Нацыянальная акадэмія навук Беларусі: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
JerzyKundrat (размовы | уклад) др →У Сеціве |
JerzyKundrat (размовы | уклад) ++ з афіцыйнага сайта |
||
Радок 2:
{{вызн|1=Нацыянальная акадэмія навук Беларусі}}, {{вызн2|1=НАН Беларусі}}, {{вызн2|1=НАНБ}}, гістарычныя назвы: {{вызн2|1=Беларуская акадэмія навук}} ([[1929]]–[[1936]]); {{вызн2|1=Акадэмія навук БССР}} (1936–[[1991]]); {{вызн2|1=Акадэмія навук Беларусі}} (1991–[[1997]]) — вышэйшая дзяржаўная навуковая ўстанова [[Рэспубліка Беларусь|Рэспублікі Беларусь]], ажыццяўляе арганізацыю, правядзенне і каардынацыю фундаментальных і прыкладн{{*|ы}}х навуковых даследаванняў і распрацовак па розных напрамках прыродазнаўчых, тэхнічных, гуманітарных, сацыяльных навук і мастацтваў.
[[Выява:Belarus-Minsk-Academy of Sciences-2.jpg|thumb|left|250px|Галоўны будынак НАНБ. [[Мінск]], [[Праспект Незалежнасці, Мінск|пр-т Незалежнасці]]]]
Акадэмія навук была на базе навукова-даследчай і культурна-грамадскай установы рэспублікі - [[Інбелкульт|Інстытута беларускай культуры (Інбелкульт)]] (1922-1928), які быў рэарганізаваны ў Акадэмію навук пастановай Цэнтральнага Выканаўчага Камітэта і Савета Народных Камісараў БССР ад [[13 кастрычніка]] [[1928]].
Урачыстае адкрыццё Акадэміі навук адбылося ў [[1 студзеня]] [[1929]] у дзесятую гадавіну ўтварэння [[БССР|Беларускай ССР]]. Першым прэзідэнтам Акадэміі навук стаў гісторык прафесар [[Усевалад Ігнатоўскі|У. М. Ігнатоўскі]]. На дзень адкрыцця штат акадэміі складаў толькі 128 чалавек, з іх 87 навуковых супрацоўнікаў. Аднак з самага пачатку Акадэмія навук стала вядучым навуковым цэнтрам, што ўплываў на эканамічнае, тэхналагічнае, сацыяльнае і культурнае развіццё рэспублікі. У пачатку 1941 у Акадэміі навук працавала каля 750 чалавек. У яе структуры было 12 навукова-даследчых устаноў, з іх 9 інстытутаў.
У перыяд Вялікай Айчынай вайны (1941-1945) нармальная дзейнасць акадэміі была перарваная. Частка навукоўцаў працягвала свае даследаванні ў інстытутах Расіі і іншых рэгіёнаў былога Савецкага Саюза. Многія супрацоўнікі прынялі ўдзел у ваенных дзеяннях. За годы вайны акадэмія, як і ўся гаспадарка Беларусі, панесла значныя страты. Навуковыя лабараторыі, абсталяванне, будынкі, фонды бібліятэкі былі спаленыя ці разрабаваныя. У 1945 агульная колькасць супрацоўнікаў акадэміі складала 360 чалавек.
Пасля вызвалення Мінска ў ліпені 1944 на пачатак [[1945]] восем інстытутаў акадэміі ўзнавілі сваю дзейнасць, а ў 1951 у Акадэміі навук налічвалася ўжо 29 навукова-даследчых устаноў, з іх 16 інстытутаў. Агульная колькасць супрацоўнікаў дасягнула 1234 чал., у тым ліку ў акадэміі працавалі 33 акадэмікі, 27 членаў-карэспандэнтаў, 55 прафесароў і дактароў навук, 165 кандыдатаў навук. Профіль далейшых навукова-ласледчых работ акадэміі складваўся пад уплывам змяненняў у структуры народнай гаспадаркі рэспублікі, патрэбнасцяў развіцця навукі, склаўшыхся традыцый і наяўнага навуковага патэнцыялу. Развіццё акадэміі і падрыхтоўка спецыялістаў для яе інстытутаў ажыццяўлялася пры падтрымцы ўрадаў Беларусі і СССР, а таксама вядучых навуковых цэнтраў Масквы, Ленінграда і іншых гарадоў былога Савецкага Саюза.
У [[1997]] ў адпаведнасці з Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 15 траўня 1997 г. №281 "Аб Нацыянальнай акадэміі наук Беларусі" Акадэмія навук была ператворана ў Нацыянальную акадэмію навук са статусам вышэйшай дзяржаўнай навуковай арганізацыі Беларусі, адказнай за каардынацыю і правядзенне фундаментальных навуковых даследаванняў.
Дэкрэтам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 5 сакавіка 2002 г. №7 на НАН Беларусі ўскладзены функцыі рэспубліканскага органа дзяржаўнага кіравання па некаторых пытаннях фінансавання навуковай і інавацыйнай дзейнасці, развіцця інфарматызацыі і сістэмы навукова-тэхнічнай інфармацыі, кантролю за эфектыўным выкарыстанняем дзяржаўных сродкаў, што выдзляюцца на фінансаванне навуковых даследаванняў і распрацовак, а таксама правядзення навукова-тэхнічнай экспертызы. У яе склад былі ўключаны Акадэмія аграрных навук Рэспублікі Беларусь, Беларускі рэспубліканскі фонд фундаментальных даследаванняў, Беларускі дзяржаўны навукова-вытворчы канцэрн міжгаліновага машына- і прыборабудавання, Беларускі дзяржаўны навукова-вытворчы канцэрн парашковай металургіі, створаны іншыя арганізацыйныя структуры.
За 80-гадовую гісторыю ў НАН Беларусі сфарміраваліся аўтарытэтныя навуковыя школы, выраслі вучоныя з сусветным імем. Імі вырашаны шэраг буйных тэарэтычных і прыкладных праблем у галіне матэматыкі, фізікі, хіміі, біялогіі, навук аб Зямлі, гуманітарных і сацыяльных навук. Буйныя навуковыя вынікі атрыманыя практычна па ўсіх сфарміраваных напрамках навуковых даследаванняў і распрацовак, шырока вядомыя і атрымалі высокую ацэнку ў Беларусі і за яе межамі. Вынікі даследаванняў акадэмікаў Я.Р. Канавалава (фізіка, 1972), А.А. Ахрэма (хімія, 1975), М.А. Барысевіча (фізіка, 1977), Ф.І. Фёдарава (фізіка, 1980), В.І. Вацякова (медыцына, біялогія, 1986) У.С. Улашчыка (медыцына, біялогія, 1991), кандыдата хімічных навук В.А. Лапінай (біяфізіка, біяхімія, 1991) зарэгістраваны ў якасці навуковых адкрыццяў.
Па стане на [[1 студзеня|1.1]].[[2007]] у Акадэміі навук працавала звыш 17,1 тыс. даследчыкаў, тэхнікаў, дапаможнага і абслугоўваючага персанала. Сярод іх каля 560 [[доктар навук|дактароў навук]] і звыш 1970 [[кандыдат навук|кандыдатаў навук]].
== Глядзіце таксама ==
| |||