290524" /><ref name="mk.ru-76188" />.
 
==== Крыміналізацыя адмаўлення ====
У [[Швейцарыя|Швейцарыі]] некалькі чалавек былі пакараныпакараныя [[суд]]ом за адмаўленне генацыду армян<ref name="panarmenian-54518">PANARMENIAN.net. 1 октября 2010. [http://www.panarmenian.net/rus/world/news/54518/ 150 дней тюремного заключения и 30 тысяч франков — так швейцарский суд наказал турок за отрицание Геноцида армян]</ref>. У кастрычніку [[2006]] года [[Нацыянальны сход Францыі]] прыняў законапраект<ref name="génocide arménien"/>, пададзены {{нп3|Валеры Буае|Валеры Буае|ru|Буайе, Валери}}, які разглядаў адмаўленне прызнаных Францыяй генацыдаў як злачынства; законапраект, што агадваепрадугледжвае ў якасці пакарання турэмнае зняволенне тэрмінам да 1 года і штраф у {{nobr|45 000 еўра}}<ref name="newsarmenia.ru-20111222-42585122" />, быў паўторна прыняты 22 снежня 2011 года, а 23 студзеня 2012 года Сенат пацвердзіў гэтае рашэнне<ref name="ntv.ru-263754" />. Турцыя засудзілаасудзіла французскі закон пра пераслед адмаўлення генацыду<ref name="lenta.ru-24.01.2012-reply" />. Група французскіх дэпутатаў падала запыт пра адпаведнасць прынятага закона Канстытуцыі ў Канстытуцыйны савет Францыі, які пастанавіў, што закон, штоякі ўводзіць кару за адмаўленне прызнаных фактаў генацыду, не адпавядае канстытуцыіКанстытуцыі, бо з'яўляецца замахам на свабоду выразу думак і камунікавання<ref name="BBC-120228" /><ref name="gazeta.ru-4016413" />. У адказ на рашэнне Канстытуцыйнага савета [[Нікаля Сарказі|Сарказі]] запатрабаваў ад міністраў распрацаваць новую рэдакцыю закона<ref name="BBC-120221" />.
 
17 снежня 2013 года [[Еўрапейскі суд па правах чалавека]] прызнаў парушэннем права на свабоду выразу думкі кару, накладзеную швейцарскім судом на {{нп3|Рабочая партыя, Турцыя|Догу Перынчэка|ru|Рабочая партия (Турция)}}, які публічна адмаўляў генацыд армян, пры гэтым не прысудзіўшы ніякай грашовай кампенсацыі Перынчэку<ref name="European_Court_of_Human_Rights">[http://ria.ru/world/20131217/984705617.html ЕСПЧ: Швейцария нарушила права по делу об отрицании геноцида армян] // РИА Новости, 17.12.2013</ref>. У асобным тлумачэнні да рашэння Вялікая палата суда адзначыла, што суд не займаўся пытаннем правамернасці крыміналізацыі генацыду ў прынцыпе, але што ў дадзеным выпадку суд разглядаў толькі факты заяў Перынчэка, якія, на думку суда, не ўтрымваюцьўтрымліваюць выразаў нянавісці ці няцерпнасці,нецярплівасці і рэалізуюць права Перынчэка на свабоду слова, гарантаваную артыкулам 10 Еўрапейскай канвенцыі па правах чалавека<ref>[http://echr.coe.int/Documents/Presse_Q_A_Perincek_ENG.pdf Q & A. Grand Chamber judgment in the case of Perinçek v. Switzerland] // ЕСПЧ, приложение 27510/08 к решению суда</ref>.
 
=== Кампенсацыя ===
[[Файл:ArmeniansofLebanon.jpg|thumb|250px|right|Маніфестацыя ў [[Горад Бейрут|Бейруце]], уў 91-я ўгодкі Генацыду армян у Асманскай імперыі.]]
У 2000 годзе кангрэс Каліфорніі прыняў закон, якім прызнаў правы спадчыннікаў загінулыхзагінуўшых у 1915 годзе армян пана атрыманні кампенсацый у адпаведных [[Страхавая кампанія|страхавых кампанійкампаніях]]. У 2003 годзе страхавая кампанія {{нп3|New York Life Insurance Company|New York Life Insurance Company|en|New York Life}} пачала выплату кампенсацый сваякам ахвяр забойстваў армян 1915 года<ref name="regnum-174306" /> (агульная сума кампенсацый складае прыкладна $20 млн<ref name="regnum-210207" />). Аднак у жніўні 2009 года апеляцыйны суд штата [[Каліфорнія]], ЗША, прыняў рашэнне ануляваць закон пра выплату страхавых кампенсацый сваякам армян. Суддзя Дэвід Томпсан палічыў скаргі армян адносна выплаты ім страхоўкі пазбытыміпазбаўленымі падставы, бо «''ўсе гэтыя падзеі адбываліся за тысячы міль ад ЗША, такім чынам штат Каліфорнія не нясе ніякай адказнасці перад гэтымі людзьмі''», і «''Федэральны ўрад ЗША не прыняў рашэння пра прызнанне генацыду армян''»<ref name="news.am-2870" />.
 
Французская страхавая кампанія «''Акса''» абавязалася выплаціць кампенсацыю ($17,5 млн) спадчыннікам ахвяр<ref name="regnum-1028092" />.
 
=== Дзень памяці ахвяр ===
[[Файл:Tsitsernakaberd24.04.2009.JPG|thumb|220px|Традыцыйнае шэсце да {{нп3|Цыцэрнакаберд|мемарыяльнаму комплексу Генацыду армян|ru|Цицернакаберд}} у Ерэване [[24 красавіка]] ([[2009]] год)/.]]
{{main|Дзень памяці ахвяр Генацыду армян}}
Штогод 24 красавіка ва ўгодкі дэпартацыі армянскай інтэлігенцыі са Стамбула мільёны армян і прадстаўнікоў іншых нацыянальнасцtqнацыянальнасцей ва ўсім свеце аддаюць даніну памяці ахвярам генацыду армян. У Арменіі гэта дата мае важнае значэнне і з'яўляецца непрацоўным днём.
 
15 красавіка 2015 года [[Еўрапейскі парламент|Еўрапарламент]] абвясціў 24 красавіка еўрапейскім ''Днём памяці ахвяр генацыду армян у Асманскай імперыі''<ref name="europarlament_15_04_2015" />.
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Генацыд_армян"