|
'''Тарна́да''', таксама '''Смерч''' — назваатмасферны нечаканавіхор, моцнагаякі ўзнікае ў [[вецерКучава-дажджавыя воблакі|ветрукучава-дажджавым]] ([[Навальніца|навальнічным]]) [[Воблакі|воблаку]] і які распаўсюджваецца ўніз, часта да самай паверхні зямлі, у выглядзе хмарнага рукава або хобата дыяметрам у дзясяткі і сотні метраў. Тарнада фарміруецца ў выніку сустрэчы цёплага і халоднага [[паветра]] і ўтварае варонкападобную віхуру вышынёй да 1,5 км, якая выцягвае [[дождж|дажджавыя]] аблокі да паверхні зямлі ці [[вада|вады]]. У сярэдзіне варонкі паветра ўздымаецца ўверх, утвараючы разражэнне. Каля зямлі шырыня тарнада складае 50 – — 500 м. Прыкладна праз 30 км тарнада траціць сваю моц, але зафіксаваны здарэнні жыцця тарнада на працягу 500 км.
== Моц тарнада ==
Для акрэслення моцы тарнада (на падставе знішчэнняў якія яно выклікала) ужываецца [[шкала ФуджытаФуджыты]] з выкарыстаннем сімвалаў ад F0 да F5. ▼
* F0 F0 — вецер з хуткасцю ніжэйад 64 да 116 км/г, ▼▲Для акрэслення моцы тарнада (на падставе знішчэнняў якія яно выклікала) ужываецца шкала Фуджыта з выкарыстаннем сімвалаў ад F0 да F5.
* F1 — вецер з хуткасцю ад 117 да 180 км/г (можа знішчыць драўляныя гаспадарчыя збудаванні і элементы дахаў, перавярнуць лёгкія аўтамабілі),
▲* F0 — вецер з хуткасцю ніжэй 116 км/г,
* F1 F2 — вецер з хуткасцю ад 116181 да 180253 км/г (можа знішчыцьзрываць драўляныя гаспадарчыя збудаванні і элементы дахаўдахі, перавярнуць лёгкіяпераварочваць аўтамабіліцягнікі),
* F2 F3 — вецер з хуткасцю ад 180254 да 250332 км/г (можа зрывацьвырываць дахі,дрэвы пераварочвацьі цягнікінішчыць нават вялікія будынкі),
* F3 F4 — вецер з хуткасцю ад 250333 да 330418 км/г (можа вырываць дрэвы і нішчыць наватўздымаць вялікія будынкімашыны),
* F4 F5 — вецер з хуткасцю ад 330419 да 415512 км/г (можа ўздымаць вялікіявельмі машыныцяжкія аб'екты і пераносіць іх на некалькі соцень метраў, раўняць з зямлёй усё што трапляецца на шляху).
* F5 — вецер з хуткасцю ад 415 да 510 км/г (можа ўздымаць вельмі цяжкія аб'екты і пераносіць іх на некалькі соцень метраў, раўняць з зямлёй усё што трапляецца на шляху).
== Цікавыя факты ==
* [[3 красавіка|3]] і [[4 красавіка]] [[1974]] года 147 тарнадаў здарылася ў 13 амерыканскіх штатах,
* самая высокая зафіксаваная хуткасць тарнада 511,7 км/г,
* самае вялікае (па велічыні варонкі) тарнада (F4) было зафіксавана [[22 мая]] [[2004]] года ў штаце [[Небраска]] – — яго варонка мела дыяметр 4 кіламетры.
== Літаратура ==
* {{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.15: Следавікі — Трыо|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2002|том=15|старонак=552|isbn=985-11-0251-2 (Т. 15)|тыраж=10 000}}
== Гл. таксама ==
* [[Цыклон]]
{{Надвор’е}}
[[Катэгорыя:Метэаралогія]]
| 