Вільнюс: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
→‎Назва: vilnis - слова літоўскай мовы, выкарыстоўваецца ва ўсіх яе гаворках, не толькі аўкштайцкіх
Удакладнена пра паходжанне назвы (са спасылкай). Даданы раздзел "Міфалогія" (са спасылкай на літаратуру).
Радок 65:
 
== Назва ==
Сваю назву горад атрымаў ад [[Рака Вільня|ракі Вільня]],. назваНазву якойрэчкі звязаназвязваюць з літоўскім словамлітоўскімі ''vilnis'' «хваля», ''vieloti'' «звівацца», ''vėlė'' «душа памерлага», ''Velinas'' «валадар царства памерлых (пазней - чорт)» <ref>Топоров B. H. Vilnius, Wilno, Вильна: город и миф // Балто-славянские этноязыковые контакты. Москва, 1980, с. 54-58</ref>.
 
Упершыню горад пад назвай Вільня ўзгадваецца ў грамаце ад 25.1.1323 да [[ганза|ганзейскіх гарадоў]] Любека, Магдэбурга і Кёльна, дзе гаворыцца, што горад існаваў з дальніх часоў. У літоўскіх помніках пісьменнасці [[1600]], [[1653]] гг. і пазнейшых гадоў сустракаецца варыянт ''Vilnius''.
 
У літоўскіх помніках пісьменнасці [[1600]], [[1653]] гг. і пазнейшых гадоў сустракаецца варыянт ''Vilnius''.
 
== Геаграфія ==
Радок 77 ⟶ 75:
 
Плошча горада — 402 км². Будынкі займаюць 29,1 % горада, зялёныя насаджэнні займаюць 68,8 %, воды 2,1 %.
 
== Міфалогія ==
З Вільняй звязаныя два міфалагічныя цыклы. Адзін - пра перадгісторыю Вільні (цыкл [[Швінтарог|Швінтарога]]), другі - пра заснаванне Вільні (цыкл [[Гедымін|Гедыміна]]).
 
Згодна з летапіснымі сведчаннямі, яшчэ да таго, як Вільня стала горадам, на яе месцы па паганскім звычаі спальвалі князёў і баяраў. Гэты звычай быў заснаваны міфічным князем Швінтарогам, які папрасіў свайго сына [[Скірмант|Скірманта]] спаліць цела пасля сваёй смерці. Пасля гэтага целы тагачаснай пляменнай арыстакратыі спальвалі толькі тут, што лічаць сведчаннем працэсаў цэнтралізацыі. На думку Ўл.Тапарова, «Швінтарогам» першапачаткова называлі месца, дзе спальвалі, а потым у працэсе міфалагізацыі назва месца ўвасобілася ў імя князя. Назву «Швінтарог" даследчык тлумачыць ад літоўскага ''šventas'' «святы» і ''ragas'' «рог, вугал, мыс» і параўноўвае з літоўскімі тапонімамі ''Šventragis'', ''Šventragiai''<ref>Топоров B. H. Vilnius, Wilno, Вильна: город и миф. С. 16-18, 28-30.</ref>.
 
Менавіта «на луцэ на Швінтарозе» заснаваў Вільню князь Гедымін. Згодна з летапіснымі сведчаннямі, у часе палявання Гедымін забіў у тамтэйшых лясах тура, там жа заначаваў і ўбачыў сон: на Крывой (Лысай) гары стаіць жалезны воўк, а ў ім раве быццам сто ваўкоў раўло. Гедымін спытаў у свайго варажбіта [[Ліздзейка з дачкой на руінах храма Перуна|Ліздзейкі]] і той растлумачыў, што сэнс сна - у тым, што тут узнікне магутны сталічны горад<ref>Топоров B. H. Vilnius, Wilno, Вильна: город и миф. С. 40-44.</ref>.
 
== Гісторыя ==