Вікіпедыя

Каменец: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
дрНяма тлумачэння праўкі
Няма тлумачэння праўкі
Радок 1:
{{НП-Беларусь
|статус = Горад
|беларуская назва = Каменец
|арыгінальная назва = Каменец
|назва ў родным склоне = Каменца
|падначаленне =
|краіна = Беларусь
|герб = Coat of Arms of Kamianiec, Belarus.png
|апісанне герба = Герб Каменца
|сцяг =
|шырыня герба =
|шырыня сцяга =
|выява = Kamyanets004.jpg
|памер =
|подпіс = Цэнтр горада і царква Св. Сімяона
|lat_dir = N |lat_deg = 52 |lat_min = 24 |lat_sec = 10
|lat_dir =
|lon_dir = E |lon_deg = 23 |lon_min = 48 |lon_sec = 30
|lat_deg =52
|CoordAddon =
|lat_min =24
|CoordScale =
|lat_sec =10
|карта =
|lon_dir =
|памер карты краіны =
|lon_deg =23
|памер карты рэгіёна =
|lon_min =48
|памер карты раёна =
|lon_sec =30
|CoordAddonвобласць = Брэсцкая
|CoordScaleраён = Камянецкі
|карта краіны = <!-- альтэрнатыўная -->
|карта =
|карта рэгіёна = <!-- альтэрнатыўная -->
|памер карты краіны =
|карта раёна = <!-- альтэрнатыўная -->
|памер карты рэгіёна =
|унутранае дзяленне =
|памер карты раёна =
|від главы =
|вобласць = Брэсцкая
|глава =
|раён = Камянецкі
|заснаваны =
|карта краіны = <!-- альтэрнатыўная -->
|першае згадванне = 1276
|карта рэгіёна = <!-- альтэрнатыўная -->
|згадванне ref =
|карта раёна = <!-- альтэрнатыўная -->
|магдэбургскае права = [[26 чэрвеня]] [[1503]]
|унутранае дзяленне =
|ранейшыя імёны =
|від главы =
|статус з = 1983
|глава =
|статус дата =
|заснаваны =
|плошча =
|першае згадванне = 1276
|від вышыні =
|згадванне ref =
|вышыня цэнтра НП =
|магдэбургскае права=[[26 чэрвеня]] [[1503]]
|афіцыйная мова =
|ранейшыя імёны =
|афіцыйная мова-ref =
|статус з = 1983
|насельніцтва = 8401
|статус дата =
|крыніца насельніцтва = <ref name="2017-Estimate"/>
|плошча =
|год перапісу = 2017
|від вышыні =
|шчыльнасць =
|вышыня цэнтра НП =
|колькасць двароў =
|афіцыйная мова =
|нацыянальны склад =
|афіцыйная мова-ref =
|канфесійны склад =
|насельніцтва = 8405
|часавы пояс = +2
|крыніца насельніцтва = <ref name="2016-Estimate"/>
|DST = +3
|год перапісу = 2016
|тэлефонны код = +375 1631
|шчыльнасць =
|паштовы індэкс = 225050, 225051
|колькасць двароў=
|паштовыя індэксы =
|нацыянальны склад =
|аўтамабільны код =
|канфесійны склад =
|від ідэнтыфікатара =
|часавы пояс = +2
|лічбавы ідэнтыфікатар =
|DST = +3
|катэгорыя ў Commons = Kamieniec, Belarus
|тэлефонны код = +375 1631
|сайт =
|паштовы індэкс = 225050, 225051
|мова сайта =
|паштовыя індэксы =
|мова сайта 2 =
|аўтамабільны код =
|мова сайта 3 =
|від ідэнтыфікатара =
|мова сайта 4 =
|лічбавы ідэнтыфікатар =
|мова сайта 5 =
|катэгорыя ў Commons =Kamieniec, Belarus
|add1n =
|сайт =
|add1 =
|мова сайта =
|add2n =
|мова сайта 2 =
|add2 =
|мова сайта 3 =
|add3n =
|мова сайта 4 =
|add3 =
|мова сайта 5 =
|add1n =
|add1 =
|add2n =
|add2 =
|add3n =
|add3 =
}}
'''Ка́менец'''<ref>{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусьname="NNP"/Брэсцкая вобласць}}</ref> ([[Інструкцыя па транслітарацыі (2007)|афіц. транс.]]: ''Kamieniec''), ці '''Камяне́ц'''<ref>Камяне́ц name="BE"// {{Крыніцы/БелЭн|7к}} С. 554.</ref> — горад у [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]], адміністрацыйны цэнтр [[Камянецкі раён|Камянецкага раёна]], на [[рака Лясная|р. Лясная]]. У 39 км ад [[Брэст]]а, у 28 км ад чыгуначнай станцыі Жабінка на лініі [[Баранавічы]]—Брэст, на аўтадарозе Брэст—[[Камянюкі]]. Насельніцтва 8&nbsp;405401 чал. (20162017)<ref name="20162017-Estimate"/>.
 
