Генацыд армян: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
абнаўленне звестак
арфаграфія, стылявыя змены
Радок 1:
{{Гісторыя Арменіі|articles}}
 
'''Генацы́д армя́н''' ({{lang-hy|Հայոց Ցեղասպանություն}}, {{lang-tr|Ermeni soykırımı}} — генацыд армян, {{lang-tr|Ermeni Kırımı}} — армянская разня; па-армянску часцей выкарыстоўваецца выраз {{lang-hy|Մեծ Եղեռն}} [<small>МФА:</small> {{IPA|[mɛts jɛˈʁɛrn]}}] — ''Вялікае Злачынства'') — [[генацыд]]<ref name="Encyclopedia of genocide" /><ref name="Dadrian. Armenians in Ottoman Turkey and the Armenian Genocide" /><ref name="Totten 19" /><ref name="ags" />, арганізаваны і ажыццёўлены ў [[1915]] годзе (паводле некаторых крыніц, працягваўся да [[1923]] года<ref name="Encyclopedia of genocide" /><ref name="Dictionary of Genocide"/><ref name="Berger"/>) на тэрыторыях, штоякія кантралявалісякантралявалі ўладаміўлады [[Асманская імперыя|Асманскай імперыі]]. Генацыд ажыццяўляўся шляхам фізічнага знішчэння і дэпартацыі, улучаючыа перамяшчэннетаксама перамяшчэннем {{нп3|Грамадзянскае насельніцтва|грамадзянскага насельніцтва|ru|Мирное население}} ва ўмовах, што прыводзілі да немінучай смерці.
 
Генацыд армян праводзіўся ў некалькі стадый: раззбраенне армянскіх салдат, выбарчаявыбіральная дэпартацыя армян з пагранічных раёнаў, прыняцце закона пра высыланневысылку, масаваямасавую дэпартацыядэпартацыю і забойствы армян. Некаторыя гісторыкі ўлучаюць у яго [[Масавыя забойствы армян у 1894—1896 гадах|забойствы 1890-х гадоў]], {{нп3|Разня ў Смірне|разню ў Смірне|ru|Резня в Смирне}} і дзеянні турэцкіх войскаў у Закаўказзі ў 1918 годзе (гл. раздзел [[#Асманская імперыя і Рэспубліка Арменіі ў 1918—1923 гадах|Асманская імперыя і Рэспубліка Арменіі ў 1918—1923 гадах]]).
 
Асноўнымі арганізатарамі генацыду лічацца лідары {{нп3|младатуркі|младатуркаў|ru|Младотурки}} {{нп3|Мехмед Талаат-паша|Талаат|ru|Мехмед Талаат-паша}}, {{нп3|Ахмед Джамаль-паша|Джамаль|ru|Ахмед Джемаль-паша}} і {{нп3|Энвер-паша|Энвер|ru|Энвер-паша}}, а таксама кіраўнік «''{{нп3|Тэшкілят-і Махсуса|Асаблівай арганізацыі|ru|Тешкилят-и Махсуса}}''» {{нп3|Бехаэдзін Шакір|Бехаэдзін Шакір|ru|Шакир, Бехаэддин}}. Адначасова з генацыдам армян у Асманскай імперыі мелі месца [[генацыд асірыйцаў]] і [[генацыд пантыйскіх грэкаў]]. Большая частка [[армянская дыяспара|армянскай дыяспары]] паўстала з уцекачоў-армян з Асманскай імперыі.