725
правак
(афармленне) |
|||
{{НП-Беларусь
|статус = горад
|беларуская назва = Слонім
|арыгінальная назва =
|падначаленне =
|краіна = Беларусь
|герб = Coat of Arms of Słonim, Belarus.png
|сцяг = Flag of Słonim.png
|шырыня герба =
|шырыня сцяга =
|выява = St Andrew's Church, Slonim.jpg
|памер =
|подпіс = [[Касцёл Святога апостала Андрэя, Слонім|Касцёл Св. Андрэя]] на плошчы [[Леў Сапега|Л. Сапегі]]
|lat_dir = N |lat_deg = 53 |lat_min = 05 |lat_sec =▼
|lon_dir = E |lon_deg = 25 |lon_min = 19 |lon_sec =▼
▲|lat_dir = |lat_deg =53 |lat_min =05 |lat_sec =
▲|lon_dir = |lon_deg =25 |lon_min =19 |lon_sec =
|
|
|памер карты рэгіёна = ▼
▲|карта =
|памер карты
|вобласць = Гродзенская
▲|памер карты рэгіёна =
|раён = Слонімскі
▲|памер карты раёна =
|
|
|
|карта
|унутранае дзяленне = ▼
|
|глава =
▲|унутранае дзяленне =
|
|
|
|ранейшыя імёны =▼
|
|статус дата =
▲|ранейшыя імёны =
|
|
|
|
|афіцыйная мова-ref = ▼
▲|афіцыйная мова =
|крыніца насельніцтва = <ref name="2017-Estimate"/>
|
|шчыльнасць =
▲ |крыніца насельніцтва = <ref name="2016-Estimate"/>
|
|
|часавы пояс =
|DST =
|
|
|паштовыя індэксы =▼
|аўтамабільны код =▼
|від ідэнтыфікатара = ▼
▲|паштовыя індэксы =
|лічбавы ідэнтыфікатар =▼
▲|аўтамабільны код =
|катэгорыя ў Commons = Slonim▼
▲|від ідэнтыфікатара =
|сайт =
▲|лічбавы ідэнтыфікатар=
|мова сайта =
▲|катэгорыя ў Commons =Slonim
|
|мова сайта 3 =
|мова сайта
|мова сайта
|
|
|
|
|
|
|
▲|add3 =
}}
'''Сло́нім'''
▲'''Сло́нім''' ([[Інструкцыя па транслітарацыі (2007)|афіц. транс.]]: ''Slonim'') — горад у [[Гродзенская вобласць|Гродзенскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]], адміністрацыйны цэнтр [[Слонімскі раён|Слонімскага раёна]], на [[рака Шчара|р. Шчара]] пры ўпадзенні ў яе [[рака Іса|р. Іса]]. У 148 км на паўднёвы ўсход ад [[Гродна]]; [[Станцыя Слонім|чыгуначная станцыя]] на лініі [[Баранавічы]]—[[Ваўкавыск]]. Аўтамабільнымі дарогамі звязаны з [[Баранавічы|Баранавічамі]], [[Івацэвічы|Івацэвічамі]], [[Ружаны|Ружанамі]], [[Зэльва]]й, [[Дзятлава]]м. Насельніцтва 49 528 чалавек (2016)<ref name="2016-Estimate"/>.
{{Змест злева}}
Летапісныя назвы: '''Услонім''', '''Васлонім''', якія, магчыма, паходзілі ад слова «услон»—заслон, у значэнні фарпосту на важнай рачной магістралі.
Паводле археалагічных даследаванняў, у XI ст. на месцы сучаснага горада існавалі два ўмацаваныя гарадзішчы на абодвух берагах Шчары, якія, магчыма, паслужылі повадам для ўзнікнення назвы. З XII ст., відаць, на правабярэжжы на так званым Замчышчы (у цэнтры сучаснага горада на беразе Шчары) існаваў [[Ніжні замак, Слонім|драўляны замак]]. Упершыню Слонім згадваецца ў [[Іпацьеўскі летапіс|Іпацьцеўскім летапісе]] пад 1252 г. У XII-XIII стст. горад з высокай матэрыяльнай культурай, развітымі рамёствамі і гандлем. З сярэдзіны XIII ст. знаходзіўся ў складзе [[ВКЛ]]. Пад [[1281]] г. узгадваецца [[Васілька Слонімскі|«князь васлонімскі» Васілька]]<ref
У [[1490]] г. [[Казімір Ягелончык]] будуе ў горадзе першы касцёл (на яго месцы збудаваны мураваны касцёл св. Андрэя (1775)). У 1506 г. быў горад разбураны татарамі, стары замак больш не аднаўляўся. У 1520 г., пры намесніку [[Ян Радзівіл, 1474—1522|Яну Мікалаевічу Радзівілу]], у асноўным закончаны [[Верхні замак, Слонім|новы замак]]. У 1531 вялікі князь [[Жыгімонт Стары]] даў Слоніму гарадское самакіраванне па магдэбургскім праве, пацверджанае ў 1591 [[Жыгімонт Ваза|Жыгімонтам Вазам]] (скасавана ў 1776). Горад меў свой герб. З 1560 г. Слонім становіцца уласнасцю маршалка [[Рыгор Грынькавіч Валовіч|Р. Валовіча]], з 1586
Новы ўздым Слоніма звязаны з дзейнасцю Слонімскага старасты [[Міхал Казімір Агінскі|Міхала Казіміра Агінскага]]. У 2-ой пал. XVIII ст. ён заснаваў тут рэзідэнцыю, адкрыў друкарню, стварыў [[Слонімская капэла Агінскага|капэлу]], тэатральную трупу, пры якой працавалі балетная і музычная школы. Слонімская музычная школа існавала ў 1770-1780-я гады пры тэатры Агінскага. У школе навучаліся хлопчыкі і дзяўчынкі, у т.л. прыгонныя, з мэтай падрыхтоўкі спевакоў і музыкантаў для тэатра і капэлы Агінскага<ref
Сучаснікі звалі Слонім «Палескiмі Афінамі». Былі пабудаваныя прадпрыемствы па вытворчасці шаўковых тканін, дываноў і шэраг іншых, прыстань для рачных судоў. У канцы XVIII ст. кампаноўку гораду вызначала Замкавая плошча (пляц Льва Сапегі) з радыяльна адыходнымі трактамі на Мінск, Вільню (Моўчадскі тракт) і Гродна (з XV ст. Замкавы тракт, потым Дзярэчынскі тракт, злучаў з гарадскім цэнтрам праз масты на Шчары левабярэжную частку гораду і прыгарадную вёску Панасоўку). Пад 1796 г. у горадзе ўжо існавалі і былі занесеныя ў гарадскі план будынкі палацавага комплексу М. Агінскага.
