Канстытуцыя БССР: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі |
Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 1:
'''Канстыту́цыя Белару́скай Саве́цкай Сацыялісты́чнай Рэспу́блікі''' - гэта Асноўны закон [[Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка Беларусі|ССРБ]] і [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|Беларускай ССР]], які дзейнічаў з [[1919]] па [[1994]] год. За ўвесь час існавання БССР былі прыняты чатыры [[Канстытуцыя|Канстытуцыі]] [[1919]], [[1927]], [[1937]] і [[1978]] гадоў.<ref name=":0">'''Канстытуцыя''' нашай дзяржавы (1919, 1927, 1937, 1978, К19 1994). - Мінск : Маст. літ., 2011 - 294 с. </ref>
== Канстытуцыя 1919 года ==
Канстытуцыя была прынята І з'ездзе Саветаў БССР [[3 лютага]] [[1919]] года<ref name=":0" />. Яна складаецца з 32 артыкулаў<ref name=":0" />.
Першыя 3 артыкулы ўяўляюць з сябе Дэкларацыю праў працоўнага і эксплуатуемага народа Беларусі, якая замацоўвала сабой што ўся ўлада канцынтруецца ў руках Саветаў працоўны, салдацкіх і сялянскіх дэпутатаў. Яна адмянала прыватную ўласнасць на зямлю і весь зямельны фонд<ref name=":0" />.
Першы раздзел Канстытуцыі замацоўваў агульныя палажэнні, якія давалі дадатковыя правы і абавязкі грамадзянам<ref name=":0" />.
Вышэйшай уладай быў названы З'езд Саветаў Беларусі, які склікаўся Цэнтральным Выканаўчым камітэтам не меньш за два разы ў год, што прадугледжана артыкулам 18 Канстытуцыі БССР 1919 года<ref name=":0" />.
Выканаўчая ўлада прадстаўлялася ЦВК - Цэнтральным Выканаўчым камітэтам. Для паляпшэння кіравання ўтвараліся малы і вялікі Прэзідыум для кіраўніцтва асобнымі галінамі кіравання<ref name=":0" />.
Апошні раздзел быў прысвечаны сцягу і гербу ССРБ<ref name=":0" />.
== Канстытуцыя 1927 года ==
Асаблівай прыкметай Канстытуцыі Беларусі ад [[11 красавіка]] [[1927]] года<ref name=":0" /> было тое, што яна напісаная на чатырох мовах, якія былі прызнаны дзяржаўнымі - [[Беларуская мова|беларуская]], [[Руская мова|руская]], [[Польская мова|польская]] і [[ідыш]]<ref name=":0" />. Гэтае палажэнне было добра адлюстраванае на [[Герб Беларускай ССР|гербе Беларусі]].
Самая Канстытуцыя складался з ХІІІ раздзелаў і 76 артыкулаў<ref name=":0" />. Як і ў Канстытуцыі [[1919]] года, апошні раздзел быў прысвечаны сімвалам.
Раздзел І быў прысвечаны агульным палажэнням, іншыя ж - асноўным органам кіравання.
Радок 26:
== Канстытуцыя 1937 года ==
У адрозненні ад першых двух Канстытуцый - трэцяя была зусім іншай. Перш за ўсё яе прыняцце адбылося на Надзвычайным ХІІ Усебеларускім з'здзе Саветаў ад [[19 лютага]] [[1937]] года. Неабходна ўлічваць тое, што яна была поўным адлюстраваннем [[Канстытуцыя СССР|Канстытуцыі СССР]] 1936 года.
Першы раздзел быў прысвечаны грамадскаму ладу і яго ўстройству. [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]] абвяшчалася дзяржавай рабочых і сялан (арт. 1) . Артыкул 12 замацоўваў прынцып: "Ад кожнага па яго здольнасці, кожнаму - па яго працы"<ref name=":0" />.
Вышэйшым органам улады абвяшчаўся [[Вярхоўны Савет БССР|Вярхоўны Савет]], які быў адзіным і выключным органам заканадаўчай улады<ref name=":0" />. Да рэформы 1946 года з'яўляўся [[Савет Народных Камісараў БССР]], які потым атрымаў назву [[Савет Міністраў БССР|Савета Міністраў Беларускай ССР]]<ref name=":0" />.
Неабходна адзначыць, што Канстытуцыя 1937 года з'яўляецца першай, дзе ўзгадваецца судовая ўлада. Гэта было у раздзеле ІХ, які меў назву "Суд і пракурату". Там гаворылася пра тое, што правасуддзе ажыцяўляецца Вярхоўным судом СССР і Вярхоўным судом Беларускай ССР, сыходзячы з таго, што існавалі агульнасаюзныя і рэспубліканскія законы<ref name=":0" />.
Нягледзячы на тое, што Сталінскія рэпрэсіі прышліся на 1937-1938 гг., [[Канстытуцыя СССР 1936 года|Канстытуцыя СССР 1936]] і Канстытуцыя БССР 1937 замацоўвалі вельмі дэмакратычныя правы і абавязкі, якія былі ў Раздзеле Х.
Раздзел ХІ, як і раздзел ІХ узгадваў выбарчую сістэму, якая дзейнічала ў Саюзе і Саюзнай Рэспублікі. Раздзел ХІІ адмяняў герб з 4-ма мовамі і ўводзіў той, аналаг якога выкарстоўваецца і зараз у якасці [[Герб Беларусі|дзяржаўнага герба]] Рэспублікі Беларусь. Сцяг БССР, рэфармаваная [[Сцяг Беларусі|версія]] якога зараз лунае над Беларуссю быў прыняты ў 1952 годзе, і згодна з гэтым былі ўнесены адпаведныя змены ў Канстытуцыю.
Радок 46:
Нечарговая ІХ сесія Вярхоўнага Савета БССР дзявятага склікання прыняла новую Канстытуцыю [[14 красавіка]] [[1978]] года. Гэта была першая Канстытуцыя з прыамбулай, дзе ў апошнім сказе было напісана, што гэтая Канстытуцыя захоўвае пераемнасць канстытуцыйнага развіцця БССР, пачынаючы з [[1919]] года і па [[1978]] год.
Знакімітым з'яўляецца артыкул 6, які надаваў "кіруючую і накіроўваючыю сілу савецкага грамадства, яго палітычнай сістэмы"<ref name=":0" /> [[Камуністычная партыя Савецкага Саюза|КПСС]] і [[Камуністычная партыя Беларусі|Камуністычнай партыі Беларусі]], як яе аддзяленню ў Беларусі.
Змест Канстытуцыі Беларускай ССР 1978 года<ref name=":0" />:
* '''Прыамбула'''
* '''І. Асновы грамадскага ладу і палітыкі Беларускай ССР'''
| |||