{{змест злева}}
 
== Назва ==
Тапонім «Каменец» утварыўся ад мясцовай мураванай («каменнай») [[Камянецкая вежа|вежы]], вакол якой узнікла паселішча<ref>{{Крыніцы/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}} С. 152.<name="KTSB"/ref>.
 
У [[1795]]—[[1940]] горад меў афіцыйную назву ''Каменец-Літоўскі'' дзеля адрознення ад украінскага [[Камянец-Падольскі|Камянца-Падольскага]].
 
== Гісторыя ==
Першы пісьмовы ўспамін пра Каменец змяшчаецца ў [[Іпацьеўскі летапіс|Іпацьеўскім летапісе]] і датуецца [[1276]] (у пэўных крыніцах<ref>[[Юрый Чантурыя|Ю. Чантурыя]]. [http://name="knihi.com-1"/spadcyna/spadcyna4.html Гарады і час] // {{Крыніцы/Страчаная спадчына, 2003|к}}</ref> можна сустрэць больш ранняе памылковае датаванне  — [[1196]]), калі князь валынскі [[Уладзімір Васількавіч|Уладзімір Васількавіч]] заклаў тут [[Камянецкая вежа|мураваную вежу]]<ref name="evkl27">[[Валерый Грынявецкі|Валерый Грынявецкі]]. Камянец // {{Крыніцы/ЭВКЛ|2к}} С. 27.</ref>:
{{Цытата|...зруби город на пустом мъстъ, нарицаемъм Льстнъ, и нарече имя eму Каменець, зане бысть камена земля. Созда же въ нем столпъ каменъ высотою 17 саженей, подобенъ удивлению всъм зрящим на нъ|[[Іпацьеўскі летапіс]]}}
 
Радок 92 ⟶ 88:
Жыхары Каменца бралі актыўны ўдзел у [[Грунвальдская бітва|Грунвальдскай бітве]] ([[1410]]). У [[1413]] горад стаў сталіцай [[Камянецкі павет|Камянецкага павета]] [[Троцкае ваяводства|Троцкага ваяводства]], ён знаходзіўся на гандлёвым шляху з [[Брэст|Брэста]] ў [[Гродна|Гродна]] і з [[Кракаў|Кракава]] ў [[Вільня|Вільню]].
 
[[26 чэрвеня]] [[1503]] вялікі князь [[Аляксандр Ягелончык|Аляксандр]] надаў Каменцу [[Магдэбургскае права]]<ref name="evkl27"/>, а ў [[1524]]<ref name="evkl27"/> [[Жыгімонт Стары]] — гарадскі герб: «''у срэбным полі чырвоны мур з вежай за ім''»<ref>[http:// name="knihi.com-2"/hierb/kamia.html Каменец] // {{Крыніцы/Геральдыка беларускіх местаў|}}</ref>. У [[1520]]<ref name="evkl27"/> мясцовасць увайшла ў склад [[Падляшскае ваяводства, 1513—1795|Падляшскага ваяводства]], у [[1565]]—[[1566]] згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай  — у [[Берасцейскі павет]] [[Берасцейскае ваяводства|Берасцейскага ваяводства]].
 
У [[16 стагоддзе|XVI ст.]] у Каменцы было 3—4 тыс. жыхароў. У [[17 стагоддзе|XVII]]—[[18 стагоддзе|XVIII]] стагоддзях тут існаваў замкава-палацавы комплекс, працавала тэкстыльная мануфактура [[Радзівілы|Радзівілаў]]. У [[Вайна 1654—1667 гадоў|Трынаццацігадовую вайну]] [[Маскоўскае княства|маскоўскія]] захопнікі спалілі горад<ref name="evkl27"/>. З прычыны ўчыненых разбурэнняў у [[1661]] [[вальны сойм|сойм Рэчы Паспалітай]] вызваліў камянецкіх мяшчан ад усіх падаткаў тэрмінам на 4 гады. У [[1673]] пры Уваскрасенскай царкве заснавалі манастыр. У 2-й пал. [[XVII стагоддзе|XVII ст.]] у Каменцы было 13 вуліц<ref name="evkl28">[[Валерый Грынявецкі|Валерый Грынявецкі]]. Камянец // {{Крыніцы/ЭВКЛ|2к}} С. 28.</ref>. У [[1723]] тут збудавалі касцёл.
 
