Вікіпедыя

Розніца паміж версіямі "Слонім"

Слонім (правіць)

Версія ад 19:54, 26 красавіка 2017

802 байты дададзена ,  3 гады таму
няма тлумачэння праўкі
(афармленне)
{{НП-Беларусь
|статус = горад
|беларуская назва = Слонім
|арыгінальная назва =
|падначаленне =
|краіна = Беларусь
|герб = Coat of Arms of Słonim, Belarus.png
|сцяг = Flag of Słonim.png
|шырыня герба =
|шырыня сцяга =
|выява = St Andrew's Church, Slonim.jpg
|памер =
|подпіс = [[Касцёл Святога апостала Андрэя, Слонім|Касцёл Св. Андрэя]] на плошчы [[Леў Сапега|Л. Сапегі]]
|lat_dir = N |lat_deg = 53 |lat_min = 05 |lat_sec =▼
|lat=53.0834
|lon_dir = E |lon_deg = 25 |lon_min = 19 |lon_sec =▼
|long=25.3167
|карта CoordAddon =▼
▲|lat_dir = |lat_deg =53 |lat_min =05 |lat_sec =
|add3 CoordScale = ▼
▲|lon_dir = |lon_deg =25 |lon_min =19 |lon_sec =
|CoordAddonЯндэкскарта =
|CoordScaleкарта =
|памер карты раёнакраіны = =▼
|Яндэкскарта=
|памер карты рэгіёна = ▼
▲|карта =
|памер карты краіныраёна =
|вобласць = Гродзенская
▲|памер карты рэгіёна =
|раён = Слонімскі
▲|памер карты раёна =
|вобласцьсельсавет = Гродзенская
|раён карта краіны = Слонімскі
|сельсавет карта рэгіёна =
|карта краіныраёна =
|унутранае дзяленне = ▼
|карта рэгіёна =
|картавід главы раёна =
|глава =
▲|унутранае дзяленне =
|відзаснаваны главы =
|глава першае згадванне =
|заснаванызгадванне ref =
|ранейшыя імёны =▼
|першае згадванне =
|згадваннестатус refз = =
|статус дата =
▲|ранейшыя імёны =
|статусплошча з =
|статусвід вышыні дата =
|плошча вышыня цэнтра НП =
|відафіцыйная мова вышыні =
|афіцыйная мова-ref = ▼
|вышыня цэнтра НП =
|крыніца насельніцтва = <ref name ="2016-Estimate"/> 49513▼
▲|афіцыйная мова =
|крыніца насельніцтва = <ref name="2017-Estimate"/>
|афіцыйная мова-ref =
|насельніцтвагод перапісу = 495282017
|шчыльнасць =
▲ |крыніца насельніцтва = <ref name="2016-Estimate"/>
|годнацыянальны перапісусклад = 2016
|шчыльнасцьканфесійны склад =
|часавы пояс =
|нацыянальны склад =
|DST =
|канфесійны склад =
|часавытэлефонны код пояс =
|DST паштовы індэкс =
|паштовыя індэксы =▼
|тэлефонны код =
|аўтамабільны код =▼
|паштовы індэкс =
|від ідэнтыфікатара = ▼
▲|паштовыя індэксы =
|лічбавы ідэнтыфікатар =▼
▲|аўтамабільны код =
|катэгорыя ў Commons = Slonim▼
▲|від ідэнтыфікатара =
|сайт =
▲|лічбавы ідэнтыфікатар=
|мова сайта =
▲|катэгорыя ў Commons =Slonim
|сайтмова сайта 2 = =
|мова сайта 3 =
|мова сайта 24 =
|мова сайта 35 =
|моваadd1n сайта 4 =
|моваadd1 сайта 5 =
|add1nadd2n =
|add1add2 =
|add2nadd3n =
|add2add3 =
|add3n OpenStreetMap = 242978904
▲|add3 =
|OpenStreetMap = 242978904
}}
'''Сло́нім''' <ref name="NNP"/> ([[Інструкцыя па транслітарацыі (2007)|афіц. транс.]]: ''Slonim'')  — горад у [[Гродзенская вобласць|Гродзенскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]], адміністрацыйны цэнтр [[Слонімскі раён|Слонімскага раёна]], на [[рака Шчара|р. Шчара]] пры ўпадзенні ў яе [[рака Іса|р. Іса]]. У 148  км на паўднёвы ўсход ад [[Гродна]]; [[Станцыя Слонім|чыгуначная станцыя]] на лініі [[Баранавічы]]—[[Ваўкавыск]]. Аўтамабільнымі дарогамі звязаны з [[Баранавічы|Баранавічамі]], [[Івацэвічы|Івацэвічамі]], [[Ружаны|Ружанамі]], [[Зэльва]]й, [[Дзятлава]]м. Насельніцтва 49&nbsp;528513 чалавек (20162017)<ref name="20162017-Estimate"/>.▼
 
