Цёрн: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
→‎У прамысловасці: вікіфікацыя
→‎У кулінарыі: вікіфікацыя
Радок 227:
Плады цёрну ўжываюць у [[Ежа|ежу]] свежымі, асабліва пасля [[Даспельванне#блетынг|прамаражвання]], якое робіць іх саладзейшымі{{r|grochowski}}{{r|mazerant}}, а таксама выкарыстоўваюць як каштоўны прадукт для розных спосабаў перапрацоўкі, вытворчасці [[Пладова-ягаднае віно|вінаў]], [[Варэнне|варэння]], [[сок]]аў, [[сіроп]]аў, [[экстракт]]а, [[лікёр]]аў, [[воцат]]у, [[мармелад]]у, {{нп3|Пасціла|пасцілы|ru|Пастила}}, [[Цукаты|цукатаў]]. Вырабы з цёрну маюць далікатны пах і пікантны смак{{r|grochowski}}.
 
Сваіх смакавых уласцівасцяў цёрн не губляе нават пасля высушвання. Сухія плады і лісце ідуць на прыгатаванне [[Кампот|ўзвараў]], [[Кісель|кісялёў]] і для заварвання [[Гарбата|гарбаты]]{{r|khos}}<ref name=amer/><ref name=nsrw/>.
 
Віны, {{нп3|Наливка|наліўкі|ru|Наливка}} і [[Кандытарская прадукцыя|кандытарскія вырабы]] з цёрну адрозніваюцца высокімі смакавымі і {{нп3|Дыета|дыетычнымі|uk|Дієта}} ўласцівасцямі, тонкім прыемным [[водар]]ам.
Радок 239:
Плады цёрну адыгрывалі істотную ролю ў гаспадарцы першабытных пасяленцаў Еўропы, яшчэ да распаўсюджвання тут у культуры пладовых дрэў з іншых частак свету<ref name=luczaj>{{кніга|аўтар=Łukasz Łuczaj|загаловак=Dzikie rośliny jadalne Polski|выдаўніцтва=Chemigrafia|месца=Krosno|год=2004|старонкі=220|isbn=83-904633-6-9}}</ref>.
 
Салодкія стравы з цёрну некалі падаваліся ў якасці дадатку да асноўных страў. У [[Французская кухня|Францыі]] з недаспелых пладоў рабілі {{нп3|Марынаванне|марынады|ru|Маринование}} ў [[Воцат|воцаце]]{{r|luczaj}}{{r|future}}, а са спелых — лікёр ''prunelle''{{r|borkowski}}. У [[Нямецкая кухня|Германіі]] плады, здробненыя з вадой, ужываліся для дыстыляцыі высокаградусавай [[гарэлка|гарэлкі]]{{r|luczaj}}. У [[Руская кухня|Расіі]] з цёрну рабілі не тольку гарэлку і іншыя алкагольныя напоі, але і воцатавыя марынады, джэмы і жэле, а таксама фруктовыя сокі{{r|gumowska}}. У Польшчы плады дадавалі галоўным чынам у [[Пладова-ягаднае віно|віны]], у тым ліку як фарбавальнік, араматызатар і ўтрымальнік дубільных рэчываў, але і як галоўны кампанент таксама. Акрамя гэтага з цёрну рабілі [[гарэлка|гарэлку]] і {{нп3|Наліўка|наліўку|ru|Наливка}} ({{нп3|Цярноўка|цярноўку|pl|Tarninówka}}){{r|grochowski}}, сокі і сіропы{{r|gumowska}}. У Брытаніі з пладоў выраблялі наліўку пад назвай «цярновы джын» ({{lang-en|sloe gin}}), а ў іспанскай [[Навара, аўтаномная супольнасць|Навары]] рабілі дужа моцны лікёр [[пачаран]] ({{lang-es|pacharán}}){{r|borkowski}}. Цёрн дабаўлялі ў [[партвейн]] для надання яму больш рэзкага смаку і паху<ref>Gilman, D. C.; Thurston, H. T.; Colby, F. M., eds. (1905). "«Sloe"». New International Encyclopedia (1st ed.). New York: Dodd, Mead.</ref><ref name=amer>Rines, George Edwin, ed. (1920). "«Sloe"». Encyclopedia Americana.</ref>.
 
=== У медыцыне ===