У выніку [[Трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай]] ([[1795]]) Каменец апынуўся ў складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], дзе ўвайшоў у склад [[Брэсцкі павет, Расійская імперыя|Брэсцкага павета]] [[Гродзенская губерня|Гродзенскай губерні]]. У сяр. [[19 стагоддзе|ХІХ ст.]] у месце было 597 двароў. У канцы [[19 стагоддзе|ХІХ ст.]] дзейнічалі праваслаўная царква, касцёл і яўрэйскі малітоўны дом. Паводле вынікаў перапісу ([[1897]]) — 1186 будынкаў, дзейнічалі лячэбніца і царкоўна-прыходская школа. На [[1914]] працавала 7 дробных прадпрыемстваў.
Радок 130 ⟶ 126:
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:10000
ScaleMajor = unit:year increment:25002000 start:0 gridcolor:linegrey
ScaleMinor = unit:year increment:500 start:0 gridcolor:linegrey2
PlotData =
Радок 143 ⟶ 139:
bar:2004 from:0 till:8800
bar:2009 from:0 till:8447
bar:20162017 from:0 till:84058401
TextData=
fontsize:10px pos:(10,195)
Радок 150 ⟶ 146:
</div>
 
* '''[[XIX стагоддзе]]''': [[1830]]  — 927 муж., з іх шляхты 4, духоўнага саслоўя 5, мяшчан-іўдзеяў 738, мяшчан-хрысціян і сялян 176, жабракоў 14<ref>{{Крыніцы/Мястэчкі Беларусі, 2010|к}} С. 412.<name="miastečki"/ref>; [[1850]]  — 2,9 тыс. чал.; [[1878]]  — 6&nbsp;855 чал., у тым ліку 5&nbsp;900 іўдзеяў<ref>Kamieniec name="HSKP"// {{Крыніцы/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|3}} S. 763.</ref>; [[1893]]  — 1&nbsp;640 чал.<ref>[http://dic. name="academic.ru-1"/dic.nsf/brokgauz_efron/48194/Каменец Каменец] // {{Крыніцы/ЭСБЕ}}</ref>; [[1897]]  — 4,6 тыс. чал.<ref>[http://gerb.brestobl.com/kamen0.html Каменец (Камянец, Kamenets)] на [http://name="gerb.brestobl.com Гербы Брестской области]<"/ref>
* '''[[XX стагоддзе]]''': [[1921]]  — 2&nbsp;348 чал.<ref>Камянец name="EHB-1"// {{Крыніцы/ЭГБ|4к}} С. 79.</ref>; [[1972]]  — 5,1 тыс. чал.<ref>[http://dic. name="academic.ru-2"/dic.nsf/bse/92693/Каменец Каменец] // {{Крыніцы/Вялікая Савецкая Энцыклапедыя (3 выданне)}}</ref>; [[1991]]  — 8,3 тыс. чал.<ref>[http://dic. name="academic.ru-3"/dic.nsf/enc3p/145986 Каменец] // {{Крыніцы/Вялікі энцыклапедычны слоўнік}}</ref>; [[1997]]  — 9,4 тыс. чал.<ref name="EHB-2">Камянец // {{Крыніцы/ЭГБ|4к}} С. 78.</ref>
* '''[[XXI стагоддзе]]''': [[2004]]  — 8,8 тыс. чал.; [[2005]]  — 8,7 тыс. чал.; [[2006]]  — 8,6 тыс. чал.; [[2008]]  — 8,5 тыс. чал.; [[2009]]  — 8&nbsp;447 чал. (перапіс)<ref name="belstat">[http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-1.pdf Перепись населения — 2009. Брестская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>; [[2016]] — 8&nbsp;405 чал.<ref name="2016-Estimate"/>; [http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_4944/[2017]] Численность— населения8&nbsp;401 на 1 января 2016 гчал.<ref и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа.] {{refname="2017-ru}}<Estimate"/ref>
 
== Эканоміка ==
Прадпрыемствы харчовай прамысловасці.
{| class="wikitable standard collapsible collapsed" style="border: none; width: 100%; background-color: transparent;"
!Пералік прамысловых прадпрыемстваў Каменца
|-
|
* Сумеснае расійска-беларускае акцыянернае таварыства «Белавежскія сыры»
* Камянецкі філіял адкрытага акцыянернага таварыства «Савушкін прадукт»
* Прыватнае нарыхтоўча-вытворчае гандлёва-ўнітарнае прадпрыемства «Камянецкі каапнарыхтпрамгандаль»
|}
 
== Транспарт ==
Праз Каменец праходзіць аўтамабільная дарога [[Брэст]] — [[Камянюкі]] і чыгунка [[Высокае]] — [[Чаромха]], да Брэста — каля 40 км.
 