▲'''Сло́нім''' ([[Інструкцыя па транслітарацыі (2007)|афіц. транс.]]: ''Slonim'') — горад у [[Гродзенская вобласць|Гродзенскай вобласці]] [[Беларусь|Беларусі]], адміністрацыйны цэнтр [[Слонімскі раён|Слонімскага раёна]], на [[рака Шчара|р. Шчара]] пры ўпадзенні ў яе [[рака Іса|р. Іса]]. У 148 км на паўднёвы ўсход ад [[Гродна]]; [[Станцыя Слонім|чыгуначная станцыя]] на лініі [[Баранавічы]]—[[Ваўкавыск]]. Аўтамабільнымі дарогамі звязаны з [[Баранавічы|Баранавічамі]], [[Івацэвічы|Івацэвічамі]], [[Ружаны|Ружанамі]], [[Зэльва]]й, [[Дзятлава]]м. Насельніцтва 49&nbsp;528 чалавек (2016)<ref name="2016-Estimate"/>.
 
{{Змест злева}}
Летапісныя назвы: '''Услонім''', '''Васлонім''', якія, магчыма, паходзілі ад слова «услон»—заслон, у значэнні фарпосту на важнай рачной магістралі.
 
Паводле археалагічных даследаванняў, у XI ст. на месцы сучаснага горада існавалі два ўмацаваныя гарадзішчы на абодвух берагах Шчары, якія, магчыма, паслужылі повадам для ўзнікнення назвы. З XII ст., відаць, на правабярэжжы на так званым Замчышчы (у цэнтры сучаснага горада на беразе Шчары) існаваў [[Ніжні замак, Слонім|драўляны замак]]. Упершыню Слонім згадваецца ў [[Іпацьеўскі летапіс|Іпацьцеўскім летапісе]] пад 1252 г. У XII-XIII стст. горад з высокай матэрыяльнай культурай, развітымі рамёствамі і гандлем. З сярэдзіны XIII ст. знаходзіўся ў складзе [[ВКЛ]]. Пад [[1281]] г. узгадваецца [[Васілька Слонімскі|«князь васлонімскі» Васілька]]<ref>ПСРЛ, СПб, 1843. Т.2. С.209.<name="PSRL"/ref>. Умацаваным цэнтрам Слоніма быў Верхні замак на левым беразе Шчары. Слонімская харугва прымала ўдзел у Грунвальдскай бітве 1410. З 1413 г. Слонім знаходзіцца ў складзе Троцкага ваяводства.
 
