Нямецкая мова: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
→‎Лексіка: шаблон
Радок 138:
! Дзяржава || Колькасць гаворачых<br /> на нямецкай мове || Заўвагі
|-
| {{Сцяг Аўстраліі}} [[Аўстралія]] || 79 тыс. чал.<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/country/AU|title=Australia |publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2014-11-13}}</ref> || 79 тыс. аўстралійцаў гавораць па-нямецку дома, хоць немцаў у Аўстраліі значна больш. Гл. [[Нямецкая мова ў Аўстраліі]].
|-
| {{Сцяг Аўстрыі}} [[Аўстрыя]] || 7,83 млн чал.<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/language/bar|title=Bavarian|publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2014-11-13}}</ref> || Нямецкая мова ў Аўстрыі замацавана [[Канстытуцыя Аўстрыі|Канстытуцыяй]] і прызнаецца [[Афіцыйная мова|афіцыйнай]] нароўні з мовамі меншасцей. Пераважна ў Аўстарыі гавораць на ўласным [[Аўстрыйскі варыянт нямецкай мовы|варыянце нямецкай мовы]], узнікшым пад уплывам [[Баварскі дыялект|баварскіх дыялектаў]]. Гл. [[Нямецкая мова ў Аўстрыі]].
|-
| {{Сцяг Аргенціны}} [[Аргенціна]] || 400 тыс. чал.<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/country/AR|title=Argentina|publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2014-11-13}}</ref> || Аргенцінскія немцы, якія пражываюць у [[Буэнас-Айрэс]]е, ужываюць мову [[бельгранадойч]] — змешаная нямецкая і [[Іспанская мова|іспанская]].
|-
| {{Сцяг Бельгіі}} [[Бельгія]] || 41,2 тыс. чал.<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/country/BE/languages|title=Belgium|publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2014-11-13}}</ref> || Распаўсюджана ва Усходняй Бельгіі (правінцыя [[Льеж, правінцыя|Льеж]]), з'яўляецца адною з трох афіцыйных моў нароўні з [[Французская мова|французскай]] і [[Нідэрландская мова|нідэрландскай]]. Гл. [[Нямецкамоўная супольнасць Бельгіі]].
|-
| {{Сцяг Бразіліі}} [[Бразілія]] || 1,5 млн чал.<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/country/BR|title=Brazil|publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2014-11-13}}</ref> || Распаўсюджана ў штатах [[Санта-Катарына|Санта Катарына]] і [[Рыу-Грандзі-ду-Сул]]. У другой палавіне XX ст. была пад уплывам [[Партугальская мова ў Бразіліі|партугальскай мовы]]. Гл. [[Нямецкая мова ў Бразіліі]].
|-
| {{Сцяг Венесуэлы}} [[Венесуэла]] || 1,5 тыс. чал.<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/language/gct|title=German, Colonia Tovar|publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2014-11-13}}</ref> || У Венесуэле нямецкая мова ([[алеман каланьера]]) выкарыстоўваецца ў мястэчку [[Калонія Товар]]. Этнічных немцаў каля 6 тыс. чал., з іх толькі чвэрць валодае нямецкай.
|-
| {{Сцяг Германіі}} [[Германія]] || 69,8 млн чал.<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/country/DE/languages|title=Germany|publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2014-11-13}}</ref> || Нямецкая мова ў Германіі з'яўляецца афіцыйнай мовай, замацаванай заканадаўча. Іменна ў Германіі нямецкая мова валодае самай высокай [[Разнавіднасці нямецкай мовы|варыятыўнасцю]]. Гл. [[Нямецкая мова ў Германіі]].
|-
| {{Сцяг Даніі}} [[Данія]] || 25,9 тыс. чал.<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/country/DK/languages|title=Denmark|publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2014-11-13}}</ref> || Распаўсюджана ў былой [[Паўднёвая Ютландыя, амт|Паўднёвай Ютландыі]] (сучасная [[Паўднёвая Данія]]). Гл. [[Нямецкая мова ў Даніі]].
|-
| {{Сцяг Італіі}} [[Італія]] || каля 225 тыс. чал.<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/country/IT/languages|title=Italy|publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2014-11-13}}</ref> || Нямецкая мова выкарыстоўваецца на ўзроўні рэгіёна [[Паўднёвы Ціроль]], нароўні з [[Італьянская мова|італьянскай]] і [[Ладзінская мова|ладзінскай мовамі]]. Разам з літаратурнай нямецкай у Італіі шырока распаўсюджаны [[баварскі дыялект]].