== Сацыяльная сфера ==
Радок 163 ⟶ 173:
 
=== Культура ===
Дзейнічаюць 2 дамы культуры, клуб, кінатэатр, 2 бібліятэкі, філіял [[Брэсцкі абласны краязнаўчы музей|Брэсцкага абласнога краязнаўчага музея]] — «Камянецкая вежа»<ref name="TEB"/>.
 
=== Спорт ===
Радок 171 ⟶ 181:
[[Файл:Краявіды Камянца 11.jpg|thumb|злева|Гістарычная забудова]]
[[Файл:Краявіды Камянца 03.jpg|thumb|Міжваенны дом]]
У паўднёвай частцы Каменца сфарміраваўся мікрараён, забудаваны 4—5-павярховымі жылымі дамамі. Аўтамагістраль Брэст  — Камянюкі падзяляе горад на ўсходнюю і заходнюю часткі. Асновай яго планавальнай структуры з'яўляецца няправільная радыяльная сетка вуліц. Галоўная вуліца  — Брэсцкая (дзялянка аўтамабільнай дарогі Брэст  — Камянюкі). На ёй склаўся адміністрацыйна-грамадскі цэнтр. Перспектыву вуліцы Брэсцкай замыкае сквер і будынак сярэдняй школы № 1. Пераважае аднапавярховая індывідуальная забудова. Прамысловая зона знаходзіцца ў паўднёва-ўсходняй частцы.
 
== ЭканомікаСлавутасці ==
Прадпрыемствы харчовай прамысловасці.
{| class="wikitable standard collapsible collapsed" style="border: none; width: 100%; background-color: transparent;"
!Пералік прамысловых прадпрыемстваў Каменца
|-
|
* Сумеснае расійска-беларускае акцыянернае таварыства «Белавежскія сыры»
* Камянецкі філіял адкрытага акцыянернага таварыства «Савушкін прадукт»
* Прыватнае нарыхтоўча-вытворчае гандлёва-ўнітарнае прадпрыемства «Камянецкі каапнарыхтпрамгандаль»
|}
 
== Транспарт ==
Праз Каменец праходзіць аўтамабільная дарога [[Брэст]] — [[Камянюкі]] і чыгунка [[Высокае]] — [[Чаромха]], да Брэста — каля 40 км.
 
== Турыстычная інфармацыя ==
Дзейнічае філіял [[Брэсцкі абласны краязнаўчы музей|Брэсцкага абласнога краязнаўчага музея]] — «Камянецкая вежа»<ref>Каменец // {{Крыніцы/Турыстычная энцыклапедыя Беларусі|к}}</ref>.
 
[[Файл:Краявіды Камянца 06.jpg|thumb|Помнік Алексу]]
[[Помнік Алексу]] ([[1985]], ск. Аляксандр Лышчык<ref>[http://www.stol-kam.na.by/p100.htm Па турыстычным маршруце. г. Каменец]{{ref-ru}}</ref>)
 
=== Славутасці ===
[[File:Tower of Kamyanets.jpg|thumb|left|Камянецкая вежа]]
[[Файл:Сьвята-Сімяонаўская царква..JPG|thumb|Сімяонаўская царква]]
[[Файл:Краявіды Камянца 06.jpg|thumb|Помнік Алексу]]
* [[Камянецкая вежа]] ([[1271]]—[[1288]])
* Гімназія (1931)
* Гістарычная забудова горада (кан. ХІХ  — пач. ХХ стагоддзяў; фрагменты)
* [[Касцёл Святых Апосталаў Пятра і Паўла, Камянец|Касцёл Святых Апосталаў Пятра і Паўла]] (1925)
* Могілкі старыя каталіцкія (XVIII—XX  стагоддзі)
* [[Сінагога, Камянец|Сінагога]]
* [[Сімяонаўская царква, Камянец|Царква Святога Сімяона]] (1914)
* [[Камянецкія ліпы]]  — колішні батанічны помнік прыроды рэспубліканскага значэння.
* [[Помнік Алексу]] ([[1985]], ск. Аляксандр Лышчык<ref name="stol-kam"/>)
 
=== '''Страчаная спадчына ===:'''
* Касцёл Святых Апосталаў Пятра і Паўла (1723)
 
== Цікавыя факты ==
* У нядзелю [[13 кастрычніка]] [[1996]] жыхары [[Украіна|ўкраінскага]] [[Камень-Кашырскі|Каменя-Кашырскага]] заўчасна адсвяткавалі 800-гадовы юбілей свайго горада, памылкова атаясаміўшы гістарычную назву ''Камень'' з Каменцам, які паводле некаторых звестак упершыню згадваецца пад [[1196]]. То бок фактычна яны адзначылі юбілей Каменца<ref>Петро Кравчук. Книга рекордів Волині. — Любешів: «Ерудит», 2005. С. 12.<name="KRV"/ref>.
 