У [[1490]] г. [[Казімір Ягелончык]] будуе ў горадзе першы касцёл (на яго месцы збудаваны мураваны касцёл св. Андрэя (1775)). У 1506 г. быў горад разбураны татарамі, стары замак больш не аднаўляўся. У 1520 г., пры намесніку [[Ян Радзівіл, 1474—1522|Яну Мікалаевічу Радзівілу]], у асноўным закончаны [[Верхні замак, Слонім|новы замак]]. У 1531 вялікі князь [[Жыгімонт Стары]] даў Слоніму гарадское самакіраванне па магдэбургскім праве, пацверджанае ў 1591 [[Жыгімонт Ваза|Жыгімонтам Вазам]] (скасавана ў 1776). Горад меў свой герб. З 1560 г. Слонім становіцца уласнасцю маршалка [[Рыгор Грынькавіч Валовіч|Р. Валовіча]], з 1586  — канцлера літоўскга [[Л. Сапега|Л. Сапегі]]. У XVI ст. становіцца вядомым прадмесце Замосце. Пасля заключэння Люблінскай (1569) і Брэсцкай (1596) уній тут з'яўляюцца каталіцкія манаскія ордэны: бернардынцы, бернардзінкі, бенедыктынкі, францысканцы, дамініканцы, езуіты і іншыя, будуюцца кляштары. У выніку вайны Расіі з Рэччу Паспалітай (1654—1667) горад быў спустошаны.
 
Новы ўздым Слоніма звязаны з дзейнасцю Слонімскага старасты [[Міхал Казімір Агінскі|Міхала Казіміра Агінскага]]. У 2-ой пал. XVIII ст. ён заснаваў тут рэзідэнцыю, адкрыў друкарню, стварыў [[Слонімская капэла Агінскага|капэлу]], тэатральную трупу, пры якой працавалі балетная і музычная школы. Слонімская музычная школа існавала ў 1770-1780-я гады пры тэатры Агінскага. У школе навучаліся хлопчыкі і дзяўчынкі, у т.л. прыгонныя, з мэтай падрыхтоўкі спевакоў і музыкантаў для тэатра і капэлы Агінскага<ref>Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Слонімскага раёна. — Мн.: БЕЛТА, 2004. – с. 90.<name="pamiać"/ref>. З 1777 г. існаваў невялікі балетны ансамбль (8 чалавек), падрыхтаваны балетмайстрам Ноакам. У 1781 г. пад яго кіраўніцтвам укамплектавана Слонімская балетная школа (у 1785 г. – 18 вучняў, пасля 1790 яшчэ больш). Спачатку сярод вучняў пераважалі дзеці прыдворных музыкантаў, пазней – прыгонных сялян<ref>Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Слонімскага раёна. — Мн.: БЕЛТА, 2004.— с. 90.<name="pamiać"/ref>.
 
Сучаснікі звалі Слонім «Палескiмі Афінамі». Былі пабудаваныя прадпрыемствы па вытворчасці шаўковых тканін, дываноў і шэраг іншых, прыстань для рачных судоў. У канцы XVIII ст. кампаноўку гораду вызначала Замкавая плошча (пляц Льва Сапегі) з радыяльна адыходнымі трактамі на Мінск, Вільню (Моўчадскі тракт) і Гродна (з XV ст. Замкавы тракт, потым Дзярэчынскі тракт, злучаў з гарадскім цэнтрам праз масты на Шчары левабярэжную частку гораду і прыгарадную вёску Панасоўку). Пад 1796 г. у горадзе ўжо існавалі і былі занесеныя ў гарадскі план будынкі палацавага комплексу М. Агінскага.
 
== Насельніцтва ==
<div style="float:right;margin:0 0.5em 1em;" class="toccolours">{{Graph:Chart|width=128|height=128|type=rect|x=2010,2015,2016,2017|y=48800,49334,49528,49513}}</div>
* [[2010]] – 48,8 тыс. чал.
 
* [[2016]] – 49&nbsp;528 чал.<ref name="2016-Estimate">[http://www.belstat.gov.by/ofitsialnaya-statistika/publications/izdania/public_bulletin/index_4944/ Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа.] {{ref-ru}}</ref>
* '''[[XXI стагоддзе]]''': [[2010]] – 48,8 тыс. чал.; [[2015]] – 49&nbsp;334 чал.<ref name="2015-Estimate"/>; [[2016]] – 49&nbsp;528 чал.<ref name="2016-Estimate"/>; [[2017]] – 49&nbsp;513 чал.<ref name="2017-Estimate"/>
 
== Эканоміка ==
== Культура ==
[[Файл:Краявіды Слоніма (21).jpg|thumb|Слонімскі раённы краязнаўчы музей імя Іосіфа Іосіфавіча Стаброўскага]]
[[Слонімскі драматычны тэатр]]. [[Слонімскі раённы краязнаўчы музей імя Іосіфа Іосіфавіча Стаброўскага|Слонімскі раённы краязнаўчы музей імя І.  І.  Стаброўскага]], этнаграфічны музей-майстэрня «Беларускае мястэчка», музей кнігі Слонімскай цэнтральнай раённай бібліятэкі імя Я. Коласа. Горад  — старажытны цэнтр мастацкага ткацтва.
 
