'''Жвялгайціс''' ({{Lang-lt|Žvelgaitis}}, {{Lang-de|Svelgates}}; літаральна: ''які глядзіць вакол'') ― [[Літва|літоўскі]] князь, які загінуў у [[1205]] годзе. З'яўляецца самым першым літоўскім князем, чыё імя на дадзены момант вядома з вартых даверу крыніц. Апісанне яго ваеннага паходу і смерці даецца ў "хроніцы" за аўтарствам [[Генрых Латвійскі|Генрыха Латвійскага]], нямецкага летапісца, які пісаўскладаў свае творы ў пачатку XIII стагоддзя. У іх распавядаецца пра гісторыю Латвіі ў перыяд з [[1186]] па [[1227]] гады. Жвялгайціс апісваецца як «багаты і магутны» кіраўнік, аднак разам з тым, ён не з'яўляўся вярхоўным князем, а толькі ўзначальваў войска гэтага больш магутнага князя.
У 1205 годзе Жвялгайціс павёў за сабой некалькі тысячтысячаў коннікаў з Літвы на поўнач, па шляху праз [[Горад Рыга|Рыгу]], каб напасці на зямліземлі [[Эстонія|Эстоніі]] і разрабаваць іх. Вяртаючыся з Эстоніі ў сярэдзіне зімы, з ваеннай здабычай і эстонскімі [[Рабства|рабамі]], яго войсківойска былібыло заспетызаспета знянацку і патрапіліпатрапіла ў засаду падчас пераходу праз гурбы, якія даходзілі воінам па пояс. На іх напаў атрад, які складаўся з [[Лівы|лівонскіх]] і [[Немцы|нямецкіх]] жыхароў Рыгі, якія знаходзіліся пад камандаваннем {{нп3|Віестартс|Віестартса|ru|Виестартс}}, кіраўніка [[Земгалы|земгалаў]]. Сам Віестартс не прымаў непасрэднага ўдзелу ў бітве, а толькі каардынаваў атакі, седзячы ў санях. Жвялгайціс загінуў ад дзіды, кінутай немцам па імяні Тэадор Шылінг. 1 200 літоўскіх воінаў загінулі. Эстонскія рабы былі забітыя разам з імі, у адплату за «мінулыя злачынствы» супраць лівонцаў. У Літве многія смуткавалі па Жвялгайцісу. Крыніцы таксама кажуць, што пяцьдзесят жонак літоўскіх воінаў скончылі жыццё самагубствам ад гора, у надзеі хутчэй апынуцца каля сваіх забітых мужоў.