|-
| {{Сцяг Казахстана}} [[Казахстан]] || каля 181 тыс. чал.<ref>{{cite web |url= http://www.newskaz.ru/society/20130515/5087880.html|title= Свыше 11 млн казахов проживает в Казахстане|author=Устиненко А.|date=15.05.2013|publisher=Новости — Казахстан |accessdate=2014-11-13 |lang=}}</ref> || Немцы Казахстана пражываюць пераважна на поўначы краіны і ў раёне [[Астана|Астаны]]. Колькасць немцаў хутка зніжаецца: па даных перапісу 1989 і Ethnologue іх налічвалася 958 тыс. чал.<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/country/KZ/languages|title=Kazakhstan|publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2014-11-13}}</ref>; па выніках перапісу насельніцтва 2009 года колькасць немцаў складала ўжо 178 тыс.<ref>{{cite web|url=http://www.stat.kz/news/Pages/pr_04_02_10.aspx|title=Итоги переписи населения Республики Казахстан 2009 года|author=|date=|work=|publisher=Агентство республики Казахстан по статистике|accessdate=2012-01-27|lang=}}</ref>. Па стане на 2013 год іх стала на 3 тыс. чал. больш. Гл. [[Немцы Казахстана]].
|-
| {{Сцяг Канады}} [[Канада]] || 430 тыс. чал.<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/country/CA|title=Canada|publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2014-11-13}}</ref> || Немецкамоўнае насельніцтва Канады складаюць пераважна патомкі імігрантаў XIX і XX стагоддзя, [[менаніты]] ў [[Антарыа]].
|-
| {{Сцяг Ліхтэнштэйна}} [[Ліхтэнштэйн]] || каля 36 тыс. чал.<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/country/LI|title=Liechtenstein|publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2014-11-13}}</ref> || У Ліхтэнштэйне нямецкая — адзіная афіцыйная мова. Найбольш распаўсюджан [[ліхтэнштэйнскі дыялект]], роднасны [[Швейцарскі дыялект|швейцарскаму]] і [[Форарльбергскі дыялект|форарльбергскаму]].
|-
| {{Сцяг Люксембурга}} [[Люксембург]] || 10,2 тыс. чал.<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/country/LU/languages|title=Luxembourg|publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2014-11-13}}</ref> || Нямецкая выкарыстоўваецца як адна з афіцыйных моў нароўні з [[Люксембургская мова|люксембургскай]] і [[французская мова|французскай]]. Нямецкая вельмі папулярная як другая мова.
|-
| {{Сцяг Намібіі}} [[Намібія]] || 22,5 тыс. чал.<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/country/NA/languages|title=Namibia|publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2014-11-13}}</ref> || Нямецкая з'яўляецца адною з нацыянальных моў Намібіі нароўні з [[афрыкаанс]], [[герэра, мова|герэра]], [[ашывамба]] і [[англійская мова|англійскай]]. Гл. [[Нямецкая мова ў Намібіі]].
|-
| {{Сцяг Парагвая}} [[Парагвай]] || 166 тыс. чал.<ref>{{cite web|url=http://www.ethnologue.com/country/PY/languages|title=Paraguay|author=|date=|work=|publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2012-01-27|lang=}}</ref> || На нямецкай мове ў Парагваі гавораць нашчадкі менанітаў, якія імігравалі ў 1927 годзе, а таксама бразільскія немцы, якія прыехалі ў 1950-80-я гады. Гл. [[Нямецкая мова ў Парагваі]].
|-
| {{Сцяг Польшчы}} [[Польшча]] || 500 тыс. чал.<ref>{{cite web|url=http://www.ethnologue.com/country/PL/languages|title=Poland|author=|date=|work=|publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2012-01-27|lang=}}</ref> || У Польшчы нямецкая мова прызнана мовай меншасцей. На ёй гавораць пераважна патомкі [[Сілезія|сілезскіх]] немцаў, якія пазбеглі дэпартацыі ў Польшчы. Лік нямецкамоўных з года ў год зніжаецца.
|-
| {{Сцяг Расіі}} [[Расія]] || каля 2,07 млн чал.<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/country/RU |title=Russian Federation |publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2014-11-13}}</ref> || У Расіі этнічныя немцы пражываюць у [[Еўрапейская частка Расіі|Еўрапейскай частцы Расіі]], [[Сібір]]ы і на тэрыторыі былой [[АССР немцаў Паволжа]]<ref>{{артыкул |аўтар=Stricker G.|загаловак= Fragen an die Geschichte der Deutschen in Rußland |мова=de |выданне=Fragen an die Geschichte der Deutschen in Rußland|год=1997 |старонкі=13-34}}</ref>. Па даных [[Усерасійскі перапіс насельніцтва, 2010|перапісу 2010 года]]<ref>{{cite web|url=http://www.rg.ru/2011/12/16/stat.html|title=Вот какие мы - россияне: Об итогах Всероссийской переписи населения 2010 года|author=|date=22.12.2011|work=|publisher=Российская газета — №5660 (284)|accessdate=2012-01-27}}</ref>, немцамі сябе лічыць усяго 394 тыс. чал. Гл. [[Расійскія немцы]], [[Нямецка-плацкі дыялект]].
|-
| {{Сцяг Румыніі}} [[Румынія]] || 45,1 тыс. чал.<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/country/RO/languages|title=Romania|publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2014-11-13}}</ref> || Распаўсюджана ў гарадах [[Сібіу]], [[Сігішаара]], [[Цімішаара]], [[Сату-Марэ]]. Большая частка носьбітаў — [[трансільванскія саксы]]<ref>{{cite web|url= http://www.siebenbuergersachsen.de/geschichte/index.htm|title=Siebenbürger Sachsen - gestern, heute, morgen|author=Lauer J.|date=|work=|publisher=|accessdate=2012-01-12|lang=de}}</ref> і [[дунайскія швабы]]. Гл. [[Нямецкая мова ў Румыніі]].
