Царква Спаса на Нярэдзіцы: Розніца паміж версіямі

Акварэльныя копіі нярэдзіцкіх фрэсак, выкананыя ў 1862 годзе мастаком {{нп3|Мікалай Авеніравіч Мартынаў|М. А. Мартынавым|ru|Мартынов, Николай Авенирович}}, былі паказаны ў 1867 годзе на [[Сусветная выстаўка, 1867|Сусветнай выставевыстаўцы ў Парыжы]] і заслужылі бронзавы медаль<ref>{{cite web|url=http://www.nereditsa.ru/Fresc/copy_history.htm|title=Копии фресок|publisher=Мультимедийная информационная система «Архитектура и настенная живопись новгородской церкви Спасо-Преображения на Нередице»|lang=ru|accessdate=2013-07-23|archiveurl=http://www.webcitation.org/6IPZWPfwo|archivedate=2013-07-27}}</ref>.

Фрэскі Нярэдзіцы — найбольш каштоўны помнік наўгародскага манументальнага жывапісу XII стагоддзя. Гэта быў абсалютна скончаны і непашкоджаны фрэсковыйфрэскавы цыкл. У 1903-1904 гадах пад кіраўніцтвам архітэктара {{нп3|Пётр Пятровіч Пакрышкін|П. П. Пакрышкіна|ru|Покрышкин, Пётр Петрович}} была праведзена першая рэстаўрацыя храма. Пасля рэстаўрацыі [[Мікалай Канстанцінавіч Рэрых|Н.]] [[Мікалай Канстанцінавіч Рэрых|К.]] [[Мікалай Канстанцінавіч Рэрых|Рэрых]], як быццам прадчуваючы нядобрае, пісаў, звяртаючыся да мастакаммастакоў: «Спяшайцеся, таварышы, замаляваць, зняць, апісаць прыгажосць нашай даўніны. Непрыкметна набліжаецца канец яе. Захавайце цудоўныя абломкі мінулага для будучых будынкаў жыцця»<ref>{{артыкул|аўтар=Н.К. Рерих|загаловак=Записные листки. XY. Спас Нередицкий.|выданне=Золотое руно.|тып=|год=1906|нумар=2|старонкі=96|issn=}}</ref>.

У перыяд [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] сусветна вядомы помнік загінуў. «Адступаючы, руская армія пакінула Ноўгарад і замацавалася на абарончым рубяжы Ліпна — Нярэдзіца — Кірылаў — Кавалёва — Волатава, гэта значыць па рэчышчы Волхаўца. Супрацьстаянне двух сіл працягвалася калягода паўтары гадоўпаўтара, нау працягугэты якіхчас старажытныя храмы на лініі нашай абароны, пераўтвораныя ў доўгачасовыя агнявыя кропкі, падвяргаліся сістэматычнаму артылерыйскаму абстрэлу. Адной з першых, яшчэ ў жніўні — кастрычніку 1941 года, загінула Нярэдзіца. Яна была разбурана больш чым напалову: ацалеліуцалелі толькі тыя часткі будынка, якія апынуліся пад заваламі паваліўшыхся купалоў, скляпенняў і верхніх сцен. Загінуў і весь — за вельмі нешматлікімі выключэннямі — роспіс храма. Была спалена вёска Нярэдзіца. Цалкам разбурана Гарадзішча з Благавешчанскай царквой»<ref>[http://www.nasledie-rus.ru/podshivka/5411.php Герольд Вздорнов.]</ref>.

Дзякуючы захаваныхзахаваным апісанням, копіям і фотаздымкам, іконаграфічны матэрыял з храма Праабражэння на Нярэдзіцы застаецца адным з найбольш ужывальных у параўнальным аналізе. Работы па выратаванню помніка пачаліся ў 1944 годзе. Цалкам адноўлены ў [[1956]]—[[1958]] гадах.

У [[2001]] гадах Наўгародская архітэктурна-археалагічная экспедыцыя правяла раскопкі ўнутры храма. Сярод іншых шматлікіх знаходак, за вынятай падсыпкай пад падлогу былі выяўленыя ўчасткі першапачатковайпершапачатковага жывапісу 1199 года<ref>[http://www.rusarch.ru/sedov9.htm Раскопки в церкви Спаса на Нередице]</ref> і грабніца з парэшткаміастанкамі маскоўскага князя Афанасія Данілавіча, нашчадка Рурыкавічаў, брата Івана Каліты і ўнука Аляксандра Неўскага, пахаванага тут, па летапісных крыніцах, у 1322 годзе.

File:Spas na Neredize graffiti.JPG|СярэднявечныяСярэдневяковыя фрэскі