== Насельніцтва ==
<div style="float:right;margin:0 0.5em 1em;" class="toccolours">{{Graph:Chart|width=128|height=128|type=rect|x=2010,2015,2016,2017|y=48800,49334,49528,49513}}</div>
* '''[[XXI стагоддзе]]''': [[2010]] – 48,8 тыс. чал.; [[2015]] – 49 334 чал.<ref name="2015-Estimate"/>; [[2016]] – 49 528 чал.<ref name="2016-Estimate"/>; [[2017]] – 49 513 чал.<ref name="2017-Estimate"/>
== Эканоміка ==
== Культура ==
[[Файл:Краявіды Слоніма (21).jpg|thumb|Слонімскі раённы краязнаўчы музей імя Іосіфа Іосіфавіча Стаброўскага]]
[[Слонімскі драматычны тэатр]]. [[Слонімскі раённы краязнаўчы музей імя Іосіфа Іосіфавіча Стаброўскага|Слонімскі раённы краязнаўчы музей імя І.
== Адукацыя ==▼
У Слонiме дзейнiчае кадэцкi корпус, якi быў заснаваны у 1997 г. Яго кiраўнiк i заснавальнiк падпалкоўнік — Вiктар Мiкалаевiч Пенза.▼
== СМІ ==
* "[[Газета Слонімская]]". Недзяржаўнае выданне. Уваходзіць у склад "[[Аб'яднаныя Масмедыі|Асацыяцыі выдаўцоў рэгіянальнай прэсы "Аб'яднаныя Масмедыі"]].
* [http://www.slonves.by/Газета "Слонімскі веснік"]. Орган мясцовых улад.
▲== Адукацыя ==
▲У Слонiме дзейнiчае кадэцкi корпус, якi быў заснаваны у 1997 г. Яго кiраўнiк i заснавальнiк падпалкоўнік — Вiктар Мiкалаевiч Пенза.
== Славутасці ==
* [[жылыя дамы]] (XIX — 1-й пал. XX ст.).
* [[Слонімскі Дабравешчанскі манастыр]] (2003)
* [[Слонімскі ідал]]<ref
<center><gallery mode=packed caption="Славутасці Слоніма" widths=190 heights=160 perrow="4">
Выява:Краявіды Слоніма (05).jpg|[[Капліца Святога Дамініка, Слонім|Капліца Святога Дамініка]] (1745)
Выява:Сінагога. Слонім.jpg|[[Слонімская сінагога]]
Выява:Краявіды Слоніма (19).jpg|[[Троіцкая царква, Слонім|Слонімская Свята-Траецкая царква]] (колішні касцёл і манастыр бернардзінцаў)
Выява:Г. Слонім - пл. Леніна, 6 PICT3115.jpg|Жылы дом па пл. Леніна, 6
Выява:Слонім. Танк.jpg|Танк у цэнтры
* [[Гарады Беларусі]]
== Зноскі ==
{{Reflist|refs=
<ref name="2017-Estimate">{{Крыніцы/Насельніцтва Беларусі 2017}}</ref>
<ref name="NNP">{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гродзенская вобласць|}}</ref>
<ref name="PSRL">ПСРЛ, СПб, 1843. Т.2. С.209.</ref>
<ref name="pamiać">Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Слонімскага раёна. — Мн.: БЕЛТА, 2004. — с. 90.</ref>
<ref name="2015-Estimate">{{Крыніцы/Насельніцтва Беларусі 2015}}</ref>
<ref name="2016-Estimate">{{Крыніцы/Насельніцтва Беларусі 2016}}</ref>
<ref name="Dučyc">Дучыц Л. Слонімскі ідал // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т.6. Мінск, 2001.</ref>
}}
== Літаратура ==
== Спасылкі ==
{{
{{OSM relation|6722458|Слонім}}
* [http://radzima.org/be/pub/1356_m/ м. Слонім] на [[Radzima.org]]
* [http://slonimhist.nm.ru «Гісторыя Слонімшчыны»]
* [http://geron-1987.blogspot.com Васілёвец
{{Слонімскі раён}}
{{Гарады Гродзенскай вобласці}}
[[Катэгорыя:Горад Слонім| ]]
|