|-
| {{Сцяг Славакіі}} [[Славакія]] || 5,4 тыс. чал.<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/country/SK/languages|title=Slovakia|publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2014-11-13}}</ref> || Распаўсюджана ў асяроддзі [[Славацкія немцы|славацкіх немцаў]]. У 1930-я гады пераважаў у вёсцы [[Крагуле]] [[Банскабістрыцкі край|Банскабістрыцкага края]].
|-
| {{Сцяг ЗША}} [[ЗША]] || 1,3 млн чал.<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/country/US|title=United States |publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2014-11-13}}</ref> || У Злучаных Штатах нямецкая з'яўляецца мовай меншасцей, аднак яна шырока распаўсюджана і актыўна вывучаецца ў адукацыйных установах<ref>{{cite web|url=http://www.vistawide.com/languages/us_languages.htm|title=Language-learning trends in the United States|publisher=Vistawide.com|accessdate=2012-01-27|lang=en}}</ref>. Гл. [[Нямецкая мова ў ЗША]].
|-
| {{Сцяг Украіны}} [[Украіна]] || 33,3 тыс. чал.<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/country/UA/languages|title=Ukraine|publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2014-11-13}}</ref> || Нашчадкі нямецкіх перасяленцаў XVIII ст. пражываюць на тэрыторыі [[Днепрапятроўская вобласць|Днепрапятроўскай]], [[Адэская вобласць|Адэскай]], [[Закарпацкая вобласць|Закарпацкай]], [[Запарожская вобласць|Запарожскай]] і [[Луганская вобласць|Луганскай]] абласцях і былой [[АР Крым]]. Гл. [[Немцы на Украіне]].
|-
| {{Сцяг Францыі}} [[Францыя]] || каля 1 млн чал. || Дакладных звестак пра лік носьбітаў няма. Нямецкая выкарыстоўваецца ў [[Эльзас]]е (па стане на 2012 год каля 790 тыс. чал.<ref>{{cite web|url=http://www.olcalsace.org/de/der-dialekt-in-zahlen|title=Der Dialekt in Zahlen|publisher=Amt für Sprache und Kultur im Elsass (OLCA)|accessdate=2011-11-06|lang=de}}</ref>) і паўночнай частцы [[Латарынгія|Латарынгіі]], у дэпартаменце [[Мозель, дэпартамент|Мозель]] (па розных звестках ад 48 да 300 тыс. чал.)<ref>{{cite web|url=http://www.culture-bilinguisme-lorraine.org/|title=Culture et Bilinguisme de Lorraine - Zweisprachig, unsere Zukunft|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2012-01-12|lang=fr}}</ref>. Актыўна выцясняецца французскай. Гл. [[Нямецкая мова ў Францыі]].
|-
| {{Сцяг Чэхіі}} [[Чэхія]] || 40,8 тыс. чал.<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/country/CZ/languages|title=Czech Republic|publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2014-11-13}}</ref> || Па даных чэшскай статыстыкі на 2001 год налічвалася ўсяго каля 39 тыс. немцаў<ref>{{cite web|url=http://www.czso.cz/csu/2008edicniplan.nsf/engt/24003E05E7/$File/4032080117.pdf|title=Obyvatelstvo podle národnosti podle výsledků sčítání lidu v letech 1921-2001|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2011-11-06|lang=cz}}</ref>. Да нямецкамоўнай меншасці ў Чэхіі адносяцца [[судэцкія немцы]], якім удалося пазбегнуць [[Дэпартацыя немцаў пасля Другой сусветнай вайны|дэпартацыі]] пасля [[Другая сусветная вайна|вайны]]. Гл. [[Нямецкая мова ў Чэхіі]].
|-
| {{Сцяг Швейцарыі}} [[Швейцарыя]] || 4,6 млн чал.<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/country/CH/languages|title=Switzerland|publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2014-11-13}}</ref> || Выкарыстоўваецца як адна з афіцыйных нароўні з французскай, італьянскай і [[Рэтараманская мова|рэтараманскай]]; каля 67 % [[Швейцарцы|швейцарцаў]] гавораць на [[Швейцарскі варыянт нямецкай мовы|уласным варыянце нямецкай мовы]], узнікшым на аснове [[Алеманскія дыялекты|алеманскіх дыялектаў]]. Гл. [[Нямецкая мова ў Швейцарыі]].
|-
| {{Сцяг ПАР}} [[ПАР]] || 12 тыс. чал.<ref>{{cite web |url=http://www.ethnologue.com/country/ZA|title=South Africa|publisher=[[{{нп5|Ethnologue]]|Ethnologue|ru|Ethnologue}}|accessdate=2014-11-13}}</ref> || У ПАР у правінцыі [[Квазулу-Натал]] ужываецца варыянт нямецкай мовы пад назвай [[наталер-дойч]].
|}