== Адукацыя ==▼
У Слонiме дзейнiчае кадэцкi корпус, якi быў заснаваны у 1997 г. Яго кiраўнiк i заснавальнiк падпалкоўнік — Вiктар Мiкалаевiч Пенза.▼
 
== СМІ ==
* "[[Газета Слонімская]]". Недзяржаўнае выданне. Уваходзіць у склад "[[Аб'яднаныя Масмедыі|Асацыяцыі выдаўцоў рэгіянальнай прэсы "Аб'яднаныя Масмедыі"]].
* [http://www.slonves.by/Газета "Слонімскі веснік"]. Орган мясцовых улад.
 
▲== Адукацыя ==
▲У Слонiме дзейнiчае кадэцкi корпус, якi быў заснаваны у 1997 г. Яго кiраўнiк i заснавальнiк падпалкоўнік — Вiктар Мiкалаевiч Пенза.
 
== Славутасці ==
* [[жылыя дамы]] (XIX — 1-й пал. XX ст.).
* [[Слонімскі Дабравешчанскі манастыр]] (2003)
* [[Слонімскі ідал]]<ref>Дучыц Л. Слонімскі ідал // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т.6. Мінск, 2001.<name="Dučyc"/ref>
 
<center><gallery mode=packed caption="Славутасці Слоніма" widths=190 heights=160 perrow="4">
Выява:Краявіды Слоніма (05).jpg|[[Капліца Святога Дамініка, Слонім|Капліца Святога Дамініка]] (1745)
Выява:Сінагога. Слонім.jpg|[[Слонімская сінагога]]
Выява:Краявіды Слоніма (19).jpg|[[Троіцкая царква, Слонім|Слонімская Свята-Траецкая царква]] (колішні касцёл і манастыр бернардзінцаў)
 
Выява:Г. Слонім - пл. Леніна, 6 PICT3115.jpg|Жылы дом па пл. Леніна, 6
Выява:Слонім. Танк.jpg|Танк у цэнтры
* [[Гарады Беларусі]]
 
== Зноскі ==
{{зноскі}}
{{Reflist|refs=
<ref name="2017-Estimate">{{Крыніцы/Насельніцтва Беларусі 2017}}</ref>
<ref name="NNP">{{Крыніцы/Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь/Гродзенская вобласць|}}</ref>
<ref name="PSRL">ПСРЛ, СПб, 1843. Т.2. С.209.</ref>
<ref name="pamiać">Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Слонімскага раёна. — Мн.: БЕЛТА, 2004. — с. 90.</ref>
<ref name="2015-Estimate">{{Крыніцы/Насельніцтва Беларусі 2015}}</ref>
<ref name="2016-Estimate">{{Крыніцы/Насельніцтва Беларусі 2016}}</ref>
<ref name="Dučyc">Дучыц Л. Слонімскі ідал // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т.6. Мінск, 2001.</ref>
}}
 
== Літаратура ==
 
== Спасылкі ==
{{CommonsCommonscat-inline|Category:Slonim|Слонім}}
{{OSM relation|6722458|Слонім}}
* [http://radzima.org/be/pub/1356_m/ м. Слонім] на [[Radzima.org]]
* [http://slonimhist.nm.ru «Гісторыя Слонімшчыны»]
* [http://geron-1987.blogspot.com Васілёвец  — блог, прысвечаны гісторыі Слоніма і Слонімшчыны]
 
{{Слонімскі раён}}
{{Гарады Гродзенскай вобласці}}
 
[[Катэгорыя:Горад Слонім| ]]
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Адмысловае:MobileDiff/2622988"