Лінза: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
JerzyKundrat (размовы | уклад) дрНяма тлумачэння праўкі |
Іван сат03 (размовы | уклад) Ужытак тэрміна лінзы шырэйшы, важна ведаць негатыўныя бакі ўжывання іх, а таксама вобласці ўжывання лінзаў у агульным выпадку. |
||
Радок 2:
'''Лінза''' ({{lang-de|Linse}}, ад {{lang-la|lens}} — сачавіца) — празрыстае цела з аднастайнага матэрыялу, абмежаванае двума паліраванымі праламляльнымі крывалінейнымі паверхнямі вярчэння (часцей сферычнымі) або крывалінейнай і плоскай паверхнямі.
У цяперашні час усё часцей прымяняюцца і «асферычныя лінзы», форма паверхні якіх адрозніваецца ад сферы. У якасці матэрыялу лінзаў звычайна [[выкарыстоўваюцца]] аптычныя матэрыялы, такія як [[шкло]], аптычнае шкло, аптычна празрыстыя [[пластык|пластмасы]] і іншыя матэрыялы.
Адрозніваюць лінзы двух тыпаў: выпуклыя і ўвагнутыя. Лінза можа быць дваякавыпуклай або дваякаўвагнутай; адна з паверхняў лінзы можа быць плоскай, такія лінзы называюцца плоскавыпуклая і плоскаўвагнутая
[[Тэрмін]] «лінза» скарыстаюць таксама ў дачыненні і да іншых прыбораў і з'яў, дзеянне якіх на выпрамяненне падобна дзеянню лінзы. Прыкладам: Плоскія «лінзы», вырабленыя з матэрыялу са зменным паказнікам пераламлення, што змяняецца ў залежнасці ад адлегласці ад цэнтра, лінзы Фрэнэля и зонавая пласцінка Фрэнэля, што выкарыстоўвае з'ява [[Дыфракцыя|дыфракцыі]] «лінзы» паветра ў атмасферы — неаднастайнасць уласцівасцяў, у прыватнасці, паказніка пераламлення. Магнітная лінза — прылада, якое выкарыстоўвае сталае магнітнае поле для факусавання пучка зараджаных часціц (іёнаў ці электронаў) і ўжывальнае ў электронных і іённых мікраскопах. Выява лінзы, сфармаваная аптычнай сістэмай ці часткай аптычнай сістэмы. Выкарыстоўваецца пры разліку складаных аптычных сістэм.
Прамая, якая праходзіць праз цэнтры сферычных паверхняў называецца галоўнай аптычнай воссю лінзы. Калі таўшчыня лінзы малая ў параўнанні з радыусамі крывізны яе паверхняў, то лінза называецца тонкай. Усякая лінза мае пункт, праходзячы праз які прамень не змяняе свайго напрамку. Гэты пункт называецца аптычным цэнтрам лінзы.
[[File:Large_convex_lens.jpg|thumb|right|Дваякавыпуклая лінза збірае праломленыя прамені]]
Радок 24 ⟶ 28:
Велічыня, адваротная фокуснай адлегласці, з’яўляецца аптычнай сілай лінзы і вымяраецца ў дыяптрыях (''дптр''). Аптычная
сіла рассейвальнай лінзы, у якой фокус уяўны, ёсць адмоўнай велічынёй.
У сучасных аптычных прыборах да якасці выявы падаюцца высокія вымогі. Выява, што даецца простай лінзай, у сілу
цэлага шэрага нястач не задавальняе гэтым вымогам. Знішчэнне большасці нястач дасягаецца адпаведным
падборам шэрага лінзаў у цэнтраваную аптычную сістэму — аб'ектыў. Нястачыаптычных сістэм завуцца аберацыямі
Лінзы з'яўляюцца шырока пашыраным аптычным элементам большасці аптычных сістэм. Традыцыйнае ўжыванне лінзаў — біноклі, тэлескопы, аптычныя прыцэлы, тэадаліты, мікраскопы, фота- і відэатэхніка. Адзінкавыя якія збіраюць лінзы выкарыстоўваюцца як павелічальныя шклы. Іншая важная сфера ўжывання лінзаў — афтальмалогія,
дзе без іх немагчыма выпраўленне нястач зроку — блізарукасці, дальназоркасці, няправільнай акамадацыі, астыгматызму і іншых захворванняў. Лінзы скарыстаюць утакіх прыстасаваннях, як ачкі і кантактныя лінзы. У радыёастраноміі і радарах часта выкарыстоўваюцца дыэлектрычныя лінзы, што збіраюць струмень радыёхваль упрыёмную антэну, або факусавальныя іх на мэты.
У канструкцыі плутоніевых ядзерных бомбаў для ператварэння сферычнай разбежнай ударнай хвалі ад кропкавайкрыніцы (дэтанатара) у сферычную збежную, ужываліся лінзавыя сістэмы, вырабленыя з выбухоўкі з рознай хуткасцюдэтанацыі (то бок з розным паказнікам пераламлення).
== Гл. таксама ==
Радок 30 ⟶ 46:
== Літаратура ==
* Фізіка: падруч. для 8-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. мовай навучання / Л. А. Ісачанкава, Ю. Д. Ляшчынскі; пад рэд. Л. А. Ісачанкавай; пер. з рус. мовы Н. Г. Ляўчук. — Мінск: Нар. асвета, 2010. — 183 с. : іл. ISBN 978-985-03-1330-0
* Фізіка: даведкавае кіраўніцтва па фізіцы для паступаючых у вузы і для самаадукацыі / Б. М. Яворскі , Ю.А. Cелязнёў - 4-е выд. выпр. - М: Навука, 1989.-576 л. : іл. ISBN 5-02-014031-7
* Фізіка ў сярэдняй школе: тэорыя, заданні, тэсты / Л. А. Аксенавіч, В.І. Зеньковіч, К. С. Фарыно; пад рэд. К. С. Фарыно. — Мінск: Аверсэв, 2010. — 1102 з.: ISBN 978-985-529-418-5
[[Катэгорыя:Оптыка]]
| |||