== Гл. таксама ==
Радок 217 ⟶ 209:
 
== Зноскі ==
{{Reflist|refs=
{{reflist}}
<ref name="2017-Estimate">{{Крыніцы/Насельніцтва Беларусі 2017}}</ref>
<ref name="NNP">{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Брэсцкая вобласць|}}</ref>
<ref name="BE">Камяне́ц // {{Крыніцы/БелЭн|7к}} С. 554.</ref>
<ref name="KTSB">{{Крыніцы/Кароткі тапанімічны слоўнік Беларусі}} С. 152.</ref>
<ref name="knihi-1">[[Юрый Чантурыя|Ю. Чантурыя]]. [http://knihi.com/spadcyna/spadcyna4.html Гарады і час] // {{Крыніцы/Страчаная спадчына, 2003|к}}</ref>
<ref name="evkl27">[[Валерый Грынявецкі|Валерый Грынявецкі]]. Камянец // {{Крыніцы/ЭВКЛ|2к}} С. 27.</ref>
<ref name="knihi-2">[http://knihi.com/hierb/kamia.html Каменец] // {{Крыніцы/Геральдыка беларускіх местаў|}}</ref>
<ref name="evkl28">[[Валерый Грынявецкі|Валерый Грынявецкі]]. Камянец // {{Крыніцы/ЭВКЛ|2к}} С. 28.</ref>
<ref name="miastečki">{{Крыніцы/Мястэчкі Беларусі, 2010|к}} С. 412.</ref>
<ref name="HSKP">Kamieniec // {{Крыніцы/Геаграфічны слоўнік Каралеўства Польскага|3}} S. 763.</ref>
<ref name="academic-1">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/brokgauz_efron/48194/Каменец Каменец] // {{Крыніцы/ЭСБЕ}}</ref>
<ref name="gerb">[http://gerb.brestobl.com/kamen0.html Каменец (Камянец, Kamenets)] на [http://gerb.brestobl.com Гербы Брестской области]</ref>
<ref name="EHB-1">Камянец // {{Крыніцы/ЭГБ|4к}} С. 79.</ref>
<ref name="academic-2">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/92693/Каменец Каменец] // {{Крыніцы/Вялікая Савецкая Энцыклапедыя (3 выданне)}}</ref>
<ref name="academic-3">[http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc3p/145986 Каменец] // {{Крыніцы/Вялікі энцыклапедычны слоўнік}}</ref>
<ref name="EHB-2">Камянец // {{Крыніцы/ЭГБ|4к}} С. 78.</ref>
<ref name="belstat">[http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/1.2-1.pdf Перепись населения — 2009. Брестская область]{{Ref-ru}} [[Нацыянальны статыстычны камітэт Рэспублікі Беларусь]]</ref>
<ref name="2016-Estimate">{{Крыніцы/Насельніцтва Беларусі 2016}}</ref>
<ref name="TEB">Каменец // {{Крыніцы/Турыстычная энцыклапедыя Беларусі|к}}</ref>
<ref name="stol-kam">[http://www.stol-kam.na.by/p100.htm Па турыстычным маршруце. г. Каменец]{{ref-ru}}</ref>
<ref name="KRV">Петро Кравчук. Книга рекордів Волині. — Любешів: «Ерудит», 2005. С. 12.</ref>
}}
 
== Літаратура ==
Радок 227 ⟶ 241:
 
== Спасылкі ==
{{Commonscat-inline|Kamieniec, Belarus|Каменец}}
{{OSM relation|5603384|Каменец}}
* [http://www.radzima.org/be/pub/324_m/ м. Каменец] на [[Radzima.org]]
* [http://brestobl.com/gorod/centr/11.html Інфармацыя на старонцы BrestObl.com]
* [http://kamenets.by/ Каменец  — Беларусь у лепшым выглядзе]{{ref-ru}}
* [http://rzecz-pospolita.com/kamieniec-litewski0.php3 Каменец  — rzeczpospolita.com]
* [http://www.methodology.by/index.php?option=com_content&task=view&id=321&Itemid=35 Отчет об экспедиции в Каменец (20-21 июня 2008 года)]{{ref-ru}}
 
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Каменец"